Jump to content

Wp/mag/भुबनेश्वर

From Wikimedia Incubator
< Wp | mag
(Redirected from Wp/mag/भुवनेश्वर)
Wp > mag > भुबनेश्वर
भुबनेश्वर
ଭୁବନେଶ୍ୱର
भारतके महानगर
उपनाम: 
मन्दिरके नगर, चक्र क्षेत्र, एकम्र क्षेत्र'
mapframe: The JSON content is not valid GeoJSON+simplestyle. The list below shows all attempts to interpret it according to the JSON Schema. Not all are errors.
  • /0/query
    The property query is required
  • /0/ids
    The property ids is required
  • /0
    Failed to match at least one schema
  • /0/title
    The property title is required
  • /0/service
    The property service is required
  • /0
    Failed to match exactly one schema
  • /0/type
    Does not have a value in the enumeration ["ExternalData"]
  • /0/properties/marker-symbol
    Does not match the regex pattern ^(|[a-zA-Z0-9-]+)$
  • /0/geometries
    The property geometries is required
  • /0/type
    Does not have a value in the enumeration ["GeometryCollection"]
  • /0/type
    Does not have a value in the enumeration ["MultiPolygon"]
  • /0/type
    Does not have a value in the enumeration ["Point"]
  • /0/type
    Does not have a value in the enumeration ["MultiPoint"]
  • /0/type
    Does not have a value in the enumeration ["LineString"]
  • /0/type
    Does not have a value in the enumeration ["MultiLineString"]
  • /0/type
    Does not have a value in the enumeration ["Polygon"]
  • /0/coordinates
    The property coordinates is required
  • /0/features
    The property features is required
  • /0/type
    Does not have a value in the enumeration ["FeatureCollection"]
भुबनेश्वर, ओड़िशा
भुबनेश्वर ओड़िशापर अवस्थित
भुबनेश्वर
भुबनेश्वर
ओड़िशामे भुबनेश्वरके दर्शावैत मानचित्र#भारतमे भुबनेश्वरके दर्शावैत मानचित्र#एसियामे भुबनेश्वरके दर्शावैत मानचित्र
भुबनेश्वर भारतपर अवस्थित
भुबनेश्वर
भुबनेश्वर
ओड़िशामे भुबनेश्वरके दर्शावैत मानचित्र#भारतमे भुबनेश्वरके दर्शावैत मानचित्र#एसियामे भुबनेश्वरके दर्शावैत मानचित्र
भुबनेश्वर एसियापर अवस्थित
भुबनेश्वर
भुबनेश्वर
ओड़िशामे भुबनेश्वरके दर्शावैत मानचित्र#भारतमे भुबनेश्वरके दर्शावैत मानचित्र#एसियामे भुबनेश्वरके दर्शावैत मानचित्र
निर्देशाङ्क: 20°16′N 85°50′E / 20.27°N 85.84°E / 20.27; 85.84निर्देशाङ्क: 20°16′N 85°50′E / 20.27°N 85.84°E / 20.27; 85.84
देश भारत
राज्य ओड़िशा
ओड़िशाके मण्डलखोर्धा
संस्थापकओड़िशा सरकार
नामस्रोतशिव
सरकार
  प्रकारनगरनिगम
  अङ्गभुबनेश्वर नगरनिगम (बिएमसि)
  सांसद्अपराजिता सारघ्गी (भाजपा )
  विधायकभुबनेश्वर मध्य: अनन्त नारायण जेना, बिजेडि

भुबनेश्वर उत्तर: सुसान्ता राउत, बिजेडि

एकामरा भुबनेश्वर: बाबू सिंह, भाजपा
  महापौरसुलोचना दास, बिजेडि
  नगर आयुक्तराजेश प्रभाकर पाटिल, आइएएस
  पुलिस आयुक्तसुरेश देव दत्ता सिंह आइपिएस
क्षेत्रफल
  भारतके महानगर186 किमी2 (72 वर्ग मील)
उन्नतांश
45 मी (148 फीट)
जनसङ्ख्या
 (2011)[2]
  भारतके महानगर८,३७,७३७
  घनत्व4,500/किमी2 (11,700/मील2 )
  महानगर
११,१२,००० (भारत: ६१मा)
वासिन्दाभुबनेश्वरिया[3]
भाषा
  आधिकारिकओड़िआ
समयमण्डलयुटिसि+५:३० (भामास)
पिनकोड
751024, 751020, 751022
टेलीफोन कोड0674, 06752
वाहन पञ्जीकरणOD-02 (दक्षिण भुबनेश्वर)
OD-33 (उत्तर भुबनेश्वर)
UN/LOCODEIN BBI
तीव्र पारगमनभुबनेश्वर मेट्रो
प्रति व्यक्ति जिडिपि (२०२०)Template:Wp/mag/USD[4]
विमानस्थलबीजू पटनायक विमानस्थल
जालस्थलwww.bhubaneswar.me

भुबनेश्वर वा भुवनेश्वर (ओड़िआ: ଭୁବନେଶ୍ୱର , भुबनेश्वर) भारतके ओड़िशा राज्यके राजधानी आउ सबसे बड़का नगर हे । प्रशासनिक रूपसे ई खोर्धा मण्डलमे स्थित हे । ई पूरुबी भारतके एगो महत्वतपूर्ण आर्थिक आउ सांस्कृतिक केन्द्र हे । भुबनेश्वर महानदीसे दक्खिन-पच्छिदन्ने स्थित हे । नगरके दक्खिनदन्ने दयानदी आउ पूरुदन्ने कुआखाइ नदी बहहे ।[5][6][7]

विवरण

[edit | edit source]
जयदेव विहार, भुबनेश्वर

भुबनेश्वर ओड़िशाके सबसे बड़नगर एवं पूर्वी भारतके आर्थिक एवं सांस्कृतिक केन्द्र हे । ऐतिहासिको दृष्टिसे ई नगर अत्यन्त महत्वपूर्ण हे । तीसरा शताब्‍दी ईसा पूर्वमे एहैँ प्रसिद्ध कलिङ्ग युद्ध होलै हल । एही युद्धके परिणामस्‍वरुप अशोक एक लड़ाकू योद्धासे प्रसिद्ध बौद्ध अनुयायीके रूपमे परिणत हो गेलन हल । भुबनेश्वरके पूर्वके 'कोशियो' कहल जा हे । ई एक प्रसिद्ध बौद्ध स्‍थलो रहलै हे । प्राचीनकालमे १००० वर्ष तक बौद्धधर्म एहाँ फलैत-फूलैत रहलै हे । बौद्धधर्मके भाँति जैनोला ई स्थान अत्यन्त महत्‍वपूर्ण हे । प्रथम शताब्‍दीमे एहाँ चेदि वंशके एक प्रसिद्ध जैन राजा खारवेल होलन हल । एही प्रकार सतमा शताब्‍दीमे एहाँ प्रसिद्ध हिन्दु मन्दिरके निर्माण होलै हल । ई प्रकार भुबनेश्वर वर्तमानमे एक बहुसांस्‍कृतिक नगर हे ।

ओड़िशाके ई वर्तमान राजधानीके निमार्ण इञ्जीनियर आउ वास्‍तुविद् उपयोगितावादी सिद्धान्तके आधार पर कैलन हे । ई कारण नया भुबनेश्वर प्राचीन भुबनेश्वरके समान बड़ी सुन्दर एवं भव्‍य नै हे । एहाँ आश्‍चर्यजनक मन्दिर आउ गुफाके एलावा ढेर अन्‍य सांस्‍कृतिक स्‍थान देखे योग्‍य नै हे । १९७२ तक कटक नगर ओड़शाके राजधानी हलै ।

उद्गम

[edit | edit source]

'भुबनेश्वर' नाम दु शब्दसे मिलके बनल हे, 'भुवन' – हिन्दु देवता शिवके रूप, जिनकर नाम 'त्रिभुवन' देव हे, आउ ईश्वर

मुख्य आकर्षण

[edit | edit source]

अनुश्रुतिके अनुसार भुबनेश्‍वरमे कौनो समय ७००० मन्दिर हलै, जिनकर निर्माण ७०० वर्षमे होलै हल । किन्तु वर्तमान केवल ६०० मन्दिरे बचल हे । राजधानीसे १०० किलोमीटर दूर खोदाई करेपर तीन बौद्ध विहारके पता चललै हे । ई बौद्ध विहार हलै रत्‍नागिरि, उदयगिरि आउ ललितगिरि । ई तीनो बौद्ध विहारसे मिलल अवशेषसे अनुमान लगावल जा सकहे कि १३मा शताब्‍दी तक बौद्धधर्म एहाँ उन्नत अवस्‍थामे हलै । बौद्धधर्म नियन एहाँ जैनधर्मसे सम्बन्धित कलाकृतियो भेटलै हे । राजधानीसे ६ किलोमीटर दूर उदयगिरि एवं खण्डगिरिके गुफामे जैन राजा खारवेलके बनवावल कलाकृति भेटलै हे जेकि बड़ी बेस अवस्‍थामे हे ।

सम्बन्धित लेख

[edit | edit source]

सन्दर्भ

[edit | edit source]
  1. ":: Bhubaneswar Municipal Corporation". www.bmc.gov.in.
  2. "BBSR (India): Union Territory, Major Agglomerations & Towns – Population Statistics in Maps and Charts". नगर जनसङ्ख्या. अभिगमन तिथि 28 फरवरी 2019.
  3. "'Amme Bhubaneswariya' goes viral on net". मूलसे 29 दिसम्बर 2017 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 6 अप्रैल 2017.
  4. "Metroverse | Harvard Growth Lab".
  5. "Orissa reference: glimpses of Orissa," Sambit Prakash Dash, TechnoCAD Systems, 2001
  6. "The Orissa Gazette," Orissa (India), 1964
  7. "Lonely Planet India," Abigail Blasi et al, Lonely Planet, 2017, ISBN 9781787011991