Wp/lzz/lat/Xasan Helimişi

Lazuri nena oskedinu şeni mxuci na meçu k’oçepeşen ar teri rt’u Xasan Helimişi. Mara 1994 3’anaşakis emuş coxo Turketuri Lazepes çkar mutu var uçkit’u. Maartani farot coxo muşi işignu “Ogni” coxoni k’ult’uruli jurnalis. Aşopeten Turketuri Lazepe igures coxo muşi. Okorturas na skidunan Lazepek k’ai içinopt’es Xasan Helimişi. Edo entepek Okorturaşa na idu Lazepes namtini mat’erialepe meçes. Aşopeten Turketisti, Xasan Helimişişi skidala do dava muşi ignapinu. Lazuri nena do Lazoba qoropt’u Xasan Helimişik, am gagnapaten Lazepeşi ist’oria do k’ult’uraşen ambari na meçaps dulyape qu, mxat’vari, p’oet’i do avt’ori oqopinot.

Xasan Helimişi 1907 3’anas Xopas dibadu. Xampa ar ocaxişi bere rt’u. Mara 1900-oni 3’anape imp’erialist’uri jur ok’ok’idinuten na mek’ilasunt’u şeni, Xasanikti am ok’ok’idinupeşi derdepe z’irasunt’u. 7 3’aneri Xasanik muxaciroba z’irasunt’u, Xopaşen Çarşambaşa. 1920-oni 3’anape, ağani ideepe do imendepeşi p’eriodi rt’u. Xasanisti aqu so3ialist’uri ideepe. Na içkinen k’onari, illegaluri na ren, Turketişi K’omunist’uri P’art’iaşi azapeşen iqu do am p’art’iaşi Lazonaşi Sek3ias ixandu.

1932 3’anas Sovyetari tereşa idu. Mcveşi coxoten Sanktp’etersburgi, Leningradis na rt’u Ç’it’a Xalk’epeşi K’ursişa idu. Ekonaşis ar k’omunist’is na ç’irs dersepe ik’itxu. T’ramvaişi k’azas maz’ğvani k’uçxe nostu. Aya rt’u muşi maartani k’at’ast’rofa. Batumişa goiktu. Ok’ule Sovyetari devletişi absurdi p’olit’ik’apeşi sebebiten dido p’at’i xalepe skidu. Edo 1938 3’anas oçopes do mendoçkves surğunişa. Sumi do gverdi 3’anaş morgvalis ekonaşis çkvadoçkva derdepe z’iru. Surğunişk’ule Batumişa goiktu mara emus na uqount’u do uğut’u mteli mitxanepe do ondepe gonduneet’es, oxorca muşi, oxori muşi, muşi noç’arape, oxoriş doloxenepe. Aya rt’u majura k’at’ast’rofa muşi.

Na içilu Xasan Helimişis jur biç’i bere aqu. Mara 1949 3’anas bere-bari eç’opes do Sibiriaşa mendoçkves, T’omsxiriş Vasiugani coxoni raionişa. Ekonaşis na skides meç’ireli skidalaşk’ule xolo moxtes Batumişa. Xolo mutu do miti var uqountu do uğut’u emus. 30 3’anaş morgvalis, Sovyetari dobadonas na skidurt’u Xasan Helimişis mutu var uğut’u. Helimişi avt’ori rt’u mara, oç’aru şeni ar ç’eriti var uğut’u emus. Emuşk’ule Tbilisişa na idu Helimişi, universit’et’is Turkuli nena ogurus kogyoç’k’u mamgurepes. Oskidinu şeni ar odati meçes emus ekonaşis. Muk so3ialist’i rt’u mara Sovyet’ari st’ili sist’emaşi m3udepe z’iruşi, universit’et’is oguruşi dulya naşku. Xes ç’ak’uç’i dokaçeri amagi muşiten oskedinu şeni memodvaloba oxvenuşa kogyoç’k’u.

Helimişi didi k’ap’et’i guroni p’oet’i rt’u. Lazepe na skidurt’es oput’epeşi noxvene noderepe na doxor3ielinupt’u so3ialuri Lazuri leksepe ç’aru. Edo entepe xonari muşiten k’aset’epes ik’itxu. Muşi birabape na ibires do albumepe na gamiğes namtini Turketuri gemabirepek emuş menceliten çinoberi do xampa iqves. Helimişik, “Sazsiz Aşik” coxoten Turkuli rubaipeti ç’areet’u. Helimişi dido k’ap’et’i k’alami ti uğut’u. A3’işakis coxo mutepeşi na içkinen ar p’iesa do arti romani uğun emus. P’aşurapeti ç’aru muk. Lazuri nenaten na ç’aru p’iesaşi coxo “Ç’andaş Gverdi” ren. Turkuli na ren romani muşi “K’oreas Ar Lazi K’ulani” ren. Mu didi ç’vini ren ki, a3’işa, p’iesa do romani muşi gamaçkvineri va ren.

Xasan Helimişişi na içkinen ar çkva k’alifik’a3ia muşiti, mxat’varoba muşi ren. Tablo mutepeşis na z'iru do na skidu skidala muşi do Lazepeşi op’utepeşi dğauri skidala doxant’u. K’olmanuri xandaşi filosop’ia xat’epe muşiş doloxe şinaxeri ren. 1976 3’anas, mamgurepeşoxoris na uğut’u oda muşis şuri muşi Ğormotis meçu. Em oras Tbilisisiş Universit’et’is na ik’itxupt’es mamgurepek uşuroni xura muşi t’k’obaşa Sarpişa mendiqones do ekonaşis dixas meçes.

Sarpişi sapules na ren mezare muşiş kvaş aşo ç’ars:

“Skidalaşen ma na manç’en kaebzdi. Ma am dunias em duniaş derdi var bzdi.“