Wp/kus/Martenitsa

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kus
Wp > kus > Martenitsa


Martenitsa
Slavic folk holiday
Country of originBulgaria, North Macedonia, Moldova, Romania Dɛmisim gbɛlima
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Dɛmisim gbɛlima
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/01287, https://ich.unesco.org/fr/RL/01287, https://ich.unesco.org/es/RL/01287 Dɛmisim gbɛlima

Martenitsa (Bulgerian: мapтeнͷцa, buon ye [martɛnt͡sa]; Macedonian: Map ͷ, romanized: martinka; Greek:... μἀƞϛ , romanized: mártis: Romanian: Albanian: verore) anɛ fuyɛɛriŋ bil vɛnlif kanɛ ka ba zaŋ yaadi piel nɛ yaadi zin’a maal, ba ye maal ka li anɛ woo biis ayi ta’al taaba ka ba mⴢri di’em la, (the form of two dolls), piel la an dau ka zin’a la an pu’a. Ba yɛɛd martenitsa nɛ Baba Marta Day (Donwalig nwadig 1) ka onɛ yɛ la nyaan ti nyɛ stork, swallow, bɛɛ Blosoming tree (bɛɛ Donwalig nwadig la ya’ ti kpi (Vaala  nwagid 1))BulgarianMacedonian dim ni, holiday (dabiszaal) la yʋ’ʋr la gbin anɛ “Grandma March”, “Yaabpu’a Donwalig nwadig” , dabiszaal la nɛ Martenitsa yɛɛb la anɛ BulgarianMacedonian buudi malima kanɛ ka ba maan ka li pa’an ye spring saŋa paae ya ka ba tʋ’ʋsidi di’edi li. BulgarianMacedonian dim nii, folklore malima pin’inɛ Donwalig, March.[1] Ba paasi linɛ 2017 UNESCO Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity.[2][3][4]

Zanbina

Martenitsa ye anɛ ban na sɛn yaadi ka zaŋ gummi su ka ba nwɛni biisa ayi nɛ pizho nɛ penda (Bulgarian Пижο и Πeндa). Pizho, dau la, ye anɛ piel; penda, pu’a la ye sⴢn nɛ takip ka ye an zin’a.

Gum zin’a nɛ gum piel kanɛ ka ba zaŋi sɛn la anɛ ninma’asim bⴢⴢdim zanbin. Ba anɛ heralds banɛ kɛ ka spring kenna nɛ vʋm paalig la. Ka pielig la an nyain zanbin, zin’a anɛ vʋm nɛ nimbaanlig, kɛ ka ethnologist yɛl ye, li pin’iligin la, malʋŋ la tiendi nidib vʋm nɛ kum kenne tisid taab si’em la, sʋm nɛ bɛ’ɛd, nɛ sunsan’aʋŋ nɛ sunma’asim saalib vʋmin. Martenitsa la mɛ anɛ ma sʋŋ zanbin bɛlimin, piel la an snow, (mɛligim) nyɛligir nyain zanbin la, nɛ nintaŋ an zin’a la, linɛ ka li paŋ la paasid nɛ, progresses[5] ma’aa spring saŋa la pʋʋgin. Vʋm yinɛ Wina’am piini ayi nwa ni. Ba mɛ yinɛ dau nɛ pu’a pin’iiligin, ka ba zɛmisig, sʋm ka vʋm mɛ bⴢⴢd zɛmisig.

Malima

Malʋŋ la anɛ ye Martenitsi tisid ka li anɛ piini, ka’ sⴢ da’a li o mɛŋa sʋ’oe ya. Ba tisidi nidib banɛ ka ba nⴢŋ, zuanam, nɛ ban kpin nɛ ninsieba. Ka li pin’inɛ Donwalig nwadig la yiiga daar la, ba zangidi yinne bɛɛ bɛdigʋ tabil nɛ fuud banɛ ka ba yɛ, bɛɛ nu’ugin bɛɛ ningⴢⴢnrin, ka onɛ yɛ nyaan ti nyɛ stork bɛɛ swallow yi kateŋi kunna, bɛɛ blossoming tree, tiig kanɛ pu hali ka yʋʋn yis Martenitsa la.

Bulgarian folkloreMacedonian Slavic mythlogy ni, Baba Marta yʋ’ʋr la (Bulgarian: Бaōa .. “Grandma March”) tiendi pu’anya’aŋ onɛ k’o pʋtɛn’ɛr ti’asid tⴢ’ⴢtⴢ. ba pʋtɛn’ɛr anɛ ye ba ya’ yɛ Martenitsa si’im zin’a nɛ si’im piela la, nidib la sⴢsidi nimbaanlzⴢⴢr Baba Marta ni. Ba ti’ir anɛ winter gaad tⴢ’ⴢtⴢ ka spring kena. Yiiga stork bɛɛ swallow kanɛ lɛn na la anɛ spring harbinger ka kasetʋg ye Baba Marta pʋtɛn’ɛr an sʋm ka li kpɛlim nɛ ye o vʋ’ʋs.

Malʋŋ la zan’ daan ka ba na yɛɛg Martanitsa la anɛ gʋn gʋn zin’i gʋn gʋn BulgariaNorth Macedonia teensin. Ninsieba lⴢⴢdi Martenitsa la ta’al tiig puum wil, ka li an laafi nɛ zugsʋŋi tit tiig la, kanɛ ka nid kanɛ yɛ Martenitsa la wʋmi li malisim ban daa yɛ li, wearing it[6] sansi’a la. Sieba lakidi kugir ka zaŋi li niŋi li lɛgin ka ba ya’amin  an ye bʋnkⴢnbʋg kan buudi (li ye anɛ bʋniandir) kpi’el nɛ token la dabsis kanɛ dⴢl la na pa’al nida laafi yʋʋm la wʋsa pʋʋgin. Bʋniandir la ya’a anɛ larva bɛɛ worm, yʋʋm kanɛ na kena la na mⴢri nima’asim nɛ yɛlʋma. Zug sʋŋ kanɛ mɛ bɛnɛ bimbarig, ant, ka linɛ kakki li anɛ nidda anɛ o tʋm hali ka nyaan paam yɛlsʋm. Bʋniandir kanɛ kpi’e nɛ token la ya’a an sisipaanlʋŋ, spider, … alaa nid da bɛnɛ yɛllin ka kʋ di zugsʋŋ malisim, laafi, bɛɛ yɛlsʋm mɛ.

Martenitsa yinne bɛɛ bɛdigʋ yɛɛb anɛ bʋn linɛ ka Bulgarian nɛ Macedonian dim  bɛdigʋ niŋid ka li an malʋŋ la. Ban yɛɛdi li saŋa si’a la anɛ ye li an popielim saŋa kanɛ tiend nima’asim nɛ nyⴢvʋwak yɛla.

Dʋn bama Martenitsi zaŋi yɛlsieba paas, ba paas nɛ sinwiis si’im si’im buudi bɛdigʋ nɛ yɛlsieba, elaborations.[5]

Li yiib zin’ig

Malima nwa anɛ linɛ gban’ae Culture of Bulgaria deim yam ka malʋŋ la tiraan bɛ North Macedonia, ka mɛ bɛ Greece, Albania (buon ye vero…), RomaniaMoldova. Malima la tⴢ’ⴢgi nɛ Balkan Peninsula kʋdimin la ba’ar kaanbʋg nɛ kuob nɛ gʋ’ʋl wʋsa pʋ’ʋsim bɛllim. Malʋŋ la dⴢlisig sieba, kas kas, a lⴢⴢd gum piel nɛ gum zin’a kanɛ ka ba nwiig la, anɛ yʋʋm kʋda ni malʋŋ ka yɛt ye Thracian (paleo-Balkan) bɛɛ tun’oe an Hellenic bɛɛ Roman origins.[7]

Ethnographers sieba yɛl ye ba tun’oe dⴢlis malʋŋ la keŋ Eleusinian Mysteries. Yʋʋm kʋdʋg malʋŋ kanɛ an zina Greek “martis” ba tɛn’ɛsid ye li anɛ kroke (kpȯkƞ). Malʋŋ la yʋ’ʋr pʋdigi Photios’ Lexicon ni. Ba yɛl ye maanmaanib la […] lⴢⴢdi ba datiʋŋ nu’ud nɛ datiʋŋ nⴢbir foot[8] nɛ gum zin’a [kpȯkƞ]. Saŋkan la gum zin’a bɛɛ li tun’oe an si’im sieba gum dⴢri gu’udi biis nɛ bipⴢla sibɛ’ɛdnam nɛ sⴢⴢnb, witchcraft[9][10]  nu’usin.

20th century pin’iligin Bulgarian sⴢlima yɛl ye yiiga Martenitsi da bɛ 7th century Battle of Ongal kanɛ bɛ Bulgar Khan AsparuhByzantine sʋʋgin, kɛ ka ba gban’ae Bulgar victory.battle, zaba la nya’aŋ,  Asparuch la tʋmi danwana banɛ zanl gum piel ye ba mⴢⴢli ba ya’an diib. Guma la lɛbigidi ziim zaba la saŋa kɛ ka yiiga Martenitsa[11][12] la naam.

Gⴢsim nɛŋa ya’as

Gbamvɛɛnsa        

  1. http://www.burgasmuseums.bg/index.php?tab=ethno&lang=en&page=encyc&enc=rituals&pgno=3&eid=54
  2. https://ich.unesco.org/en/RL/cultural-practices-associated-to-the-1st-of-march-01287
  3. https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/9780802197634
  4. https://books.google.com/books?id=LZcMAQAAMAAJ&q=baba+marta+macedonia
  5. 5.0 5.1 https://web.archive.org/web/20090304103439/http://www.sofiaecho.com/article/reading-room-the-martenitsa-story/id_27856/catid_29
  6. https://archive.today/20070718194552/http://infobulgariaguide.com/bulgarian-martenitsa
  7. http://www.thracians.net/index.php?option=com_content&task=view&id=411&Itemid=106
  8. https://books.google.com/books?id=9fkyhxEIwZcC&q=%CE%BA%CF%81%CF%8C%CE%BA%CE%B7&pg=PA180
  9. https://web.archive.org/web/20180629155030/http://ir.lib.uth.gr/bitstream/handle/11615/19432/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y
  10. https://books.google.com/books?id=bf06pNaqWy8C&q=%CE%BA%CF%81%CF%8C%CE%BA%CE%B7&pg=PA105
  11. http://www.focus-news.net/?id=f17209
  12. http://www.segabg.com/article.php?id=687990