Wp/ljp/Lamban pesagi
Lamban Pesagi
Lamban pesagi ngerupako lamban adat Lampung Pesisir. Lambanno rettini yakdolah rang budiom, sedangko pesagino yakdolah maksudni persegi atawa segi pak, ulih denahni sa bubentuk segi pak. Lamban sinji buwasal anjak Pekon Kenali, Kecamatan Belalaw, Kebupatiyan Lampung Barat.
Gelar, makna, rik simbol sai wat di Lamban Pesagi
[edit | edit source]Lamban pesagi dibangun budasarko perhitungan say matong, yakdolah pakay nyesuwayko jama lingkungan sekitarni rik dibangun budasarko kearifan lokal say nyesuwayko jama kondisi alam di ipa lambanno tibangun. Lamban panggung sinji yakdolah wat pepira unsur, antarani iyulah:
- Buh lamban: bagian bah lamban. Tumbay sa bagian sinji dikosongko ulih tujuwan tibangunni lamban panggung sa yakdolah nyin penungguni mak kena serang binatang buwas anjak pullan gegoh limawong atawa ulay balak. Kidang tanno sa lamon ulun say ngejadiko bagian bah lamban sinji jadi ruwang tamu, kamar, atawa warung pakay rang juwalan.
- Atung: kayu kejung mit samping say tisangga aguk Tihung duduk. Atung sa yakdolah ngerupako batang kayu penyangga lantay lamban say kejungni kurang lebih 2 meter 65 cm, lingkaran kayuni 45 cm rik bujumlah 4 batang kayu.
- Tihang duduk: tihang punyangga lamban say ranggalni antara 1 - 1,5 meter. Tihang sinji selalu bujumlah ganjil (kik tibagi ruwa yakdolah nyisa sang biji) say bumakna ram harus selalu ingok jama Allah, Tuhan Say Maha Kuwasa. Tihang duduk tisangga jama telu batu say permukaanni rata, say pungsini yakdolah sebagay penahan kik sewaktu-waktu wat gempa bumi say nyani lamban sa kuwat rik mak kena pengaruh guncangan gempa bumi sa.
- Uwongan: Gegoh haguk atung kidang kayu sinji say posisini ngehadap mit hadap rik mit kudan.
- Kakah: Betung say pungsini yakdolah sebagay penyangga lantay lamban di bagian kudan.
- Bujor: Kayu say ngebujur mit samping say pungsini yakdolah sebagay pembatas ruwangan di lom lamban. Wat telu kayu pembatas lantay lamban, di bagian paling hadap tisekat pakay ruwa kamar yakdolah kamar di bagian kiri hadap (kebik) rik kamar di bagian kanan hadap (tebelah).
Bagian-bagian lamban pesagi secara lengkap
[edit | edit source]| Gelar | Penjelasan |
|---|---|
| jan/geladak | Teks sel |
| ajung-anjung | Teks sel |
| serambi tengah | Teks sel |
| lapan agung | Teks sel |
| kebik temen/ kebik kerumpu | Teks sel |
| kebik rangek | Teks sel |
| kebik tengah | Teks sel |
| lawang kuri | Teks sel |
| pusiban | Teks sel |
Di luwar bangunan utama (rang budiom), wat bangunan barih say bentukni lebih lunik say rangni yakdolah di kebelah bangunan utama say gelarni Walay (lumbung pari) pakay nyegokko biyas. Bangunan sinji munih timanpa'atko pakay nyegokko damar, kupi, lada, rik hasil bumi say barih jama masyarakat di Lampung Barat. Biasani, walay sinji rangni yakdolah bujarak kurang lebéh lima sampay sepuluh meter anjak lamban utama.
Proses pembangunan
[edit | edit source]1. Ngumpul, yakdolah musyawarah guway ngicikko rencana penyepokan kayu di pullan, guway nentuko batang sepa say haga titebang, biasani acara sinji bulangsung sebingian. Pullan say biasani tiratongi pakay ngakuk salah say batangni guway nyani lamban sa yakdolah pullan milik masyarakat. Ulih sina, undangan tisebar pakay ulun sang pekon penyin minak muwari sangkaban sa mulay nettak batang kak jemohni.
2. Semakkung nettak batang, wat kegiatan say gelarni "ngebabali", yakdolah upacara say titujuko penyin mak ngedok gangguwan anjak roh penunggu pullan (injuk bedu'a bebarong). Ngebabali sinji tilaksanako di pekon semakkung lapah mit di lom pullan, rik di lom pullan pas haga nettak batang sa. Seraduni yakdolah nuwar, yakdolah kegiatan nettak batang sembari nunggu sampay kayu lunik rik semak kering. Kik hadu kering sa, kegiatan selanjutni yakdolah nyuwah, ngebakar kayu lunik rik semak say radu kering jenno. Seraduni nettak batang, batang sa tikecahko anjak kepampang, seraduni titetak jadi bagian-bagian say lebih lunik.
3. Pemindahan kayu tilaksanako anjak rang nettak batang mit rang di ipa lambanno haga tibangun, biasani kayu seno tipindahko makay kebaw. Kebaw seno narik gerubak kayu say ngusung kayu pakay ngebangun lamban.