Wp/mos/John Atta Mills

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | mos
Wp > mos > John Atta Mills
John Evans Atta Mills
human
Sex or gendermale Tekre
Country of citizenshipGhana Tekre
Name in native languageJohn Evans Atta Mills Tekre
Given nameJohn Tekre
Family nameMills Tekre
Date of birth21 July 1944 Tekre
Place of birthTarkwa Tekre
Date of death24 July 2012 Tekre
Place of deathAccra Tekre
Manner of deathnatural causes Tekre
Cause of deathlaryngeal cancer Tekre
Place of burialAsomdwee Park Tekre
SpouseErnestina Naadu Mills Tekre
RelativeThomas Hutton-Mills, Jr. Tekre
Native languageFante Tekre
Languages spoken, written or signedEnglish, Fante Tekre
Occupationpolitician, university teacher, lawyer, economist Tekre
Field of workjurisprudence Tekre
EmployerUniversity of Ghana Tekre
Position heldPresident of Ghana, Vice President of the Republic of Ghana Tekre
Work locationAccra Tekre
Member of political partyNational Democratic Congress Tekre
Candidacy in election2008 Ghanaian general election Tekre
Religion or worldviewMethodism Tekre
Sportfield hockey, swimming Tekre
Member ofGhana Stock Exchange Tekre
Award receivedFulbright Scholarship, Order of the Star of Ghana, Order of the Volta Tekre
Ghana Place Names URLhttps://sites.google.com/site/ghanaplacenames/places-in-perspective/birthplaces#h.i7q8y8pcnmdo Tekre

John Evans Fiifi Atta Mills (ra roga yʋʋm 1944 - n kae yʋʋm 2012 yʋʋm 7 soabã) yaa Ghana politik soab la sɛb karen-saamb sẽn maan Ghana tẽnga taoor soab yʋʋmd 2009 n tãag a kibra yʋʋm 2012.[1] A paama a naamã yʋʋmd 2009 yʋʋmdã pipi kiuug rasem a 7 soabã, a sẽn tõog a Nana Akufo-Addo sẽn da yaa politikã taoor soaba n na n yɩ Ghana tẽnga taoor lʋɩtb taoor soab yʋʋmd 2008 wã pʋgẽ.[2] A yɩɩ tẽnga taoor lʋɩta taoor soaba yʋʋm 1997 n tãag 2001 wã, a Jerry Rawlings sẽn wa n yaa tẽnga taoor lʋɩtã taoor lʋɩtbã taoor lʋɩtba yʋʋm 2000 la 2004 wã. A yɩɩ Ghana tẽnga taoor soab a yembr sẽn ki a tʋʋmdã pʋgẽ.[3]

Viim Sɩngre[edit | edit source]

A Mills rogame yʋʋmd 1944 tʋʋlg rasem 21 Tarkwa, Gana sẽn be Gãna sẽn be Zapõr soolmẽ wã. A roagdbã yaa a John Atta Mills Sr., karen-saamb sẽn zãms Komenda Kareng Lekollẽ la a Mercy Dawson Amoah.[4] A yaa bi-bõon-dãmb a yopoe wã sʋka a yiib soaba.[1] A Fante buud-gomdã pʋgẽ, a yita Ekumfi Otuam tẽngẽ, sẽn be Mfantsiman East sẽn be Ghana sẽn be Central soolmẽ wã pʋgẽ. [5]A zãmsda lekoll sẽn yaa pipi la pipi lekoll Huni Valley Methodist Primary School la Komenda Methodist Middle School. [6] [7]A kẽngame Achimota lekollẽ n paam lekoll sẽn tar yõod wʋsg sẽn yaa pipi lekollẽ wã, a sẽn maan lekoll sẽn ya pipi la sẽn yaa pipi wã la a sẽn maan n paam lekol sẽn yaa sõma wã yʋʋmd 1961 la 1963 wã, la a sẽn paam lekollã, la a paam lekoll a sẽn yaa minim minim minim minimã, la lekoll a ye, la a tõog lekoll a Legon sẽn yaa Ghana Yuniõasẽ wã, yʋʋmd 1967 wã

A Mills zãmsame London School of Economics and Political Science, n paam LLM yʋʋm 1968 la a paam a PhD Law School of Oriental and African Studies School of Law sẽn yaa Londr karẽn-biisã pʋgẽ, [1] a sẽn wa n maan a doctoral thesis sẽn kẽed ne yõor yaoodã la b sẽn get b raab wɛɛngẽ yʋʋmd 1971 yʋʋm 27 wã.

A sẽn sɩng a tʋʋmdã[edit | edit source]

A Mills pipi tʋʋmd yaa a sẽn zãmsd nebã bũmb ning sẽn yaa sõma wã, la a yaa karen-saamb Gãna Yunivɛrzitetã sẽn zãmsd nebã. [1] A rɩka yʋʋm pis-naas la a nu n zãmsd nebã Legon la bũmb a taab sẽn zãmsd nebã yɛl sẽn yaa sõma. [1] Yʋʋmd 1971 wã, b yãka-a lame tɩ b kẽes-a Stanford Law School pʋgẽ. [2]

A lebg n wa a Ghana, a sẽn wa n wa tʋm a karen-bi-poakã sẽn yaa Ghana wã yʋʋm 25. [1] A lebga karen-biis sẽn be Temple University (Philadelphia, USA) n maan tʋʋm a yiib yʋʋmd 1978 n tãag yʋʋmd 1979 la yʋʋmd 1986 n tãag yʋʋm 1987. A yɩɩ karen-biis sẽn be Leiden University sẽn be Nizo-rɛlandã pʋgẽ yʋʋmd 1985-1986 wã. Wakat kãnga, a gʋlsa sɛb wʋsg sẽn gomd soogre wɛɛngẽ yʋʋm 1970 la 1980 wã pʋgẽ. [1]

Sẽn pa yɩlẽ ne a karen-bi-laaga, a Mills yɩɩ Ghana tẽnga ligd tʋm-tʋmd sẽn yaa tʋʋm-tʋmd sẽn be Ghana tẽnga pʋga, yʋʋmd 1988 n tãag yʋʋmd 1993 wã, a Jerry John Rawlings sẽn yaa tẽnga taoor soaba, [1] la a yaa tʋʋm-tʋmdã taoor soaba, yʋʋmd 1993 n tãag yʋʋm 1996. Yʋʋmd 1992 wã, a lebga karen-bi-bi-laaga Ghana Yunivɛrneerã pʋgẽ. [1] Yʋʋmd 2002 wã, a yɩɩ karen-biiga sẽn be b sẽn boond tɩ Liu Institute for Global Issues wã pʋgẽ, British Columbia Inivɛrneerẽ wã, Vancouver, British Columbia soolmẽ wã, ne Kanada tẽn-zẽms siglgã (CIDA) - International Development Research Centre (IDRC) b sẽn naag taab n tʋmd b tʋʋmdã pʋgẽ. [2] [3].

Politiki[edit | edit source]

Ghana tẽnga taoor soab pʋga[edit | edit source]

Yʋʋmd 1992 wã, b sẽn yãk-a tɩ b yɩ prezida wã, b ra pa yãt-a ye. A Jerry Rawlings sẽn da yaa Ghana tẽnga taoor soaba n da yaa NCP taoor soaba, a Kow Nkensen Arkaah n yãk a taoor soab ning sẽn na n yɩ a taoor soaba. A Arkaah sẽn paam n yɩ politikã taoor soab yʋʋmd 1992 wã, a zĩnda taoor yʋʋmd 1992 n tãag yʋʋmd 1996.

La yʋʋmd 1996 yʋʋm-vʋʋr kiuug rasem 29 wã, NCP kaoosa ne NDC. A Arkaah ne a National Convention Party n sigl a Grand Alliance ne a New Patriotic Party la a wa n yɩ a John Agyekum Kufuor sẽn na n zab ne a National Democratic Congress wã. A Rawlings yãka a Mills t'a lebg n yɩ a taoor soab pʋɩtgã sẽn da yaa a yaoogã pʋgẽ, a sẽn dat n yɩ a yiib-n-soabã n yɩ a pʋɩtg a yiib-soabã pʋgẽ wã, a sẽn zĩnd yʋʋm 1996 n tãag yʋʋm 2000. A sẽn yaa a taoor-soab sull sull ning sẽn geta tẽnga yɛl yellã, a yɩɩ Ghana tẽnga polisi wã taoor soaba, la a yaa Gãna tẽnga tẽnga taoor soaba.

Tʋʋmd taoor dãmb[edit | edit source]

A Mills sẽn da be b sẽn da boond tɩ Amerika taoor soab a Barack Obama wã kartã zugu

Yʋʋmd 2000 soabã pʋgẽ, a Mills lebga NDC taoor soab n na n yãk a Rawlings n yɩ a taoor soaba. A Mills sẽn da na n yɩ taoor soaba wã taoor soab yaa a John Agyekum Kufuor sẽn da yaa taoor soab sẽn yaa politikã taoor soab n na n yɩ politikã taoor soaba. Yʋʋmd 2000 wã, a Mills sẽn da wa n yaa prezida wã, b ning-a-la koe-moondb wʋsg n yeel t'a sã n paam n yãk-a, a na n goma ne a Rawlings daar fãa. [1] Yʋʋmd 2000 yʋʋm-sar kiuug rasem 7 pipi raopẽ wã, a T. Mills paama boto wã pʋɩ-sʋka sẽn yaa 44.8%, la a Kufuor tõog n paam pipi raopã ne 48.4%, n kɩt tɩ b yãk a yiib-n-soabã. Yʋʋmd 2000 yʋʋm-nif kiuug rasem 28 wã, a Kufuor tõoga a Mills ne vot ning sẽn da tar a 56.9% la a rɩka naam yʋʋm-nifa kiuug rasem 7 wã.

Yʋʋmd 2002 yʋʋm-rɩt kiuugã, a Mills n yãk a sull tɩ b yɩ a burkĩna wã taoor soaba, la a wa n lʋɩt a taoor yʋʋm 2004 wã. [1] La a paama zu-soaba John Agyekum Kufuor sẽn da yaa taoor soabã taoor n tõog-a, a sẽn paam n deeg sõssã sẽn yaa 52.45% pipi votã pʋgẽ.

Yʋʋmd 2006 yʋʋm-nif kiuug rasem 21 wã, a lebga NDC taoor lʋɩtb sull n na n yãk yʋʋm 2008 wã taoor lʋɩtbã, n tõog n paam a sull ning sẽn yãkdã ne sõor sẽn yaa 81.4%, n lʋɩ a bɛɛbã taoor n yɩɩd a Ekwow Spio-Garbrah, Alhaji Mahama Iddrisu la a Eddie Annan.[1][2] Yʋʋmd 2008 wã, a John Agyekum Kufuor pa le tõe n yɩ taoor lʋɩtba, a sẽn maan yʋʋm a yiib ye. Wakat kãnga, b yãka gom-biig ning sẽn yaa "Ghana tʋʋm-sõng" wã. Yʋʋmd 2008 wã, a sẽn na n maan n na n toeem nebã sẽn get t'a ra yaa a karen-saamb a Jerry Rawlings politikã sẽn na n yɩ a karen-biigã, a sẽn wa n paam n yãk-a wã, a zãaga a meng ne a sẽn deng n gom n yeel yʋʋmd 2000 wã koe-moonegã pʋgẽ wã. [1]

A Mills sẽn da yaa a taoor soab sẽn yaa a "New Patriotic Party" wã yaa a Nana Akufo-Addo. A Mills ra zãada "Bõog sẽn yaa sõma n yɩɩd Ghana" wã n maand a tʋʋmdã. A yeelame: "Nebã yẽgemda. B yetame tɩ yʋʋm a nii sẽn looge, b vɩɩmã tõre lebga hal bilf n pa le tar yõod ye. Woto wã, sã n yaa tɩ Ghana yaa bɩʋʋng makrã, pa bũmb nebã sẽn tõe n yã ye". [1] Pipi votã baasg ra yaa Akufo-Addo n lʋɩ taoor ne sõssã sẽn yaa 49,13% n yaool n yaa Mills sẽn yaa 47,92%. Yʋʋmd 2008 yʋʋm-sar kiuug rasem 28 wã, b yãka b rãmb n na n maan b yiib-n-soabã. A Mills sẽn paam n paam n pa tar pãng n yɩɩd a taabã, la b sẽn da wa n maand n pa le tõe n paam n yãk bɩtbã, b kɩtame tɩ b leb n yãk n yãk n pa le yãk n maan n pa le na n yãk ye. A Mills tõogame n paam sõor ning b sẽn da kõ-a wã pʋga, n yãk a Akufo-Addo pʋga, sẽn da kõ a 49% n tõoge. A Mills lebga Gana 4 soabã tẽnga taoor soab. [1] A sẽn da boond a meng t'a yaa social-democrate sẽn da tẽed social welfare wã sẽn yɩ a Kwame Nkrumah (Ghana sẽn pa tar a meng n na n yɩ taoor soaba) sẽn da getã, a Mills rɩka politik platform sẽn yaa sõma n yɩɩd a Nkrumah bɩ a Rawlings wã. A John Atta Mills rɩka naam yʋʋm 2009 yʋʋmdã yʋʋmdã yʋʋmd kiuug rasem 7 wã, la a wa n lebga tẽnga taoor soab sẽn wa n wa tõog a Akufo-Addo. [1] A sẽn tall pãng la a sẽn da yãk yam n na n maan bũmb ninsã paama barka, a sẽn tõog n tõog n yɩ tẽnga taoor soab yʋʋmd 2008 wã wã.

Sebtiise[edit | edit source]

  1. 1.0 1.1 Nartey, Laud (20 July 2022). "Where is Prof Mills' body? - Sam Atta Mills asks after alleging tomb has been tampered with". 3News.com. Retrieved 26 June 2023.
  2. "Profile: Ghana President John Atta Mills". BBC News. 3 January 2009. Archived from the original on 13 September 2012. Retrieved 24 July 2012.
  3. Kokutse, Francis (3 January 2009). "Opposition leader wins presidency in Ghana". USA Today. Associated Press. Archived from the original on 9 December 2012. Retrieved 24 July 2012.
  4. "Launch of the John Evans Atta Mills (JEAM) Memorial Heritage". GhanaWeb. 1 February 2022. Retrieved 1 February 2022.
  5. https://en.wikipedia.org/wiki/John_Atta_Mills#cite_note-ngrguardiannews1-5
  6. https://web.archive.org/web/20120814035435/http://business.myjoyonline.com/pages/news/201208/91909.php?storyid=91909
  7. http://www.modernghana.com/news/411018/1/mourners-at-keea-pay-last-respects-to-prof-atta-mi.html