Wp/lus/Rimènhawii

Mizo thạwnthü
Rimènhȧwii
lemziak tàrna
Langvète
Changtunû: Rimènhȧwii Hming dang:? Rimènhawihi, Mènrihawi(h)i. Langvète: A pasal Zawlthlia, Lal leh a chhiahhlawhte
Thawnthu kalhmang
Hmangaihnaa inchhanchhuahna

Rimènhawii hi Mizo thawnthua nula hmelṭha pakhat, samsei tak a ni.

A samseizia

Rimènnhawii hi a hmel a tha em em a, a pasal chu Zawlthlia a ni a, an inngaina dun em em thin a. Rimenhawii hmelthatzia chu a thang nasa hle a, a samsei mawlh hi a hming than phah ber chu a ni a, amah ngei pawh hian mawi a inti em em a, an in kiangah lui a awm a, inbualin a kal fova. Tuiah chuan a sam zai khat a til a, tuiin a len zel a, Sangha lian tak pakhat hian a lo lem a. A sei em avangin sangha lian tak pawh chuan a puar phah awl a.

Tin, lui mawng lam ram hla takah lal pakhat hi a awm a, a chhiahhlawhte chu sangha man turin a tir a. Samzai lemtu sangha kher chu an man fuh a, a lianin a puar nasa si a, 'Engtizia nge ni?' tiin apum chu an khei a, samzai hlir a lo ni a, mak an ti em em a, zai khat mah ni se, pate a khah zova, an pu hnenah an phur hawng ta hial a.

Lalin Rimenhawii a zawng

Lal chuan a lo hmuhin mak a ti ve em em a, a sam putu zawng chhuak turin a chhiahhlawhte chu lui hnar lam ramah a tir ta a. Lui chu an zawh chho zel a, lui dung tluan chuan an dap chhova, a tawpah chuan Rimenhawihi In an han thleng ta a. A In chu thir in a ni a, luh an tum a, a pasal Zawlthlia zinbo hlan anih avangin kawng a in kalh khung tlat a, an lut thei lova, pawn atangin hla-in an auva :

In thira mi, in dara mi,
Tu maw i hming min hrilh rawh,

an ti a. Ani chuan an aw a hriatin hla vek hian:

Hming lem hming lem ka nei lo,
Tui-sik-ringi ka ni e,
An-tlak-ringi ka ni e,

tiin a chhang a. An hla chu an chhinchhiah a, an haw leh ta vang vang a. An pu hnenah chuan an zuk hrilh a, mahse lal chuan, 'Chutiang hming va awm thei ngai suh,' tiin a hming ngei zawt turin a tir leh a, an kal leh ta a.

Rimenhawii te in an thlen chuan a hmaa an tihdan pangngai bawkin an han ti leh a. Ani lahin a chhan ngai bawkin a lo chhang leh a, mahse lal chu a lungawi thei lova, vawi hnih vawi thum a tir nawn a, a tawpah zawng a hming a lo hrilh ta a :

Rimenhawii ka ni e,
Menchanghawihi ka ni e,

a ti a. Chutah zet chuan an lawm ta em em a, theihnghilh leh an hlau khawp a, 'Men, men, men' an ti mawlh mawlh a, engnge tia an han petek palh chang pawhin, 'men’ an ti zel mai a ni.

Tichuan an lal hnen chu an thleng a, an lal hmaah chuan a hming pum sawi thei awm ta hek lo, 'Men ka ni a ti,' an ti thuai thuai mai a. Lal chu a lungni thei chuang lova, 'Chuti ngawt hming awm ngai suh, rang takin han tlan leh rawh u, a hming pum in rawn hriat loh hrim chuan in nasa mai ang,' a ti a. Hmanhmawh deuhin an tlan leh ta a, tun hmaa an tihdan ngai bawk khan an han ti leh a, ani pawh chuan a chhan dan ngai bawkin a lo chhang leh a. Chumi tum erawh chuan a hming pum an chhinchhiah thei ta a, a hming dik tak chu an han sawi a, lal chuan, 'Chu zet chu a ni ta, khingpui nei a ni emaw, a ni lo emaw, han hruai rawh u,' a ti ta tlut mai a.

Lal chhiahhlawhte'n an man

Lal thupek ang chuan an han kal leh ta a. Mahse Rimenhawii pasal chu zan riakin a lo thang bo daih a, a nupui chu miin an ru ang tih hlauhvin kawng a kalhtir tlat a. Lal mi tirhte chuan in chu hawn tumin an vel an vel a, an hawng thei si lova, nakinah chuan in chung lamah an lawn a, lalin thei rah tinreng a kentir chu inchhungah an thlak a. Mahse Rimenhawihi chuan barah a khawn duh lawk lova, theirah chi hrang hrang an thlak zel a, a tawpah chuan an thei neih tui ber Serthlum an thlak a.

Rimenhawihi chuan a nep zo ta lova, a han ban deu deu va. Chumi lai tak chuan pakhatin a samzai khat a zuk man hlauh mai a, a zaikhat tilh pawh a hlauh avangin a inmantir ta a. Finrawl thawhin Rimenhawihi chuan a ui leh ar-ho hnenah, miin an man tak zia leh an kalbopui zia te, a kalkawngah lazai a zam zel turzia te, a pasal lo hawn veleha lo hrilh turin a chah diam a, tichuan an kalpui ta a.

A pasal feh hàwn

A pasal ram kal chu an liam daih hnu chuan a lo hawng a. An ui leh arte chu an lo kalkhawm huai huai a, an pi chanchin chu a zawt a, a hmasa berin ui a zawt a, 'Uia, khawnge i pi?' a ti a.

Bauh, bauh, bauh,
Thlangtiang lenkawl a khum zo ta,
Lazai zui rawh,

a ti a. Ar a han zawt leh a.

Ti ti ik ik,
Thlangtiang lenkawl a khum zo ta,
Lazai zui rawh,

a ti ve leh ta a.

Neih lêt

A pasal Zawlthlia chuan chaw pawh ei tha hman lovin an sulhnu chhui turin a vir ta vat a. Lazai inzam zel chu a chhui ta a, thuife a chhui hnu chuan khua a thim ta a, mahse khaw lo thim chu a tan a remchang zawk a, a umpha ruai a lo ni bawk a. Zanah chuan a va nangching ta nge nge a: Rimenhawihi mantute chu a va that vek a. An nupa chuan hlim takin an hawng dun leh ta a, an damchhungin tuman an tibuai ta lo.

Thulâkna

• Laltluangliana Khiangte, Mizo Songs and Folktales