Jump to content

Wp/mjx/Baleswar Jilla

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | mjx
Wp > mjx > Baleswar Jilla

Balesor honot o̱ḍisa reaḱ utor nakha re menaḱ mit́ prosasonik honot kana. Nowa do rajgaṛ bhubnesor khon 194 kilo miṭor sạ̃giń re menaḱa. Balesor bajar do noa honot reaḱ prosasonik mukhiya ṭhãw kana.

Hoṛ lekha[edit | edit source]

2011 hoṛ lekha lekate balesor honot rin joto te hoṛ elel do 2,317,419. Nuku ko bhitri khon ato ṭolare 20,64,357 ar bajar re 2,53,062 hoṛ basa boskot́ ko tahẽn kana.

Koṛa hopon: 11,84,371

Kuṛi hopon: 11,33,048

Turuy bochor khon kạć umer gidrạ: 2,74,432

Secet́ dor: 80.66%

Koṛa hopon: 88.06%

Kuṛi hopon: 72.95%

Hudạ[edit | edit source]

Balesor do mit́ prosasonik mukhiyạ bajar kana. Nowa honot redo bareya sodor mohokuma menaḱa, balesor ar nilgiri ar 12 goṭaṅ blok menaḱa jahã kodo ato ṭola utnạw lạgit́ e kạmiya, khajna ar prosasonik aḱ karbar lạgit́ 7 goṭaṅ tusil ar 289 goṭaṅ ạtu pońcat menaḱa. Ona bạgi kate 4 goṭaṅ bajar (midṭạṅ munsipạlṭi ar peya do enᱹe̱siᱹ) menaḱa. Ar hõ 2,971 goṭaṅ ạtu menaḱa ona ko bhitri khon 2,602 goṭaṅ ạtu re hoṛ basa boskat́ kate menaḱ kowa. Nowa honot redo midṭạṅ lo̱ksobha bachnaw ṭoṭha ar 7 goṭaṅ bidhạn sobha bachnaw ṭoṭha menaḱa.

Pońcat Somiti ar Tusil[edit | edit source]

Pońcat somiti kowaḱ ńutum do huyuḱ kana:

1ᱹ Balesor Cãga - Bahanoga, Balesor, Baliyạpaṛ, Bosta, Bho̱grayi, Jolesor, Khoyra, Remuṇa, Simuṛiya, So̱ro.

2ᱹ Niṛgiri Sodor Mohkuma ᱺ Noṛgiri, Owpoda

Tusil ko: Balesor, Bạliyạpaṛ, Bosta, Jolesor, Niṛgiri, Simuṛiya, So̱ro

Otnoḱ[edit | edit source]

O̱ḍisa reaḱ lahare Balesor menaḱa. Sińot reaḱ dukhin purub nakhare Boṅgop Sagor dhare re noa do menaḱa. Balesor do 3,0762 kilomiṭor reaḱ jayga re pasnaw akana. Dukhin-purub bir pahṭa re peya ṭoṭha Balesor bhitri re menaḱa.noa do Bạrpada khon 25 kilomiṭor sạ̃giń re menaḱa.

Balesor do O̱ḍisa reaḱ daka ṭukuć mente hõko metahaḱa.

Balesor redo ạḍigan bir ar khadan kohõ menaḱa. Noḍe do buḍhạ boṛoṅ ar Subornorekha gaḍa liṅgin kana. Ar 3,824 phuṭ usul reaḱ Mahagiri buru menaḱa. Balesor redo doreyay joṭet́ akat́ ạḍigan nạy ar cãganạy hõ menaḱa. Balesor redo daḱ paṭan reaḱ kạmi ạḍi napay sạ̃hić pasnaw akana.

Nagam[edit | edit source]

Bouddho jug[edit | edit source]

Bowdho jugre Balesor do "kosambo" metahaḱ kan tahẽt́. Topsu ar bohlik ńutuman barya boyha 500 goṭaṅ sagaṛ te banić lạgit́ te kin senoḱ kan okto re urubeṛa sur re bhogoban budho sãw ạkinaḱ ńapan huy ena. Budhodeb unkin do ać rin acetiyạ lekatey apnar ket́ kina. Kolĩg raja balukesworaḱ okto re sadhob hopon ko bạliḍhip sãwte tin johoḱ bepar bạnić et́ tahẽt́ ko un johoḱ hõ noa reaḱ ńutum do balesor ge tahẽ kana.balesor honot do pạhil koṛĩg reaḱ mit́ mukhiyạ hạṭiń tahẽ kana. Mukundo deb e gur en tayom noa do utkoṛ reaḱ mit́ hạṭiń lekate ṭhãw e ńam ket́a.

Ṭolemi yaḱ otnet puthi ar nagamet leso̱miyaḱ balesor cetan re menaḱ ganaṅ onol khon baḍayoḱa ci balesor do pạhil jugre bạnić re ạḍigan e lahanti let́a.

Mo̱gol sason[edit | edit source]

Noḍe do mo̱gol ko 1568 sale reko heć len tahẽt́ ar unkuwaḱ gobol re noa do 1750-51 serma dhạbić tahẽ kana. Aphgan sason naṅre aphgạniyạ ko balesor dokho̱l kate ko sason et́ tahẽt́. 1592 salere mo̱gol somraṭ akbor balesor dokhol kate ạḍi serma dhạbić e sason let́a. 1470 salere baṅgoro nobab alibordhin khã khon balesor rinić subadar mursid khã luṛiyajo̱ḍi poro sur re menaḱ hajipur (nitoḱ do horipur) ṭhen lạḍhạy rey haraw len tahẽt́ ar o̱ḍisa bạgi katey calaw ena.

Moraṭha sason[edit | edit source]

1751 salere moraṭha kodo mo̱gol koko laga ket́ kote balesor ko dokhol let́a. Moraṭha senapoti bhaskor ponḍit noa rinić ạ̃gibhạriyạy tahẽ kana. Tinạṅ gan moraṭha kạmiyạ ko balesor reaḱ banṭhuwa jogonnath mudri, lokhmi narayoṇ mudri eman ko benaw let́a. Inạ okto re ti baḍohi ar sutạm te benaw akan balesoriyạ lugṛi teńoḱ kan tahẽt́. Makolpur do noa khạtir ge hoṛ ko baḍay let́ tahẽt́.moraṭha kodo omorda re menaḱ rayboṇiya durg reko tahẽ kana. Balesor do moṇe goṭaṅ pargana re hạṭiń len tahẽt́.

Ṭoṭha reaḱ chạṭyạr[edit | edit source]

Moraṭha sordar bhaskor põḍit aḱ ńutum lekate bhaskorgõj, mo̱tiram phowjdar aḱ ńutum lekate mo̱tigõj, niṛokho̱lu sordar aḱ ńutum lekate niṛogiri ńutum chạṭyạr lena mente baḍayoḱa. Onka ge mansiṅ ńutum lekate mansiṅ bajar, noṅka ge lekan lekan mo̱gol aḱ ńutum khon bayirom nogor, mirjạ pukhri, dorji pukhri, ajimabad, paṭhaṇ mohla ńutum chạṭyạr lena. Lala kisor rajahaḱ ńutum lekate barobaṭi ar lala bajar do ńutum len tahẽt́.

Portugij, Phorasi ar o̱lõdaj gobol[edit | edit source]

1514 salere portugij kodo ar inạ tayom phorasi , dinamar ar o̱londaj kodo balesor re bepar bạnić lạgit́ ko̱ṭhi ko thapon let́a. 1996 nobhembor 23 re balesor reaḱ barobaṭi unusul asṛa reaḱ noa okto reaḱ uyhạr re maykel seynos ar enabela namni mit́ o̱londaj tirlạ haḱ ńutum re barya maṇghạṭi benaw len tahẽt́. 1719 re phorasi bạnijiyạ kodo phorasi reaḱ lekage bạnić kuṭhi kodo ko thapon let́ tahẽt́. 1742 salere nitogaḱ balesor kucri ṭhen moraṭha senapoti bhaskor põḍit ar alibordhon tikin talare huy len lạḍhạy re mo̱raṭha kodo ko haraw len tahẽt́.17 anaḱ sotabdhi renaḱ etohoṕ re balesor reaḱ purub nakha do bepar bạnić reaḱ aḍa ge palṭaw len tahẽt́. Noḍen koḱ boskodiyạ kodo doreya hor re dukhin purub esiya reaḱ lakhyadip ar maldip te bepar bạnić lạgit́ ko calaw len tahẽt́. Bhograyi khon ńam akan tãba kạwḍi ar obhoṇa, kupari, bosta ar ojodhya khon ńam akan budhowaḱ murti noḍe budho dhorom reaḱ thapon cetan re sạkhyạt e ema jahã do bhowmokor raj sason oktore bạy len tahẽt́.jolesor, balesor ar obhoṇa khon ńam akan mohabir jeyn aḱ 10-11 anaḱ sotabdhi re benaw murti ge noḍe jeyno dhorom tahẽn reaḱ hõ pormaṇ e ema. 1865 salere olondaj kowaḱ bạnić kuṭhi do ĩgrej koko dokhol let́ tahẽt́ ar 1864 salere olondaj aḱ kuṭhi ko dokhol let́ tahẽd.

Phiriṅgi gobol[edit | edit source]

1803 salere noa do isṭ inḍiya kompani aḱ gobol te calaw lena ar 1912 dhạbić akoaḱ gobol rege tahẽ kana. Nowa do briṭis, ḍoc ar olondaj lạgit́ bepar bạnić reaḱ joto khon maraḱ porṭ tahẽ kana. Noḍe do 1640 salere puylu briṭis kạrkhanay bạysạw let́a.

Phurgạl honot goṛhon[edit | edit source]

Okṭobor 1828 salere balesor do mit́ bhegar honot reaḱ phurgạl e ńam let́a. 1 epril 1936 salere phurgạl utkoṛ prodes goṛhon tayom balesor do o̱ḍisa reaḱ mit́ maraṅ honot re ṭhãw e ńam ket́a. 1921 re mohatma gandhiyaḱ heć okto re noḍe do phurgạl hulsạy etohoṕ len tahẽt́. Ińcuḍi buluṅ sotyagroho ar khajna baṅ em lạgit́ lạḍhạy balesor re huy len sotyagroho phurgạl hulsạy reaḱ tinạḱ gan uprum hạṭiń kana.

Phurgạl tayom[edit | edit source]

3 epril 1993 re bhodrok sodor mohokuma do mit́ bhegar te honot benaw lena.

Bepar bạnij[edit | edit source]

Balesor bajar do balesor honot reaḱ bạnić reaḱ talma ṭoṭha kana. Bạliyạpaṛ ar mit́ bajar , noa do pan, ho̱ṛo̱ ar hạku bajar mente ko metaḱa. Casbas, kol kạrkhana, hạkusaṕ noḍenaḱ do muṛ bebsa kana. Nawa bajar, mo̱tigõj, bibekanondo marg, phokir mo̱hon gulạy, sṭeson chok, ayṭiay chok, kucri bajar, nuwạsạy eman noḍenaḱ bepar bạnić reaḱ muṛ do. O̱ḍisa reaḱ baḍohi, sãwhed, cạy colon, jom ńu, casbas ar kol kạrkhana utnạw re balesor reaḱ ṭhãw do mucạt́ ge bạnuḱa. Noḍe do birlạ ṭayar, imami kagoj kạrgaṛ, oriplasṭ plasṭik kạrkhana sãwta ar hõ ạḍigan kạrkhana menaḱa.

Hećsen[edit | edit source]

Balesor rel sṭeson do cenạy khon kolkata dhạbić sạysạw akan dukhin-purub relhor re paṛawḱ kana. Jạtiyạri rajhor 5/jogonnath soṛok kolkata khon cenay calaw akana ar pun len aḱ jạtiyạri raj hor-60 balesor khon kolkata calaw akana.

Sur uḍạnaḍa: bhubnesor (191 kiᱹmiᱹ) ar kolkata jahã do noḍe khon pale 3 ṭaṛaṅ adha ghonṭa hor sạ̃giń.

Bhodrok, jajpur, koṭok, bhubnesor, korapuṭ, rawlkela, sombolpur, borgoḍ ar o̱ḍisa reaḱ eṭaḱ bajar ko sãw balesor do bos ar kar hotete ạḍi napay sạ̃hić juṛạy menaḱa. Balesor khon 60 kiᱹmiᱹ sạ̃giń re bạrpaḍa bajar menaḱa.

Ńemel ṭoṭha[edit | edit source]

Noa do balesor bajar khon do 12 kiᱹmiᱹ sạ̃giń re menaḱ mit́ doreya ghaṭ kana. Nowa do eṭaḱ doreya ghaṭ kore khon do bhegar geya. Noḍe do ḍhạw do sumuṅ bho̱r setaḱ ar ńidạ ge ńel re ńamoḱa. Dinsara doreya reaḱ 3-4 mạyil dhạbić do tis hõ ḍhạw do baṅ hạjuḱa. Nowa reaḱ nase sạ̃giń re boṛoramgoḍi hạkusaṕ porṭ menaḱa.


Buḍhạ boṛoṅgo nạy katare lạwkạ Taṛosari beṛa hạ̃sur Nowa do bạliyạpaṛ sur re menaḱ balesor honot reaḱ mit́ doreya ghaṭ kana.

Dhamora Nowa do mit́ ạḍi napay porṭ kana ar noḍenaḱ huylors ḍhip re go̱ṛabạrud biniḍạw huyuḱa.

Bạlighaṭ porṭ Balesor bajar re menaḱ noa mare porṭ do mit́ ńutuman hạki saṕ porṭ kana. Nowa ko bạgi kate ḍogora ar cowmukha ṭhen hõ bareya doreya ghaṭ menaḱa.

Bõga than[edit | edit source]

Nowa do nilgiri sur re menaḱ pońcolingeswor buru cetan re menaḱa. Buru jharna bhitri re menaḱ moṇe goṭaṅ sib lĩgo ge baba pońcolingeswor doko metaḱa.melan buru ar dare nạṇi te pereć akan noa do sumuṅ mit́ sib mudri do baṅ kana , noa do mit́ corok birsoṛe ṭoṭha hõ kana. Balesor honot reaḱ noa do mit́ ghạgi uprum akan sãghar joṅ jayga. O̱ḍisa ar sur supur ponot reaḱ ạḍigan ṭoṭha khon hoṛ noḍe daṇan ko hạjuḱa.

Birońcinarayoṇ mudri, paṛiya

Sunhoṭ re menaḱ bhujakhiya pir do banar hĩdu ar tuṛuk dhorom kin hotete bõga buru huyuḱa. Astana soriph hojrot pirbaba noḍe do hạyjạ rugi ko tikchạ ko lạgit́ e heć len khạtir ajaḱ ńutum lekate noa than reaḱ ńutum do bhujakhiya pir doho akana.

  • Juṇiya ram mudri
  • Nagamet ṭoṭha
  • Khirocora go̱pinath mudri

Remuṇa re menaḱ khirocora go̱pinath mudri do balesor khon do 9 kiᱹmiᱹ purub re menaḱa ar habṛa ar bhubnesor ṭalare paṛawḱa. Nowa do utkoṛ rinić noropoti lãguṛa norosiṅho hotete benaw akana.

  • Bhusõḍheswor sib mudri

Noḍe do esiya reaḱ joto khon maraṅ sib lĩgo menaḱa. Nowa do mit́ ńutuman sib ṭoṭha lekate uprum menaḱa.

  • Cõdneswor sib mudri

Nowa do mit́ ńutuman sib than kana. Noḍenaḱ jagor meṛa parab do mit́ ãjom akat́ parab kana.

  • Bhudar cõḍi mudri

Nowa do ńutuman cunḍi mudri kana. Balesor khon udṛạ calaḱ hor re sojnagoḍ re noa mudri do menaḱa.

  • Jogonnath mudri, nilgiri
  • Ombika mudri, balesor
  • Bokreswor mohadeb mudri, bokreswor
  • Baṇeswor sib mudri, mare balesor