Wp/mos/Charreada

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | mos
Wp > mos > Charreada
Charreada
sport
CountryMexico Tekre
Country of originMexico Tekre
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Tekre
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/01108, https://ich.unesco.org/fr/RL/01108, https://ich.unesco.org/es/RL/01108 Tekre
Practiced bycharro Tekre
Painting by Ernesto Icaza Sánchez of men practicing charreria.

Charrería (sẽn boond tɩ [tʃareˈɾia]) yaa reem la bũmb sẽn yit wed-moosã tʋʋm la rũms rũmsa rog-n-migs sẽn da tʋmd tẽn-kʋdgã sẽn be Mexik pʋgẽ.

B sẽn sɩng n maand-a ne kibay sẽn yit Ɛspaynã, sẽn yɩɩd fãa, Salamanka tẽngã yʋʋm kob-gĩnd piig la a yoob soabã pʋgẽ wã, pipi charreria wã yaa wags-taab b sẽn da maand ka-koaadbã ne ka-koaadbã sʋka. B reng n wilga b sẽn maand ne charreria wã sẽn sɩng ne yʋʋm kob-gĩnd 20 soabã sẽn dengã, la yaa sẽn nan yɩll tɩ Mexik revolisyonã wa ne a sẽn wa n puk zãng Hidalgo la Jalisco, wakat ning ne tẽnga remsgã, charros sɩngame n tigim taab tẽn-bɛd wala Mexico tẽnga la tẽn-bɛd a taab pʋsẽ, n paasd lagem-n-taar sẽn yaa kãsems sẽn na yɩl n kell n tall rog-n-mikã la nebã pẽgre; sẽn tar yõod n yɩɩdã yaa Asociación de Charros de Jalisco A.C, Asociación de Charros de Morelia A.C la Asociación de Charros Regionales de La Villa A.C.[1] Charreria yaa Mexik tẽnga spore, la yʋʋm 2016 soabã, b gʋls-a lame n kẽes a UNESCO ninsabls tẽnsa sẽn get ninsabls tẽnsa laog yelle.[2]

Kʋdemdã[edit | edit source]

Mexican rancheros.

Yʋʋm kob-gĩnd 16 soabã pʋgẽ, Ɛspayn nebã sẽn wa n tɩ zĩnd Megsikã, b talla wiid 16 n wa. B ra tara noor tɩ b wub wed-moos la b gɩdg neb nins fãa sẽn pa Ɛspayn nebã tɩ b ra zomb-b ye. La pa yã n kaoos la Ɛspayn nebã ra tar rũms sẽn tar pãng wʋsgo, tɩ b yã tɩ yaa tɩlae tɩ b boog noy nins b sẽn da gãnegã ye. Haciendas sẽn be Hidalgo wã ra yaa zĩis kẽer b sẽn da reng n yiis gɩdgr b sẽn da be n gɩdgd nebã tɩ b ra kẽ wedma.[3][4][5]

Sẽn sɩng ne yʋʋm kob-gĩnd 19 soabã la 20 soabã, Meksik rũmsã yel-gɛtb sẽn da tʋmd b tʋʋm-noorẽ wã yaa b sẽn na n tall b rũmsã n maan bũmb sẽn na n yɩ reem la reem-rãmba. 6]

B ra na n kɩtame tɩ rũm-kɩɩmbã tʋm tʋʋm toor-toore, wala makre, b na n yõga rũm-kɩɩmb nins sẽn da zoe n basã, b na n welga rũm-kɩɩmbã n ning bãnd b rũmsã zugu, la b bĩng rũm-kɩɩmbã ne wiidã. Tʋʋm-kãensã ra yaa pipi wags-taab nins b sẽn boond tɩ charro wã.

Sẽn nan yɩll n yɩll n yɩll n tõog n maan b sẽn tõe fãa n tõog n maan b sẽn tõe fãa n tõog n maan b sẽn tõe fãa n tõog n maan b sẽn tõe fãa n tõog n maan b sẽn tõe fãa.

Yʋʋmd 1920 (Rivolõsyõ wã sẽn baas yʋʋmdã), a Silvano Barba, a Inés Ramírez la a Andrés Zemeño, n lugl Guadalajara pipi mexik charrería sullã, b sẽn boond tɩ Charros de Jalisco.[ 5]

Charro Festival in Mexico City April 1935.

Mexik filmã waoong kɩtame tɩ nebã nong-a n yɩɩda, sẽn yɩɩd fãa yɩɩl-dãmb nins sẽn naag taab n boond tɩ rancheras ne charro wã, sẽn wõnd Western la "singing cowboy" buud-goamã Etazĩni. [ 7]

Mexikã rãmb sẽn be Etazĩni wã me maana charreadas toor-toor wakat kãng bala, la sẽn sɩng ne yʋʋmd 1970 wã, Federación Mexicana de Charrería (FMCH) sɩnga b sõngrã sẽn na yɩl n lugl charreadas sẽn yaa goosneema rãmb sẽn be goosneema wã babg rɩtgo. Wakat-wakate, Etazĩni sodaas nins sẽn yaa zab-bɛdã zabda Meksik sodaas nins sẽn yaa zab-bɛdã sʋka.

Lienzo charro[edit | edit source]

Lienzo Charro in Mexico City.

B sẽn boond tɩ lienzo charro wã yaa zĩig sẽn naan yɩll n na n sõng-b tɩ b rɩkd-b n kẽnge. Yaa zĩ-kãng la Charros maand karẽ wã la Jaripeosã. A lienzo tara zĩiga a yiib: zĩiga sẽn yaa zĩiga sẽn tar zĩiga sẽn zãad ne zĩiga sẽn ya mɛtri 12 (13 yards) ne mɛtri 60 (66 yards) n wat ne zĩiga n yaa mɛtri 40 (44 yards) pʋga. [1] [2]

Charro horse[edit | edit source]

Azteca stallion horse, a mexican horse, bred in 1972 as a horse for charros.

B yetame tɩ b sẽn na n yãk-a n na n dɩt-a wã yaa b sẽn boond-a tɩ Amerika wã. Bãngr-gomd a to sẽn yaa kãseng n be karrɛɛrã pʋgẽ yaa Azteeka wedã. B sẽn boond tɩ American Quarter Horse wã sɩngda yʋʋm kob-gĩnd 17 soabã, la b naan n naan azteeka wã yʋʋmd 1972 Meziik tẽnga yɛl-soab lekollẽ, sẽn be Rancho San Antonio, Texcoco. B ra rɩtda Azteeka wed-rũng n dat n kõ a karros. [1] B fãa yaa sõma tɩ b tõog n maan b sẽn datã, b sẽn na n maan to-to n tõog n dɩt n dɩt-b n dɩt b nao wã, b sẽn tõe n maan to wã. [1]

Rõ-rãmba la wed-rãmb sẽn na n zãad ne b nusã[edit | edit source]

Remsã[edit | edit source]

Charro in Working attire for competition.

Rɩt-rãmbã tõe n tara fu-rãmba a nu. B maanda tʋʋmde, tɩ b maand yɩɩl-rãmb ne taab n maand sũ-noog ne taab. Sẽn yɩɩd fãa, b modgdda fu-rɩt-rɩk n tʋmdẽ. Yaa woto la b sẽn yeelgd b sã n wa be b zab pʋsẽ. Yaa gãnda sã n yaa gãnda. A na n yɩɩ ne karõ-rɩt-rɩk sẽn yaa wa bĩng ne sãnem la sãnem, la a gãnegã la a gãndã yaa kashmir sẽn yaa sõma ne sãnem butons. Yaa tʋʋm-teedã la yaa nana. A tara fu-rɩt sẽn tar bĩng sẽn yaa bĩng n paas n paas b sẽn tar bẽng sẽn yaa a sẽn tar b bĩngã, b sẽn tar a bĩng la b sẽn tar n tar a bẽngã, la b sẽn maand a bẽnga la b b bẽng n maand a bĩndã

Pagbã[edit | edit source]

Escaramuza in Adelita uniform for competition.

Sẽn pa wõnd ragb sẽn yaa bĩng-n-tɩr-n-taarã, pagbã sẽn yaa bẽng-n'taarã yaa tãa bal n tar fu-rɩtgo, la b rɩkda China poblana fu-rɩɩtgo n maand bũmb fãa. Sɩngd-n-taagã sẽn yaa poblana wã yaa fuug sẽn yaa sik sẽn yaa bilf ne nus-bil sẽn yaa bilf la b sẽn yãt ne silk, karẽng bɩ fɩt-bil sẽn tar kolorã, la fut sẽn yaa fut bɩ fɩtl sẽn tar karẽng a yembr bɩ a yembr n yãt ne karẽng wall fɩt sẽn yaa kãn-bil sẽn be fɩtgã tẽngr. Yaa tɩlae tɩ b rɩk b sẽn da tarã. B rɩkda so-pugl sẽn tar sobg n na n maan tɩ b sã n wa n dɩka so-pʋʋgã, b na n dɩka a to. B rɩkda shaal n dat n zems ne roogã sẽn yaa ne roogã. B sẽn da na n yeel tɩ b na n dɩka b sãnemã, b na n zãa b sãnem-n-taase, b na-a lame. B rɩkda bãong n loe ne bãong n kõ-a. Sẽn paase, pagbã segd n kɩtame tɩ b tʋb-b ne b samdã, tɩ b sã n wa tar-b ne gãnd bɩ b sã n dat n yeel tɩ b tʋg-b ne tãnsã, b sã n yeel tɩ yaa ne gãnd n kõ-b-la b sãnem.

Baa ne sẽn yaa tɩdg ning b sẽn boond tɩ china poblana wã yaa tʋʋm wʋsg pʋgẽ wã, b rɩkda taab n dɩkd a tãabo: adelita wã, charra de faena wã la china poblana.[1]

Pãdsã[edit | edit source]

Detail of charro horse tack.

B segd n saka wedã ne a teedã, wala b sẽn segd n yeelg a pe-rũngã ne a futã. Bãngrã fãa segd n yɩɩ ne bũmb nins sẽn yaa toor-toorã, la pa bũmb nins ninsaal sẽn maan to-to wã wala plastiik ye. Sẽn yɩɩd fãa, yaa sor a yiib n be t'a karõ wã yaa a sẽn tʋmd t'a yaa a sẽn maand t'a ket n yaa a sẽn yaa a soaba.

A sẽn yaa wa a sẽn yaa wa b sẽn boond tɩ "charro" wã, a tara yɩɩg sẽn yaa kãsenga n yɩɩd a sẽn yaa a sẽn yaa tɩrsã. Bãagrã poorẽ wã, b tara gãn-biis a yiib n na n sõng-b tɩ b tõog n gũus-a.

B segd n tũda b sẽn yetã, b sẽn yet tɩ b segd n maana b sẽn datã. B tara noy sẽn yaa sõma n na n kɩt tɩ b maand kibsã la b tigim taab sõma.

Rɩtbã[edit | edit source]

Rɩtbã[edit | edit source]

charro on horseback.

A Charro yaa karẽn-soab sẽn maand karreria, la a yaa Meziik tẽnga yʋng me. A sẽn yaa karõ wã yita karõ-rãmb sẽn yaa Meksik rãmb sẽn be sor n be. A sẽn wa n be Sipãn-dãmb zabgã wakate, Meksikã vaqueros wã yaa sodaas sẽn yaa nin-tɩrs sẽn da zabd ne Meksikã sẽn paam b yembrã pʋgẽ, n yaool n dog n dog a Charros sẽn da be Meksikã Révolutionã poor. [1]

Karẽ-rãmbã sẽn deng n gomd gom-biis nins sẽn yaa "charro" wã, b ra gomda tẽn-tẽngã nebã yelle. Gom-biis kãens võor yaa "grub", "rustis", "grubg", "sẽn pa tar yam-sõngo", "rɩt-n-tɩr" la "tõnd sẽn pa tar yam sõma". A Zeova Kaset rãmbã ra pa tol n tõe n yeel tɩ b pa segd n maan bũmb a to ye. Ɛspayn soolmẽ wã, b lebg n boond-a lame tɩ "demonim", sẽn dat n wilg Salamanka nebã sẽn be zĩig ning b sẽn boond tɩ Campo Charro wã. Meziik tẽnga pʋgẽ, b pʋdga tẽn-gãongã neb tɩ b boond-b tɩ rẽn-kẽedb sẽn kẽed ne wedba, sẽn boond tɩ rẽnna-rãmba, sẽn kẽed n kẽed ne rẽnna wã. Tẽns nins sẽn gomd Spaansã pʋsẽ, gom-biigã ket n tara a sẽn da yetã.

Baa ne rũndã-rũndã, sẽn yaa neb nins sẽn yaa karro wã yaa rap nins sẽn maand karrɛɛrã, b sẽn yã wã yaa mizik la filimã. A Mariachi neb wʋsg tara karõ-koor sẽn yaa wa a Gran Gala wã, bala a mariachi mizik lebga karõ-kɩɩm, la b pa get karõ-kãm-kãm wã wa karõ-koglgã ye. La b sẽn yeelã yaa b sẽn get b sẽn datã bal n maan n yɩ sõma ye.

Escaramuza charra[edit | edit source]

Escaramuza in formation.

Pagbã sẽn maandã b boond-b lame tɩ charras, bala b boond-a lame tɩ escaramuza, tɩ b boond pagbã sẽn yaa b tigimsã.

B yetame tɩ karrɛɛrã sẽn yaa pagã, sẽn yaa karrɛɛr sẽn boond tɩ escaramuza wã yita Altos de Jalisco. Sẽn yɩɩd fãa, a sẽn yit Tepatitlán de Morelos. B sẽn yeelã yaa Sɩngr poblana sẽn tar a modgd a ye, la b yita Puebla soolmẽ wã. B maanda b wedã ne b b nusã, n paas b sẽn maand yɩɩl ne b nusã.

Baa ne a sẽn be Charros sẽn yaa tẽng zug sullã pʋgẽ wã, b yetame tɩ b sẽn naan a Escaramuza wã yaa a Everardo Camacho ne a Luis Ortega sẽn yaa karen-saambã n naan yʋʋmd 1953. A ra yaa bi-bɩɩs la bi-bõon-rãmb sẽn tar yʋʋm 5 n ta 9 wã. A Zeova Kaset rãmbã sẽn da yaa b ba-bi-pogsã, a Antonio, a José, a Guadalupe, a José Camacho, la a Luis, a Arturo, la a María Eugenia Ruiz Loredo, n deng n maan pipi sõor-kãnga. Wakat kãng ra yaa bũmb sẽn yaa yam-yãkr la a ra maand woto. A yɩɩ sõma wʋsgo, bala, b wilga b kambã b minim sẽn na yɩl n tõog n yɩ bur-koɛɛmba. [1]

A sẽn maand woto wã yaa tɩ b maand minim 12 n maand tɩ b tõe n yãtẽ, tɩ wilgdẽ tɩ pagbã tõe n kẽe n kẽnge, la b pa tõe n zãad b wed-rãmb ye. Roog tõe n yaa toor-toore, tɩ b yaa neb a yiib, la b yaa neb toor-toorã.

B zãmsda b sã n yaa b sã n pa tõe n zãad b wed-rãmba ne b minim sẽn yaa sõma, bala b sẽn wa n wa n maand woto wã baoodame tɩ b tũ ne b sullã neb fãa.

Yel-bʋs nins sẽn zĩndã[edit | edit source]

Cala de Caballo[edit | edit source]

Escaramuza performing the Cala de Caballo.

Bãngr-kãngã wilgdame tɩ karõ wã tara tõog n zãad a meng sõma. B sẽn maan bũmb ningã yaa: naam sẽn yaa sõma, sẽn yaa sõma n yaa sõma, sũ-bʋgsem, kẽnd, zoees, zoees la b sẽn maand bũmb ninsã. A yaa wedã sẽn zoet ne pɛleng sẽn zems n pa tõe n zãag a meng n sobd wakat a ye. Rẽ poore, b na n waa n dɩka b nusã, tɩ b na n dɩka a nao a ye n kõ sor n kẽng b yiibã fãa nengẽ. Sẽn pʋgdã yaa nus-rãmbã, tɩ karẽ wã segd n maana a woto me, la yaa sʋka. Sẽn na n wa baas n wa baas tɩ b na n wa n dɩka sẽk n lebg n kẽng n kẽng n tɩ ta mɛtri pis-naasẽ wã. B maana woto ne a sẽn tar a mɛtɛɛr 20 x 6 n naan yɩg-a ne a sẽn be a zugã. [1] ]

B geta karõ wã yell n yaa bũmb sẽn tar yõod wʋsg tẽngã pʋgẽ wã, bala a wilgda karõ wã ne wedã sẽn be be be wã sẽn yaa to-to. B getame tɩ yaa bũmb nins sẽn yaa toog n yɩɩd n tõog n tõog n maan n tõog n paam n paam n tõog n yɩɩdã. Tõe tɩ d paamda bõn-sõma n yɩɩd bõn-sõma. Yʋʋm kob-gĩnd 20 soabã pʋgẽ, b ra sak n deegame tɩ yaa tẽng zug sportã. Woto me, b wilgda wedã sã n nong n zãad a sẽn na n zãad ne a to wã, wall a pa nong n zãada.

Piales[edit | edit source]

Charro performing Piales.

B sẽn maan woto wã yaa tɩ b loe b sãn-tũusg n kɩt tɩ b pa le tõe n yãtẽ ye. A sẽn be a wedgã zug n na n kõ-a wã, a segd n lobda a gãag n bas-a t'a zoe n kẽe a gãagã pʋgẽ, n yõk-a a nao wã n yaool n gãd a gãag a gãagẽ wã n na n wẽe a gãaga, n kɩt tɩ b boog a gãagdã tao-tao hal t'a sɩnga. A sã n wa maand woto, a segd n gũusame tɩ b ra wa kɩt tɩ b gãe bãnd ye. Yaa zu-loees a tãab la b kõt-d. B ningda b sõor sẽn zems ne sẽn na yɩl n kɩt tɩ b raagã sɩnga. Woto yaa zĩ-kãng sẽn yaa wa sẽn yaa tãnsã.

Rɩt-rãmbã yaa toor-toore; kẽer yaa pial de piquete, pial floreado, la pial de chaqueta. Piquetã yaa tɩ b ningd b gãagã tẽnga, la b sã n wa n dɩkd b gãaga, b ningd-a-la ne pãng n kẽng b gãagbã nusẽ. Piquetã sẽn yaa tɩ b maan "floreando" bilf n yaool n dɩk b gãag n kõ-a.

Colas en el Lienzo[edit | edit source]

Charro performing the Coleadero or Colas en el Lienzo.

B sẽn boond tɩ koledɛɛrã, b maana woto n dat n kʋ bi-bil a sẽn zoe wã. Yaa woto bala, sã n yaa tɩ b pa na n yi n wa n wa n kʋ-a, a pa na n bas-a ye. B sẽn na n tɩg n na n gũs n paam n yi n tɩgse, b na n dɩka b bʋʋg n tɩgsa. A sã n pʋʋs-a la a sãbs-a, a na n kẽnga ne bi-bõorã, n gãd a zoobã n gãd-a, n gãneg a zoob n gũ a nao wã n wa tõog n kɩt tɩ bi-bɛɛgã lʋɩ tẽnga, n maan woto ne a zãr sẽn ta mɛtri 60.

Jineteo de toro[edit | edit source]

Charro performing the Jineteo de toro.

Bãagrã yaa namsg n so. Sẽn na yɩl n tõog n yɩg n tõog n lʋɩ, yaa tɩ b tʋk n tɩg n tɩg-a n tãag a sẽn na n bas n tãag n tãag. B tõe n dɩka nug a yembr bɩ a yiib n dɩk n kõ b sẽn na n tʋg n na n kʋɩɩse. B sẽn na n maan woto wã, b na n wilga b sẽn na n tʋlg b sẽn na yɩl n tõog n kʋɩ. B sẽn na n maan yɩɩlã, b na n sɩngame b sã n wa sõd-b tɩ b bãng b sã n na n wa wa n wa n wa sõdg n wa sõsd n wa n sa. Rẽ n so tɩ sã n wa beẽ, a sã n wa wa beẽ wã, a na n paama minit a tãab n yi. B sã n tall minit ning fãa, b getda a soab wa b sẽn paam b sõorã. A sẽn na n lʋɩ wã pa tõe n bas tɩ b yi n sig ye. A sẽn wa n yiisd bi-kãnga, a segd n zãa bi-kãkãnga la bi-kãensa, tɩ Terna en el Ruedo wã tõog n tũ-a. B sẽn maan woto wã yaa wa b sẽn boond tɩ Jaripeo. [1]

Terna en el ruedo[edit | edit source]

Charros performing Terna en el ruedo.

Yaa sull sẽn maand woto, tɩ karõ-rãmb a tãabã bao n na n gãd-a lame. A yembr n gãd a gãongẽ, a to n gãd n gãd b nao wã, la a yaoogã n gãd yẽ nao wã. B kõda b sõor ne b sã n maan yel-solemd ne b sãn-kãnga. B fãa tara sor a yiib n na n kʋ kʋ kʋɩlgã zugu, bɩ n kẽe a zugu. B na n maana pʋ-peelem n na n maan b toor-toore. B sã n wa maan b toorẽ ratem n maan b sẽn tõe fãa, b na n maana b toor-toor n na n maana a yiib-n-soabã, la b na n maan a tãab-n-saabã, la woto n tãag b sã n wa paam n bas b sẽn tõe n maan bũmb ningã. Sẽn na n gãd-a-la a buudu nugẽ wã segd n wilga a sẽn tõe n tõog a buudu sõma. "Bɩ y bãng tɩ yaa sɩd la y segd n maan ye". B sã n wa gãdd a to ne bãongã, a taabã segd n gãda b gãag n na n tɩ loe a yagsã n wa tõog n kʋ-a.

Jineteo de yegua[edit | edit source]

Charro performing the Jineteo de Yegua.

Woto yaa wa b sẽn maand n maand n pa beẽ wã. Yegua rat n yeelame tɩ b yaa b sẽn na n dɩka. B sẽn pa zãms wedã, yaa wa b sẽn yaa b sẽn yaa bi-beesã, n pa tar n zãad-a. B rɩkda nug a yiib n gãneg n kõ-a, la b gãd-a-la a nao n kõ-ba. Wala makre, b sã n na n wa n na n tɩ loog n na n lʋɩt bi-bɛdã, b modgdame tɩ b pa le kẽed-b ye. B na n gũuda b sẽn na n yã wã ne b sõsdb sẽn na n yeelg b mens tɩ b yaa karosã. Sẽn tõe n tall-b lame yaa b sẽn tõe n zãad-b ne b gãagã. Sẽn na yɩl tɩ ned tõe n kẽ n kẽ, a segd n talla a zug n kõ a soaalã pãng n kõ-a pãng n gãd a sẽbgã. A na n wilga tõnd tɩ d tʋlg n na n kʋɩ. B sẽn wa n na n wilg tɩ b tara sor n na n yãk wakat ning b sẽn na n yãk n na n wa sõd-a wã, b sɩngda ne tʋʋm-kãnga.

Manganas a pie o a caballo[edit | edit source]

Charro performing the Mangana a Pie.

Mangan a Pie wã yaa karõ wã sẽn kẽnd n kẽnd n kõ-a sẽk a tãabo la minit a nii n na n kɩt tɩ wedã lʋɩ n lʋɩ a nao wã zug n wa. B tõe n kɩtame tɩ b gãd-a zĩig ning fãa b sẽn be be wã, n zãag ne zĩ-gãongã sẽn yaa mɛtri a naase. A sẽn wa n maan a reemã, a sẽn maand a reemdã, a sẽn tʋk a lasso wã n zab ne a sẽn datã. A yaa loogrã, t'a kẽnd n kẽnd ne a sãamb a tãabo. Mangan a Caballo yaa gom-bi-kãng bala, yaa ne wed-rũng n kẽnd.

B sã n maan wakat la b sã n maan logto-rãmbã, b kõt-b-la b sõor tɩ b tũ b sẽn yetã. Bãnd a tãabã fãa tara bõn-sõma. Sẽn na yɩl n maan maan maan-kãnga, d na n kẽna ne sor la d kẽne, d sẽ n paam minit a nii. A sã n wa wa n wa n wa wa wa n paame, a sã n wa n pa rat n wa n kʋ bɩ a sã n bas a zoobã, a sẽ n paame. B sẽn na n toeem wakat ning b sẽn na n yãk tɩ b wa maan b sẽn datã.

Paso de la muerte[edit | edit source]

Charros doing a Paso de la Muerte.

B sẽn boond tɩ kũum kibayã, yaa tɩ karõ wã sẽn yaa b sẽn zãad n kẽnd ne b sẽn zãdgd b mensã na n kẽnga b sẽn zãgd b mens n kẽng b sẽn zãag n pa tar b sẽn zãbd b mensã n kẽng b tɩtã. B pʋdga bõn-kãng t'a yaa bũmb sẽn tõe n sãam ned ning sẽn maand-a wã, bala a tõe n lʋɩt-a lame, tɩ b sã n maan-a woto, b sã n pa zemsd a sẽn datã, b na n lʋɩt n lʋɩt a rʋʋgdbã taoore. Wakat ninga, b maandda woto n bas tɩ nebã yã.

Tʋʋmd ning b sẽn maan[edit | edit source]

Charros parading on horseback into a chareada.

B sẽn wa n sɩng b kibsã sasa, b tigimsã la b tigims-dãmbã kẽnda zãngã zugu, n kẽnd ne b naoã, tɩ b kẽnd ne mariachi sull sẽn boond tɩ Marcha Zacatecas n waoogd Meziik tẽnga bãndgã. Woto wilgdame tɩ a Charros yaa Meziik sodaasã sẽn yaa sõngr sull sẽn tar pãng hal tɩ ta pĩnd wẽndẽ. A sẽn da tar karõ wã yaa wa a sẽn da tar a Villa sodaasã. [1]

A karãrã pʋgẽ, b naan n maana bõn-kãens a nii n yãk b sẽn na n maan to-to (rãmb a nii la pagbã n yãk a yembr). Neb a yiib bɩ neb a taab sẽn boond tɩ asociaciones (tʋʋmd tigims) n zabd ne taaba. Nebã tõe n yɩɩ tẽns, tẽns la tẽns taoor dãmb n zabd ne taaba. Neb nins sẽn be be zab-n-taarã tara b sẽn tõe n maan to-to wã la b sẽn tõe ne b sẽn maand to-to to wã. [1] [2]

A karẽ wã sẽn na n yɩ to-to wã yaa woto:

  1. Cala de Caballo (B makda wedã) - Rõndbã yell
  2. Piales en Lienzo (B sẽn da gãd b nao wã) - Rõndbã yell
  3. Colas en el Lienzo, or Coleadero (Rõnd sẽn na n yãg n yãg) - Rõndbã yell
  4. Escaramuza (Pagbã sẽn maand bũmbu) - Pagbã yell
  5. Jineto de Toro (D sã n na n kẽne) - Rõndbã yell
  6. Terna en el Ruedo (A tãabã sullã) - Rõndbã yell
  7. Jineteo de Yegua (B sẽn da na n maan woto wã) - Rõndbã yell
  8. Manganas a Pie (D sã n maand woto, d tõe n paama sũ-noog wʋsgo.) - Rõndbã yellManganas a Caballo (Dõnd sẽn na n yɩg n kẽed ne tãnsã) - Rõndbã yell
  9. El Paso de la Muerte (Kũumã sẽn loogdã) - Rõndbã yell

Ninsaal sẽn boond tɩ Charro wã taoor lʋɩtb sull la kongre[edit | edit source]

Yaa rasem 17 la b maand n na n maan karẽ wã la karẽ wã me. A karẽ wã ne a karẽ wã yaa karẽ wã n na n yɩɩ karẽ wã.

Yʋʋmd 2021 soabã pʋgẽ, neb sẽn yɩɩd 150 n maan yɩɩr ne-a Aguascalientes tẽnga. A Rancho El Quevedeño sẽn yit Nayarit tẽnga ra yaa tẽnga taoor soaba yʋʋm 2021 soabã ne bõn-naands sẽn ta 330; a Rancho Las Cuatas sẽn be Nayarit tẽngẽ wã me yɩɩ taoor soaba ne bõn-n-naands 312; la a Charros de La Laguna "A" sẽn yit Durango tẽnga sẽn be zĩ-kẽeng a tãab n tar bõn-naandse 303. A Soles del Desierto sẽn yit Chihuahua soolmẽ wã paama bõn-naands 309.33 n paam n lebg tẽng-n-taag naaba; a Aguascalientes sẽn yit Sanmarqueña wã paama bõn -naands 306.66 n paam n yɩ a tãab soaba. A tãab-n-soabã yaa a E.M.T. Rancho El Herradero sẽn yit Jalisco n paam bõn-naand 290.66.[1] A José Andrés Aceves Aceves sẽn yit Nayarit wã paama naam a Charros Completos rĩmã yʋʋm 2021 soabã. [1] A Martín Orozco Sandoval sẽn yaa Aguascalientes tẽnga taoor soaba n kõ-b seb-kãnga. A sẽn maan seb-kãsenga, a sẽn wa n wilg tɩ b yaa neb 144 wã, b yaa b sẽn maan b sẽn tõe n maan b sẽn na n maan b tʋʋmdã, la b yaa b rãmb sẽn na n tʋm b tʋʋmdã. A gomdã me pʋʋsda b sẽn maan sebã ne b sẽn na maan b tʋʋmdã ne b sẽn tõe fãa.

Sẽn na n paam-b n paam n na n paam n yɩɩ karẽn-biis na n yɩɩg-b lame. Baa ne a sẽn maand woto ne ligd sẽn pa tar yõodã (b sã n wa yaood n wa paam ligd n wa paam n wa paam ligdã), neb wʋsg n tʋmd ne ligdã n na n paam b yõodo. Sẽn yaa karẽn-bi-poakã sã n wa paam yaoodã, a sã n wa pa wa paam yaoodo, a sãnda pa tõe n maan woto ye. A karro tõe n paama ligd n ta meziik pisã tus 20 bɩ 25 kiuug fãa. [1]

Sõng-rãmb la tigims[edit | edit source]

B tigma b sẽn boond tɩ Charros wã n lebg b tigims sẽn be Mexican Federation of Charrería wã pʋgẽ, sẽn siglame yʋʋmd 1933 yʋʋm-nif kiuug rasem 16 wã. [34] Yaa sull dãmb la sull dãmb sẽn get b sẽn na n maan b tʋʋmdã ne b sẽn na yɩl n paam ligd n tõog n me b tʋʋmã, la b na n maana yɩɩr n paam ligd sẽn na yɩl tɩ b me tõe n maan b tʋʋmã. B tigima b pagb sẽn boond tɩ Escaramuzas (rãmb sẽn boond tɩ karro) ne manesem sẽn wõnd woto. B tigima neb a nii sẽn yaa b taoor dãmba, la b segd n maana pipi pipi pipi pipi n zĩnd Meziik karrɛɛr sullẽ wã, la b tũ noy nins sẽn be b sullã pʋgẽ wã. [1] Sẽn na yɩl n tõog n maan yɩɩr ne taaba, b segd n paama b tigimsã lisens ne federã, la b segd n kõo b taabã lisens n wilg tɩ b yaa yɩɩr dãmba. Rũndã-rũndã, yaa ne b sẽn yaa b sẽn yaa a Zeova Kaset rãmbã la b tʋmd ne b taabã.

Yɩɩll ning sẽn gomd[edit | edit source]

Yʋʋmd 2012 zĩ-likr kiuug rasem 14 daar kibs kiuug rasem a ye, sẽn yɩ tɩ b wa n sɩng karẽn-biis a tãab n zĩnd a Zakatekas tẽnga tigis-kãnga, tẽnga naab a Miguel Alonso Reyes ne Meziik karẽn-bila federasiõ wã taoor soab a Jaime Castruita Padilla maana zems-n-taar tɩ Meziik Karẽn-bila federaasã rɩk "Marcha Zacatecas" yɩɩl la yɩɩl n lebg karẽn-birã. Yɩɩll ning a Genaro Codina sẽn gʋls yʋʋmd 1892 wã. [1]

Marcha Zacatecas (Instrumental)


Ges-y me[edit | edit source]

  • Charro
  • Lienzo charro
  • Charro outfit
  • Escaramuza charra
  • Jaripeo
  • Mariachi
  • Banda music
  • List of equestrian sports

Sebtiise[edit | edit source]

  1. https://www.gob.mx/sectur/articulos/la-charreria-mexicana-patrimonio-inmaterial-de-la-humanidad-unesco
  2. http://www.unesco.org/culture/ich/en/RL/charreria-equestrian-tradition-in-mexico-01108?RL=01108
  3. https://web.archive.org/web/20110816195630/http://dnn.epcc.edu/nwlibrary/borderlands/10_la_charreada.htm
  4. https://amp.milenio.com/deportes/mas-aficion/dia-del-charro-que-es-y-donde-nace-la-charreria
  5. https://www.mexicodesconocido.com.mx/charreria-en-mexico-origenes-y-curiosidades.html?amp