Wp/mam/Ajmaq

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | mam
Wp > mam > Ajmaq

Ajmaq[edit | edit source]

Ajo yol Ajmaq, a tb'i jun q'ij tok toj txolb'il q'ij Ab'ya kyu'n qchman, atzan tb'i kyu'n qxjalil Kaqchikel Cholq'ij, toj txolq'ij lu'n at q'ij toj ex oxlaj xjaw, winqinchaq q'ij at toj junjun xjaw. Toj kynab'il qchman, aqe tajlal ajlab'il oxlaj ex junk'al mo winqin , aqe tq'uqb'il malb'il amb'il ex aqe tajlal tipumal chwinqiljo tu'n tok tmujb'in tib' xjal tuk'il twitz kya'j ex twitz Qtxu Tx'otx' (García, Curruchiche & Taquirá, 2009). Atzan yol nawal antza tzaj xkye tlok'il toj kyyol qxjalil Nahuat nyolajtz toj México ex ax txilen toj qyol mam Twitz mo Toj qq'ij, ex ax txilen Ruwäch q'ij toj kyyol qxjalil kaqchikel nchi najan twitz qtanam Paxil, atzan tb'i ajka'yil ex ajkolil ti'j junjun wiq twitz tx'otx' (García, Curruchiche & Taquirá, 2009). Ex ate' junjuntl yol nchi ajb'in te q'umb'il tb'i nawal, aqe lu'n tajwil q'ij, tipumal q'ij, ex txe tq'ij xjal.


Txilen tb'i q'ij Ajmaq[edit | edit source]

A txilen tb'i q'ij Ajmaq, a tq'uqb'il, t-xikyil ex tlok'il qajb'il mo ajob'il, atzan yol ajob'il a kyajb'il xjal, ex a juntl txilen Ajmaq, tq'ijil ojtzqib'il ti'j tkyaqil ti'chaq ex kychwinqil itz' ate' twitz Qtxu Tx'otx' (Mendez, et al., 2008). Techb'il ex yek'b'il tipumal tkyaqil tb'anil tu'n tb'ant kyu'n xjal toj kychwinqil, tu'n kynajsamin kyib' ex kykub'sin kywitz ti'j kyil (Rupflin, 1999). Atzan tanmin nab'il ex tanmin k'amob'il (León, 1999). Tq'ijil na'b'il, ximb'il ex oyenb'il ti'j il nb'ant kyu'n xjal (Barrios, 2004). Kyq'ijil ajpajil, aj-il ex kyq'ijil qxe'chil mo qchman (Rupflin, 1999). Jun tb'anil q'ij tu'n qkub'sin qwitz ti'j qil ex tu'n tjaw qmeltz'in qib' twitz il ex tu'n txi qjayon tb'eyil tzalajb'il toj qchwinqil (Barrios, 2004).

Qe xjal nchi anq'in twitz q'ij Ajmaq[edit | edit source]

Atzan tqanil ntzaj tq'uma'n kynab'il qchman, kykyaqil xjal tz'aqtzb'il tchwinqil twitz tx'otx'qe, ex teyelex te junjun toj txe tq'ij tu'n txi tb'inchin toj tchwinqil, tu'ntzan il ti'j tu'n tel tniky' ti'j taq'un, txilen ex tumil tchwinqil ntq'uma'n toj txe tq'ij teku tanq'in mo titz'ja. Tojo kynab'il qchman, atzan tq'ijil titz'jil mo tanq'il jun xjal, at tipumal ex taq'b'il tu'n tb'ant taq'un xjal toj tchwinqil, nchi mojin tipumal txe tq'ij tuk'il ex tkyaqil tipumal txmilal xjal, tajb'il, tb'inchb'il, txnaq'tzb'il, ex tkyaqil jni' tb'anil tipumal tchwinqil jun xjal ex qe mya' b'a'n, nchi onin tu'n tb'an taq'un xjal twitz ttx'otx' (García, Curruchiche & Taquirá, 2009). Toj tnab'il qtanam Maya, ajo nab'il ex ojtzqib'il at jun tq'uq'b'il majx iqintz tu'n xjal aj tul anq'in ti'j ttxu, maya' te xjal njaw xkansinte nab'il ex ojtzqib'il, qala tze'nkux toj txe tq'ij jun xjal, at tipumal tnab'il tu'n tel tniky' ti'j tten twitz tx'otx' ex twitz kya'j ex alkye wiq ojtzqib'il tu'n txi tqa'unan (García, Curruchiche & Taquirá, 2009).

Aqe xjal nchi anq'in twitz q'ij Ajmaq, tb'anil chi ximin ti'j jun ti', nkanet tumil kyu'n tu'n mina chi kub' sb'una ex ja'ku chi sb'u'n, mina nchi yolinxix ex mina nchi yab'texix. Ajkolil tnamqe, cheb'ex nkub' kyka'yin ti'j kyaq'un ex nkub' kyximin jun ti' tu'n txi kyb'inchin ex tb'anil chi yolin noq alquk'ichaq. At junjun mya' b'a'n ja'tzan nchi kub' tz'aq, tze'nku mya' nuk'u'nxix tten toj tchwinqil, at maj mina nb'ant aq'untl nxi ttziyin ex b'a'n xky'aqin. Nim tipumal chi ka'yin ex at maj in ok kyq'o'n jun ti' te tpaj kyuk'il. (Barrios, 2004). At maj njayet kyky'a'j, at maj nchi xmeletz'in ex nim tyab' kywi' mo tx'u'jqexix (Rupflin, 1999). Junjun xjal, tuk'il tmojb'il jun Ajq'ij, il ti'j tu'n tjayon tzalajb'il toj tchwinqil, tu'n tten toj tb'anil tuk'il twitz tx'otx' ex twitz kya'j, tu'n tb'ant taq'un toj tb'anil (García, Curruchiche & Taquirá, 2009).

Tyek'b'il tb'i q'ij twitz Qtxu Tx'otx'[edit | edit source]

Toj kynab'il qchman, atzan tchwinqil xjal twitz tx'otx', tk'amo'n tib' tuk'il kychwinqil txukup, tze, b'ech ex kyuk'il tkyaqil ti'chaq at twitz Qtxu Tx'otx'; junjun tb'i q'ij toj txolb'il q'ij Ab'ya in ok yek'it ti'j jun txukup, b'ech, pich' mo juntl twitz tx'otx' (García, Curruchiche & Taquirá, 2009). A tyek'b'il q'ij Ajmaq twitz Qtxu Tx'otx' a tukru, ona ex qe tal txukup (Barrios, 2004; Rupflin, 1999).

Referencias bibliográficas[edit | edit source]

https://web.archive.org/web/20121013223455/http://wikiguate.com.gt/wiki/Ajmaq_(mam)