Wp/mos/Cassiel Ato Forson

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | mos
Wp > mos > Cassiel Ato Forson

Sõngr sẽn yaa zaalem n yit Wikipedia pʋgẽ

Cassiel Ato Forson
human
Sex or gendermale Tekre
Country of citizenshipGhana Tekre
Name in native languageCassiel Ato Forson Tekre
Given nameCassiel Tekre
Family nameForson Tekre
Date of birth5 August 1978 Tekre
Place of birthAjumako Tekre
Languages spoken, written or signedEnglish, Fante Tekre
Occupationpolitician, accountant, manager Tekre
Position heldMember of the 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 6th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 5th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 8th Parliament of the 4th Republic of Ghana Tekre
Educated atLondon South Bank University, Kwame Nkrumah University of Science and Technology, University of Oxford Tekre
Academic degreeBachelor of Science Tekre
Work locationUnited Kingdom Tekre
Member of political partyNational Democratic Congress Tekre
Candidacy in election2008 Ghanaian general election, 2012 Ghanaian general election, 2016 Ghanaian general election, 2020 Ghanaian general election Tekre
Religion or worldviewChristianity Tekre

Cassiel Ato Baah Forson[1] yaa Ghana nin-tũusd sẽn yaa Ghana naaneg sull a yopoe wã la a yaa Ghana naaneg sull a nii wã nin-tũusd sẽn yaa Ajumako-Enyan-Esiam sullã taoor soaba n yɩ National Democratic Congress neda.[2][3] A zĩnda yʋʋm 2013 wã pʋgẽ n yɩ minisr sẽn get ligd yellã.[4][1]

A yaa sull ning sẽn get nin-buiidã yell sẽn be Ghana wã taoor soaba.[5]


A vɩɩmã sɩngre[edit | edit source]

Dr. A Forson roga sigr kiuug rasem 5 yʋʋm 1978 la a yita Ajumako Bisease sẽn be Ghana tẽn-sʋka.[6]A paama PhD tʋʋm la tʋʋm wɛɛngẽ (goosneerã) sigr kiuug 2020 soabã, a Kwame Nkrumah Science and Technology in Ghana (KNUST).[7]Sẽn deng t'a paam a doktore wã, MP wã ra tara magter dãmb a yiibu: Oxford inivɛrsite, UK sẽn kõ-a bãngrã zu-sobend ning sẽn get yõor yaoodã wɛɛngẽ, la KNUST sẽn kõ-a bãngrã zu-sobend a to sẽn get arzɛk wɛɛngẽ. A reega lisg n karem sɛb a ye Londõ South Bank inivɛrsite wã.

Dr. A Forson yaa Ghana Chartered Accountants sullã ned la a yaa Chartered Institute of Taxation sullã ned.[8]

Tʋʋmde[edit | edit source]

Dr. A Forson yaa Ghana tẽnga no-rɩkda, ligd yel-gɛt, karẽn-saamb sẽn tar sor n kõ sɛba, la tʋʋm-noy sẽn tar minim yʋʋm pissi la a yiibu.[9] A ra yaa Forson Contracts Limited sẽn be Etazĩni wã taoor lʋɩtba. A leb n yɩɩ a Omega Africa Holding Limited taoor soab.

Politik[edit | edit source]

Dr. A Forson yaa nin-sabls sull ning sẽn boond tɩ National Democratic Congress (NDC). A yaa NDC sullã sullã sullã taoor soab sẽn get Ajumako-Enyan-Esiam sullã yell yʋʋmd 2009. A yaa sull ning sẽn get ligdã yell sẽn gomd ne koe-moondbã.[10][11]

Yʋʋmd 2008 politikã naam yãkrã[edit | edit source]

Yʋʋmd 2008 wã, a wa n tɩ zabame n tõog Ghana nin-buiidã fãa yãkr pʋgẽ. A paama vot dãmb 18 593 sẽn yaa 51.66% ne b sẽn kõ wã fãa, la a tõoga kɛlgdb a taabã sẽn naag ne a William Kow Arthur-Baiden, a Alex Arthur, a Rexford Mensah la a Evans Addo-Nkum.[12]

yʋʋm 2012 wã

A le kẽnga yʋʋm 2012 Ghana nin-buiida fãa yãkrẽ wã, a sẽn paam sɛb 24 752 sẽn yaa 52,67% ne fãa wã.

Yʋʋm 2016 politikã naam yakre[edit | edit source]

Yʋʋmd 2016 wã, a le wa n zabda 2016 Ghana nin-buiidã fãa yãkrẽ wã, n le tõog n kõ-a sor t'a tõog n lebg a taoor soab a tãabẽ. Yʋʋmd 2016 wã sasa, a lʋɩɩsame ne a Ransford Emmanuel Kwesi Nyarko, a Jerry Henry Quansah, a Sarah Mensah la a Monica Daapong. A tõoga bãmb n paam sɛb 25,601 sẽn yaa 53,55% ne sɛb nins fãa b sẽn kõ wã.[13]

Yʋʋmd 2020 politikã naam yãkrã[edit | edit source]

Yʋʋmd 2020 Ghana nin-buiidã yãkr sasa, a le paama sullã taoor soab sull ne vot 39 229 sẽn yaa 58.1% ne votã fãa sẽn kõ wã, tɩ NPP sullã taoor soab sullã taoor soab Etuaful Rashid Kwesi paam vot 28 229 sẽn yaa 41.8% ne votã fãa sẽn kõ wã, la NDP sullã taoor soab sullã taoor soab sullã taoor soab a Samuel Akombisa paam vot 117 sẽn yaa 0.2% ne votã fãa sẽn kõ wã.[14]

Tʋʋm-tʋmd sẽn get ligd (Ministry of Finance) yellã[edit | edit source]

Yʋʋmd 2009 wã, a lebga Ghana tẽnga dooga nin-buiida, la a yɩɩ minisr sẽn get ligd yell yʋʋm 2013 soabã.[15] A sẽn da yaa minisr sull sull sullã, a yɩɩ Ghana tẽnga laog taoor lʋɩtb sull ned a ye. A leb n zĩnda sull a wãn pʋgẽ, sẽn naag ne Gana bãndã la Ghana Cocoa Board. A leb n yɩɩ Gana tẽnga taoor soab sẽn be laog-n-soodsã siglg (FMI) la dũni gill bãndã. A bãngrã me paama pukr a sẽn wa n yaa sull ning sẽn tʋm ne Ghana Integrated Financial Management Information System Reforms (GIFMIS) wã taoor soaba.

Komite rãmb[edit | edit source]

A Forson yaa [Lɛɛbo wã Komite] taoor soaba; a yaa Siglgã taoor lʋɩtb Sull sull ned a ye; yaa [Gãrãnd Bertayn goosneerã] sull ned a ye, la a yaa sull ning sẽn get goosneerã tʋʋm yelle.[16]

A meng yel-manesem[edit | edit source]

A Forson yaa kiris-neba. A kẽe kãadem la a tara kamb a yiibu.[17]

Zʋg-n-taar[edit | edit source]

B yeelame tɩ a Forson waa ne ligd bõne Ghana sẽn kẽed ne logtoɛɛmb 200 sẽn paam n kõ-a yʋʋm 2014 la 2016 sʋka.[18][19]

Sebtiise[edit | edit source]

  1. 1.0 1.1 https://www.newsghana.com.gh/meet-cassiel-ato-forson-the-deputy-finance-minister-designate/
  2. https://www.peacefmonline.com/pages/politics/politics/202201/459152.php
  3. https://www.parliament.gh/mps?mp=24
  4. https://web.archive.org/web/20200203122624/https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Akufo-Addo-spent-GH-63m-on-foreign-travels-in-9months-NDC-s-Ato-Forson-820321
  5. https://citinewsroom.com/2023/01/ato-forson-replaces-haruna-iddrisu-as-minority-leader/
  6. https://www.parliament.gh/mps?mp=24
  7. https://citinewsroom.com/2020/09/ato-forson-gets-phd-from-knust/
  8. http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5362
  9. https://citinewsroom.com/2023/01/10-things-you-didnt-know-about-new-minority-leader-dr-ato-forson/
  10. https://www.businessghana.com/
  11. https://citinewsroom.com/2022/10/your-mickey-mouse-debt-restructuring-will-hurt-ghana-ato-forson-to-govt/
  12. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/central/67/index.php
  13. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2016/central/67/index.php
  14. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2020/parliament/central/ajumako_enyan_essiam/
  15. http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5362
  16. https://www.parliament.gh/mps?mp=24
  17. http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5362
  18. https://www.ghanaiantimes.com.gh/dr-ato-forson-to-appear-in-court-today-over-allegations-of-causing-financial-loss-to-the-state/
  19. https://www.graphic.com.gh/news/general-news/ato-forson-s-trial-health-minister-counsel-clash-over-ambulance-deal.html