Wp/lus/Thuziak lem pangana

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | lus
Wp > lus > Thuziak lem pangana

unhma kum 100 liam ta, kum 1912 khan Zosapte khan Mission vengah ringtu hmasate kha Variety show ah lem an lo chantir tawh a, tunhma kum 1937 ah khan Mizo zinga hawiharh hmasa Biakliana khan ‘Lali’ tih thawnthu a lo siam bawk a. Hetiang a nih a vang hian kum 2012 hi Mizote lemchan leh thawnthu ah Centenary leh ‘Lali Platinum Jubilee’ a lo ni reng mai le. Mizote hi kawng hrang hrang kan dai pawh tawhah chuan hmasawn chak tak hnam kan ni ve in ka hria, a bikin Stage Drama lam han chhuibing chho ta ila. Tunhma Zurui anga chan, chhungte hnawhchhuah, thu chunga thil inhrilh tam lutuk, insual etc tih angte hi kan society a bet a nih vang nge chantualah hian kan lantir tam thei hle thin a nih kha.

Kum 1980 khan Pu F.Hrangmuana chu National School of Drama (Delhi) ah a lo zuk training daih tawh mai a, kum 1994 khan North East Theatre Festival Manipur (Imphal) a neihah Pu F.Hrangmuana leh Pu R.Lalchungnunga (Laltea) an han kal leh a. Pu F.Hrangmuana phei hi chu Drama Instructor in tun thlengin Art & Culture Department ah la awm in amah vangin pawl 6 ka zirlai atangin tun thlengin kei ngei pawh hi Drama/ Film lamah ka tui phah a, Aizawl leh N.Delhi thlengin ka zu training ve ta nghe nghe a ni. Kum 2000 rawlthar kan nih laia A&C Deptt. buatsaiha Mizo folktale ‘Chawngvungi leh Sawngkhara’ chang tura thul nen kan inphurh chhoh luk lukte kha a lo rei ta! Khami tum khan Best Actor K.Lalhundanga (Sawngkhara) kha ka Directed na hnuai a ni ve nghe nghe.

Bung khatna[edit | edit source]

Vanneihthlak takin Art & Culture Department leh National School of Drama N.Delhi tangdunin Aizawl ah kum 1999 khan Training a lo buatsaih chho ta a, N.Delhi a National School of Drama (NSD) ah te Drama Training course hrang hrang awmah chuan A&C Deptt. hmalakna in Mizo thalaite pawh thahnem tak in zir chhuakin, mithiam zawkten an zirtir ‘Play’ technique chu kan Society ah senglutin tih than takah kan lo nei chho ta a. En pawh a nuamin a hah damthlak a, a lo hmuhnawm chho ta hle a nih hi. Mizote chuan Lemchanah bung thar kaiin rahbi thar kan lo pen chho ta tak tak ta. Hemi zarah hian ‘Play’ zahpuiawm lo tak takte pawh hnam dangte mithmuh leh hriatah kan lo pholang ngam chho ta hial a, lemchan khawvela inhmangte pawh zau zawka inhmang an lo awm chho ta bawk a, khawvel pum huap Drama/ Theatre pawl Association Internationale du Theatre pour l’Enfance et la Jeunesse (ASSITEJ) hnuaia India Unit-a Founder/ President chu Mizo Pa Pu H. Chhawntluanga a ni a, ani kaihhruaina hnuaiah hian office te hawngin, culture (drama) lamah regular activity an kalpui a. Theatre festival neihna Orissa, Calcutta leh Bareili (UP) ah te pawh Guest of honour lo ni tawh a ni a, helama a inhmanna avang hian Copenhagen, Denmark leh Seoul, S. Korea ah te International Programme- ah a lo tel tawh a ni. Kum 2007 khan Sangeet Natak N.Delhi buatsaih Young Theatre Director Festival a Best Young Director a an thlan pawh Mizo Pa Pu M.S. Ralte tho a ni. Heta tang hian Mizote, kan hnuaihnun loh ziate pawh a hriat mai awm e. A ropui ngei mai. Tunhma deuh khan Art & Culture Department hian Drama Competition chi hrang hrang (A bikin folktale) a lo buatsaih tawh thin a, hun rei tawh tak a tang khan an reh ta daih mai a, Radio lamin audio visual lam Mizo thawnthu in chan siak Competition vawikhat a buatsaih ve tawh bawk a, an ni lam pawhin an ti chhunzawm leh ta lo! Lemchan lama tuite tan chuan a uihawm duh ngei mai. Hetihlai hian kan Department, Society leh Agency lama kan hotu te rawn thangharh chho in an hmalakna a tan Stage Drama chu thil tha tak, mipui inrawlh tam theihna a ni tih hria in an rawn uar chho tan ta hi thil lawmawm leh tha tak a ni a. Drama party/ club, kohhran thalai leh YMA branch/ Section te tan pawh activity tha tak leh hmasawnna thlentu tha tak a lo ni chho ta hial a ni.

Bung hnihna[edit | edit source]

Kum 2011 khan Stage Drama Malaria Awareness campaign Vanapa hall ah kan lo nei ve tawh a, organising Board Chairman ka ni ve nghe nghe a, hemi tum hian Dr Ramfangzauva (Tuna Director, Health Services) leh Pi Lily-i te in pekna a nasa bawk a. Private School naupang Vanapa hall khata sawmin an refreshment an tum sak vek hial a nih kha. School naupangte pawh hian thil tha lam, han intih thawlna turte hi an mamawh ve a, an hlawkpui hle in kan hria a ni. Video thlalak Local cable ah kan pe leh chuai chuai bawk a, hemi tum hian Thosi hlo kapte pawhin, “Tun tum hi engatinge maw ni thosi hlo kah hi a nuam em em mai a, bed room kah phal lo pawh an awm lo, tun tum chu,” tih thu te pawh kan lo hria a ni. Hei hi ka han sawi lanna chhan chu awareness reng rengah mipui inrawlh tamna a piang a hlawhtling zel tih ka sawi duh vang a ni. Chantual mamawh bungrua (Stage eguipment) ‘Setting’ kan tih maiah hian normalistic set aiin realistic set kan uar chho hi a pawi a, a hautakin a insenso thlak hle a ni. Normalistic set hlutna kan man thiam lovin dahlau tlata hriatna kan nei. Hnampui zawkte hian normalistic set hi an hmang uarin an hlut zawk a, a awlsamin chantual hmuh pawh a ti nuam zawk a ni. Hetah hian awm miah lo awm anga lantir ‘mime’ erawh an hmang uar thung hle a ni. Entirna tha tak mai vanneihthlak tak mai in a lo awm hnaivai tlat mai a, nikuma MSACS in an buatsaih atang khan a buaipuitu leh a inhnamhnawih hrim hrimte leh kan mithiam zawkte leh hetiang lama tui mite cho chhuahna nipahfawmin chhe te ka han sawisel lawk teh ang. Sawiselna emaw thurawn emaw lawm takin ka dawng thei reng tih chhiartu ten min lo hriat sak dawn nia. A buatsaihtu ten rilru tha tak pu a ruahmanna an siam hi a ropui hle a, amaherawh chu kan hlawkpui viau lai hian, kan Stage Drama competition kan buatsaihna kawngah hian a buaipuitu te lam hi a tihdan ruahmanna kawngah leh endiktu (Judge) ruatna kawngah fimkhur a ngai khawp mai, tuina kawng in ang lamah na na na chuan Mizote hi kan lo in hre chiang duh hle mai a, Drama lamah a tui tih pawh hriat loh, Judge ah an thu thin tih hriat ngat phei chuan rilru a hnual rawih duh hle a ni. ‘A lo tui ve tawh thin a, a lo ziak ve tawh thin a, chumi khami ah Drama programme a lo chang ve tawh thin a; a lo training ve tawh a, Drama paper a lo present ve tawh a,’ tih ringawta innghah hi chu a tui tak takte tan chuan a khamawm tlat lo. Hetiang Judge ah te hi chuan rinna nghah ngam a har duhin thinlungin a pawm thlap lo hle mai a nih hi. A tlangpui thu in training na a neih hma pawha lo tuichilh tawh, training nei leh thlap, a awmna vengah pawh Drama chan lama Kohhran, Drama club/Party leh YMA lama member te kilkawi peih tak, kum a upa tawh tih pawha veng miten, “He pa hi chu Drama hi a tuichilh mawle,” an tih ngei ni thei se, heng mai bakah hian Stage Play technique a nihna ang taka hria, chantual (Stage Centre Spot) Down right, down left, Centre centre ect a lemchan a zira a hmanna lai tur hria ni ngei thei bawk se la a lawmawm ngei ang; tuichilh training chhuak an thahnem tawh si a, eizawn nana hmangte pawh an awm ta hial a nih hi maw. Heng mite tan hian Stage Drama Competition a Stage play technique hre lo Judge- te endikna hnuaia Drama chan chu phurawm loh tak a ni ngei ang. ‘Tunhma in Drama chungchang lo hre ber a kan neih thin a nia,’ ti ngawt lo deuha tun huna Stage play technique man thiam tak, mi up-date kan mamawh a, a changtu te ah pawh sawisel neuh neuh a bang ngeiin ka ring tlat. Judge ni awm ngawih ngawih a nawlpuiin kan ngaih theih Judge te hi hman ni thin se la hei ai hian kan Drama competition ah te pawh mithiam, technique hria kan tih, kan training pui thahnem tak leh a tuia tui tak takte pawh an rawn inhnamhnawih duhin ka ring tlat, chu chuan hmasawnna leh hlawhtlinna pawh a thlen ngei ka ring ve teh tlat mai. Drama hi khawvel hmasawnna in a kentel a nih miau a vangin kan la tih chhoh zel pawh a rinawm a. Kan kalsan tawh emaw kan tih Tribal Drama kha kan Judge te hian an la chhawmnung zel emaw aw tih theih turin result ah a lo lang leh thin.

Bung thumna[edit | edit source]

Judge kan ruatna kawngah a ti leh zel turte tan pawh kan fimkhur tlan a pawimawh tak meuh meuhin ka hria. A buatsaihtu te lam pawh a hnulam thil mahnise Judge ah innghat mai lova anmahni buatsaih ngei endik leh chu an tih leh zelna tur a tan pawh endik leh hi tihmakmawh ni in ka hriatpui a, lemchan ziak endikna a tan ngat phei chuan hetiang lama mi hawiharh leh mi hratkhawkheng mi ‘legend’ kan nei ve in ka hre bawk a, chutiang mi chu zawn thiam a pawimawh khawpin ka hria. Drama Competition ah a tihlawhtlingtu te chu a changtu te an ni. An hun leh tha, sum leh pai chenin an tihturah an in pe in an insengso ve a, kan ram zimte ah hian hemi a tana Judge mi remhria lo ruahman sak chu a buaipuitu te tan chuan thil har a ni hauh lovang.

Bung lina[edit | edit source]

Eng emaw competition a awm changin ‘Ziak thiam kan awm lova, kan tel loh phah a ni’ ti ka hre thin. Lemchan thawnthu (Script) ziak thei hi sawmthum a pakhat ang vel lo ni ta se, an thu ziah chu a dik ngei em tih finfiah turin hun leh tha, sum leh pai chenin a hek ve a ni, ziak tha ber lawmman la kher ni lo, ziak hrim hrim lawmmante hi awm ve ta se hei ai hian kan Drama Competition te pawh a hlawhtling leh zual ngei ang. Ziah hlawh hrim hrim lawmman lo awm ta se tu emaw rilru ah chuan ziah tumna a awm ngei anga, a ti hlawhtling ngei bawk ang. Chumi chuan a ziak a ziak tawh mai dawn a, kha competition khan mimalah hlawhtlinna hmahruai a thlen phawt a, chutah Ram leh hnamah. Thil in tanna chu a ho va, a tawpna erawh a ropui thin ang hian he ziah lawmman awm hrim hrimna hian tu emaw chu ‘book of the year’ hial ziak turin a la thlenpui mai thei a sin. Tunge sawi thei? Sawrkar lama kan hotu te hian thalaite inrawlh tam theihna, inhlawhna nipahfawma ram leh hnam tana thil tha tih theihna ni tho si Multi- media Awareness campaign han uar sauh sauh teh se.

Thulâkna[edit | edit source]

  • R Lénglova, Nunna leh chatuan ram inkar panna tluanglam, kawngpui sira vate rual thlalâk te nèn lam, kum 2012.
  • M Thuara, Pialral kawtchhuah pumpelh kawng, mumal taka kaihhruaina, kum 2001.