Wp/mos/Catherine Ablema Afeku

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | mos
Wp > mos > Catherine Ablema Afeku

Sõngr sẽn yaa zaalem n yit Wikipedia pʋgẽ

Catherine Ablema Afeku
human
Sex or genderfemale Tekre
Country of citizenshipGhana Tekre
Given nameCatherine Tekre
Date of birth27 June 1967 Tekre
Place of birthAxim Tekre
Languages spoken, written or signedEnglish Tekre
Occupationpolitician, marketer Tekre
Position heldMember of the 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 5th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Minister of Tourism of Ghana Tekre
Educated atDeVry University Tekre
Member of political partyNew Patriotic Party Tekre
Religion or worldviewChristianity Tekre

A Catherine Ablema Afeku (b sẽn dog-a yʋʋm 1967 soabã, sigr kiuug rasem 27 wã) yaa Ghana politik soab. A yaa New Patriotic Party (Pãnga Pãnga) ning ning sẽn getã, la a yaa tẽnga taoor soab sẽn getã Evalue Gwira sẽn be Western Region wã. A yɩɩ minisr a Nana Akuffo-Addo naama pʋgẽ, la a yɩɩ Ghana tẽnga yel-gɛt sẽn geta yel-gũndg, tẽnsã la bõn-naandsã wɛɛngẽ yʋʋmd 2017 yʋʋm-rɩt kiuugã n tãag yʋʋm 2019-rɩɩt kiuugã.[1][2][3] A yaa Ghana tẽnga taoor soaba, la a yaa Ghana tẽnga naab sẽn yaa tẽnga taoor soaba[4]. A yaa minisr sẽn tʋmd tẽnga taoor lʋɩtb sullẽ, la a yaa minisr ning sẽn tʋmd tẽnga nin-buiidã taoor lʋɩtbã tʋʋmẽ.[5]

A kaorēngo[edit | edit source]

A dogame Axim sẽn be Western soolmẽ wã. A paama a karen bi-pugl sẽn boond tɩ Keller Graduate School of Management wã sẽn be DeVry Yuniõrsa wã Atlanta, Georgia yʋʋmd 2000 wã.[6]

A tūūmde[edit | edit source]

A Afeku tʋma ne dũni gill raasgã la Stico Petroleum Kenya, zĩig ning a sẽn yɩ raasgã taoor soab[7]. A ra tʋmdda ne Inlingua School of languages sẽn be Brescia, Itali wã me.[7] Yʋʋmd 2000 wã sɩngrẽ, a lebga Ghana goosneema taoor soab sẽn get tẽnga pʋga tʋʋm wɛɛngẽ a John Agyekum Kufour zãma wã pʋgẽ.[6]

Politik[edit | edit source]

Afeku kẽnga Ghana politik pʋgẽ yʋʋmd 2000 wã sɩngrẽ, a John Agyekum Kufuor sẽn yaa prezida wã wakatẽ.[6] A ra yaa goosneema taoor soab sẽn get b pʋ-peelmã yelle.

Parliamentã neda[edit | edit source]

A ra yaa b sẽn yãk-a n na n yɩ Evalue Gwira tẽnga taoor soaba.[6] A tõoga Kojo Armah sẽn yaa Kongre wã nebã sull ning sẽn be zĩigã, n paam boto 11,671. A yaa Ghana naan-nakã sull a nu soabã parlamentã pʋgẽ, a yɩɩ tẽnga taoor soab n yaool n yɩ tẽnga taoor soab sẽn geta koambã yelle. A wa n lebga siglgã tigis-n-taag sull ning sẽn get yɛl yɛl wɛɛngẽ wã.[6] A paasa a sẽn da na n lebg n yãk n yɩ tẽnga taoor lʋɩtb taoor yʋʋm 2008 wã. A leb n lʋɩɩsa tẽnga pʋga pʋga 2016 siglgã pʋga, a sẽn tõog n tõoge, a Kweku Tanikyi Kesse sẽn yaa NDC ning sẽn da be wã, n paam n deeg n deeg n kõ b rãmb a 20 179 wã n deeg n yãk n kõ b rãmba 11,641, sẽn yaa n kõ b b rãmb fãa pʋga 57.7%.[6]

Gõodem Minisr[edit | edit source]

Yʋʋmd 2017 yʋʋm-vẽkr kiuugã, tẽnga taoor soab a Akuffo-Addo yãka Afeku t'a yɩ ministɛɛr sẽn geta sẽk wɛɛngẽ. A sẽn yaa tẽn-dugendã ministɛɛrã, a kẽnga sãamb wʋsg n na n moon tẽn-dʋʋgdbã sẽn tõe n maan bũmb ninsã.[8] Yʋʋmd 2017 tʋʋlg kiuugã, a kẽnga Sɩnaab nebã republikẽ, la a maana tigis ne ligdã la b sẽn wilg-b tigis-kãsems ning sẽn be Gãna wã la a sẽn maandã.[8] A Afeku paama b naam tɩ b lebg United Nations World Tourism Organization (UNWTO) tʋʋmd sull ning sẽn get b taoor lʋɩtbã yelle. B wilga rẽ yʋʋmd 2018 yʋʋm-vʋʋr kiuug rasem 25 wã.[9]

Vetting wẽnemã[edit | edit source]

Sẽn deng n wa paam tɩ b bãng tɩ b yaa b sẽn yãk-b tɩ b lebg b taoor dãmba, b wilgame tɩ b ra yaa b sɩd ne a Catherine ne a sɩdã pa sak n deeg b sẽn da yeelã ye.[10][11] B wilgame tɩ b sẽn da wa n bool Afekus tɩ b maan zãmbã poore, b sẽn da segd n yao a Amerɛɛka pag a ye, a Patricia ne a Bill Gick wã, b sẽn na n wa n yao ligd sẽn yaa doolaar 217,464.00 ne zu-loees sẽn yaa 50%. A Catherine ne a sɩdã pa sak n deeg b sẽn da yeelã ye.[12] B sẽn boond b mens tɩ sɩd la naam sẽn tar pʋlemdã sull n ningd a prezida Akuffo-Addo kosg tɩ b yiis-a ministɛɛrã zĩigẽ. A Afeku wilgame tɩ b sẽn wa n vaees b kom-tĩndã, b pa kõ-a yaood ye, bala b ra ket n pa wʋmda a sẽn da kos n kos n kos bʋʋdo yʋʋmd 2013 wã yĩnga.[11] A sẽn yãk a to wã taoor lʋɩtb sull n na n yãk a toã, a maana woto yʋʋmd 2017 tʋʋlg kiuug rasem a 6 wã.[13] B sẽn wa n maand b sẽn na n bãng b sẽn na maan bũmb ningã, b yeelame tɩ b pa segd n sak n kõ b sẽn na yɩl n deeg b tʋʋmdã ye.[14] A sẽn da pa tũud a sẽn da segd n maan to-to wã yĩnga, a ra yaa a sẽn be Nairobi, Kenya, a roagdbã nengẽ wakat ning b sẽn da yãkã yĩnga.[14] A sẽn yãk-a wã paama a loogr lohorem kiuug rasem pii-la ye yʋʋm 2017 soabã, a sẽn kõ a loogrã taoor lʋɩtb sullã sɛb sẽn kõ-a wã.[15] B sakame tɩ b sak n deeg-a.[15]

Cabinet Minisɛɛrã[edit | edit source]

Yʋʋmd 2017 soabã, tẽnga taoor soab a Akufo-Addo yãka a Afeku t'a yɩ ministɛɛr 19 nins sẽn na n wa n maan a ministɛɛrã sʋka.[16] Yaa Ghana tẽnga b sẽn kõ b minisr 19 wã yʋʋr la a taoor soab a Mike Ocquaye wilg-b-la.[16] A Afeku yaa ministɛɛr sẽn yaa ministɛɛrã, a yaa prezida sẽn be a poorẽ wã n sõngd a sẽn get a Zeova yell sõma wã.[16]

A Meng Vɩɩm[edit | edit source]

A Catherine kẽe kãadem ne a Seth Afeku, la a tara kamb a tãabo. A yaa kiris-ned la a yaa Katolik-rãmbã tẽed-n-taag a ye, Gana.[6]

Sebtiise[edit | edit source]

  1. https://citinewsroom.com/2020/07/photojournalists-in-western-region-boycott-catherine-afekus-programmes/
  2. https://www.modernghana.com/news/748612/12-more-ministers-picked.html
  3. https://web.archive.org/web/20170114184201/http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Meet-Akufo-Addo-s-36-ministerial-nominees-500657
  4. https://www.graphic.com.gh/showbiz/news/reshuffle-catherine-afeku-axed-from-tourism-ministry.html#&ts=undefined
  5. https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Catherine-Afeku-speaks-about-her-new-post-at-Osafo-Marfo-s-office-727756
  6. 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 http://ghanamps.com/mps/details.php?id=36
  7. 7.0 7.1 https://web.archive.org/web/20190724020722/http://www.ghana.gov.gh/index.php/governance/ministers/3444-hon-catherine-afeku-minister-for-tourism-arts-culture
  8. 8.0 8.1 https://web.archive.org/web/20180721231058/http://kasapafmonline.com/2017/04/04/photos-hon-catherine-afeku-markets-ghanas-travel-tourism-industry-china/
  9. https://web.archive.org/web/20190202102359/https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Catherine-Afeku-gets-UN-tourism-appointment-720146
  10. http://www.myjoyonline.com/entertainment/2017/january-25th/akufo-addo-probes-tourism-minister-designate.php
  11. 11.0 11.1 http://ghanapoliticsonline.com/npps-catherine-afeku-found-guilty-fraud/
  12. http://citifmonline.com/2017/01/26/catherine-afeku-not-a-fraudster-qualifies-to-be-minister-dame/
  13. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Catherine-Afeku-appears-before-Appointments-Committee-Highlights-507390
  14. 14.0 14.1 http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Minority-rejects-Catherine-Afeku-s-approval-508787
  15. 15.0 15.1 https://www.newsghana.com.gh/parliament-has-approved-catherine-afeku-by-consensus/
  16. 16.0 16.1 16.2 https://web.archive.org/web/20170731025902/http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/entertainment/Arts-Minister-Catherine-Afeku-makes-it-to-Cabinet-542839