Wp/mam/No'j

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | mam
Wp > mam > No'j

No'j[edit | edit source]

Ajo yol No'j, a tb'i jun q'ij tok toj txolb'il q'ij Ab'ya kyu'n qchman, atzan tb'i kyu'n qxjalil Kaqchikel Cholq'ij, toj txolq'ij lu'n at q'ij toj ex oxlaj xjaw, winqinchaq q'ij at toj junjun xjaw. Toj kynab'il qchman, aqe tajlal ajlab'il oxlaj ex junk'al mo winqin , aqe tq'uqb'il malb'il amb'il ex aqe tajlal tipumal chwinqiljo tu'n tok tmujb'in tib' xjal tuk'il twitz kya'j ex twitz Qtxu Tx'otx' (García, Curruchiche & Taquirá, 2009). Atzan yol nawal antza tzaj xkye tlok'il toj kyyol qxjalil Nahuat nyolajtz toj México ex ax txilen toj qyol mam Twitz mo Toj qq'ij, ex ax txilen Ruwäch q'ij toj kyyol qxjalil kaqchikel nchi najan twitz qtanam Paxil, atzan tb'i ajka'yil ex ajkolil ti'j junjun wiq twitz tx'otx' (García, Curruchiche & Taquirá, 2009). Ex ate' junjuntl yol nchi ajb'in te q'umb'il tb'i nawal, aqe lu'n tajwil q'ij, tipumal q'ij, ex txe tq'ij xjal.


Txilen tb'i q'ij No'j[edit | edit source]

A txilen tb'i q'ij No'j, a t-xikyil b'inchb'il ttxolil nab'il, xim, b'is ex ojtzqib'il (Mendez, et al., 2008). A tlok'il nab'il ex tlok'il ojtzqib'il (León, 1999). Techb'il yekb'il ex ẍtijsb'il (Barrios, 2004; Rupflin, 1999).

Qe xjal nchi anq'in twitz q'ij No'j[edit | edit source]

Atzan tqanil ntzaj tq'uma'n kynab'il qchman, kykyaqil xjal tz'aqtzb'il tchwinqil twitz tx'otx'qe, ex teyelex te junjun toj txe tq'ij tu'n txi tb'inchin toj tchwinqil, tu'ntzan il ti'j tu'n tel tniky' ti'j taq'un, txilen ex tumil tchwinqil ntq'uma'n toj txe tq'ij teku tanq'in mo titz'ja. Tojo kynab'il qchman, atzan tq'ijil titz'jil mo tanq'il jun xjal, at tipumal ex taq'b'il tu'n tb'ant taq'un xjal toj tchwinqil, nchi mojin tipumal txe tq'ij tuk'il ex tkyaqil tipumal txmilal xjal, tajb'il, tb'inchb'il, txnaq'tzb'il, ex tkyaqil jni' tb'anil tipumal tchwinqil jun xjal ex qe mya' b'a'n, nchi onin tu'n tb'an taq'un xjal twitz ttx'otx' (García, Curruchiche & Taquirá, 2009). Toj tnab'il qtanam Maya, ajo nab'il ex ojtzqib'il at jun tq'uq'b'il majx iqintz tu'n xjal aj tul anq'in ti'j ttxu, maya' te xjal njaw xkansinte nab'il ex ojtzqib'il, qala tze'nkux toj txe tq'ij jun xjal, at tipumal tnab'il tu'n tel tniky' ti'j tten twitz tx'otx' ex twitz kya'j ex alkye wiq ojtzqib'il tu'n txi tqa'unan (García, Curruchiche & Taquirá, 2009). Aqe xjal nchi anq'in twitz q'ij No'j, tb'anil kyẍtijil, tb'anil xjalqe, cheb'e nxi kynuk'u'n kyaq'un ex nim npona kyxim te ka'yb'il chwinqil (Barrios, 2004; Rupflin, 1999). Nchi mojin tu'n ttx'ixpaj ti'chaq mya' b'a'n ta'ye, nchi jayon ti'j b'a'n ax mo axtok, aj-u'jilqe ex ajkolil kyoklen xjal ti'j junelb'il. Ex at mya' b'a'n nb'ant kyu'n, njaw kynimin kyib', a kyaja o'kqex tu'n kyq'umante tumil ex tu'n tkub' nimit kyyol, nchi xmeletz'in ex tx'u'jqe mo junpaqx ntzaj kyq'oj (Barrios, 2004). Junjun xjal, tuk'il tmojb'il jun Ajq'ij, il ti'j tu'n tjayon tzalajb'il toj tchwinqil, tu'n tten toj tb'anil tuk'il twitz tx'otx' ex twitz kya'j, tu'n tb'ant taq'un toj tb'anil (García, Curruchiche & Taquirá, 2009).

Tyek'b'il tb'i q'ij twitz Qtxu Tx'otx'[edit | edit source]

Toj kynab'il qchman, atzan tchwinqil xjal twitz tx'otx', tk'amo'n tib' tuk'il kychwinqil txukup, tze, b'ech ex kyuk'il tkyaqil ti'chaq at twitz Qtxu Tx'otx'; junjun tb'i q'ij toj txolb'il q'ij Ab'ya in ok yek'it ti'j jun txukup, b'ech, pich' mo juntl twitz tx'otx' (García, Curruchiche & Taquirá, 2009). A tyek'b'il q'ij No'j twitz Qtxu Tx'otx' a xo'j ex kle'ch (Barrios, 2004; Rupflin, 1999).

Referencias bibliográficas[edit | edit source]

https://web.archive.org/web/20121213122809/http://wikiguate.com.gt/wiki/No%27j/mam