Wp/lua/Man
Katshia ku bidimu bia 1900, bantu batu batamba kutela muaku eu ne maleta manene: muntu wakendela pa ngondo .Muntu mulume, udi muntu mushindame, mulume, udi kabidi mweena ditunga bilondeshile meyi ne mikandu bia matunga aa bungi.
Mu Latin wa kale, muaku "homo" udi uleja muntu1, kadi "vir" udi uleja muntu mulume1. Kubangila mu tshikondo tshia bukalenge, mudimu wa basalayi wa muaku homo uvua umvuija ne: uvua wenda upingana pa muaba wa vir ne wangata kabidi diumvuija dia “muntu wa balume”
Ino, mudimu wa bantu bonso udi ushala, ne udi umueneka tshilejilu mu Dimanyisha dia makokeshi a muntu ne a muena ditunga dia 1789, didi ditangila bena ditunga bonso kakuyi dishilangana.

Miaku idibu bakula
[edit | edit source]Mu tshiena Latin tshia kale, muaku (homo) udi umvuija muntu,ne (vir) udi umvuija muntu mulume. Ku ntuadijilu kua tshikondo tshia bukalenge, dienza mudimu ne muaku wa homo mu tshiluilu diakalua kumvuija ku kakese ku kakese ne: "muntu wa balume" pa muaba wa "muntu wa balume".Nansha nanku, tshiambilu etshi tshidi anu tshienda tshimueneka mu mêyi manene a manême a muntu a mu 1789 adi atangila bantu bonso kakuyi ditapulula.
