Wp/lzz/lat/Tacikistanişi Cumxuriet’i

Tacikistanişi Cumxuriet’i, (Jumhurii Tojikiston) oşke Asias uzuğap’iconi art dobadona ren. Manz’agerepe muşi ren; omjores Afganistani, geulvas Ozbekistani, olandes K’irgizistani do yulvas Çinişi Xalk’uri Cumxuriet’i. Nananoğa muşi Duşanbe, dixaşzima muşi 143.100 km², maxoroba muşi 7.215.000, majura beciti noğape muşi Hocent, Kulob, Novabad ren.

Tacikepe tarixis Persepeşi do Didi İskenderişi genok’ide imp’arat’orobapeşi xe3alaş tude skides. İ.U. 7.-8. oş3’anurapes mintik’aşa xegedveri Arabepeşi tesirite Muslimani iqves. Tacikepe 15.-18. oş3’anurapes, amdğaneri Tacikistanişi dixapeşa didote gont’aleri Buxaraşi xanobaşa nik’ires. Emuşk’ule Afganepeşi xe3alaşa amaxtes. 1860-oni 3’anapes mintik’aşa Rusepek xegedves. 1917 3’anaşi gektalaşk’ule Tacikistanişi dixapeş art no3’ile Turkistanişi Ot’onomiuri Sovieturi Sosialist’uri Cumxuriet’işa nik’iru. 1920 3’anasti Buxaraşi Sovieturi Xalk’uri Cumxuriet’i geidginu. 1922 3’anas ağani oktalaşa yedgitinu geoç’k’u. Mtelot uk’ont’roleri am yedgita 1931 3’anaşakis naqonu. 1924 3’anas Ozbekistanişa mek’ireli Tacikistanişi Ot’onomiuri Sovieturi Sosialist’uri Cumxuriet’i geidginu. Tacikistanik 1929 3’anas lik’ateşi cumxuriet’iş st’at’u mogu do coxo muşi Tacikistanişi Sovieturi Sosialist’uri Cumxuriet’i iqu. Sovieturi Lik’ate goşibğuşk’ule 9 St’aroşina 1991 tarixis timoşletineri oxen3ale iqu.

Tacikistanişi maxorobaş %80 Tacikepek, %15 Ozbekepek, %1,1 Rusepek, %4 majura miletepek 3’opxupan. Maxoroba muşişi didopek k’işlaği coxoni ç’it’a oput’epes skidunan. K’işlağepeşi didopes dogurale, cansağobaşi, eç’ogamaçamuşi do k’ult’uraşi şkaguri gedgin. Resimuri nena Tacikuri ren tina Rusuli nenati ixmarinen. Mara Rusuli nenas resimuri st’at’u var uğun. Xalk’işi %85 Sunni Muslimani, %5 Şii Muslimani ren. Genomskide %10 maxoroba Xrist’iani renan. Xrist’ianepeşi didopek Rusuli Ortodoksuri K’iliseşi mensubi renan.

Dobadonas doloxen k’ele dixaluri, germa Pamiris gverdi şirimonuri do k’utuburi t’aroni uğun. Dolorubapes ast’rop’ik’aluri t’aroni uğun. Monç’inora dido t’u3a do xomula iqven. Ekseri m3ika mç’ips. Germapunapes qinora dido qini iqven do t’u3anoba namtinoras -46°C-şa dvark’inen. Tacikistanişi dixape didote germapete gudgineri ren. Dixape muşiş gverdişen didos 3.000 met’re mağaloba uğun. Omjore k’eleni germapeş oşkes mçire dolorubape ren. Dixape muşişi mtelxolo zelzeleşi serias ren şeni mani mani zelzele iqven.

Tacikistanişi iktisadi didote xaçka do maskidinaşa mek’ireli ren. Xaçkaşi dudari maxsuli pambuği ren. Edoxolo qurz’eni, susami, dik’a, keri, k’avuni, lilve irgen. Ç’it’adudoni skidinaşi do met’aksiş munt’urişi oskedinu gont’aleri ren. Pukirişi orguti dido ixvenen. Tacikistanis xampa madenepe uğun do erk’ina, k’urşumi, çink’o, antimoni, civa, orko, k’alayi, tungsteni, nefti, gazi do noşkeri gamiğinen. Dixapeşi şeklepeş do t’aronişi şart’epeş sebebite dido xampa mzguda do skidinaşi mevcudi uğun.