Wp/kus/Maloya

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kus
Wp > kus > Maloya
maloya
music genre, type of dance
Subclass ofmusic of Réunion, music of Seychelles Dɛmisim gbɛlima
Country of originFrance Dɛmisim gbɛlima
Intangible cultural heritage statusNational Inventory of Intangible Cultural Heritage in France, Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity Dɛmisim gbɛlima
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/00249, https://ich.unesco.org/fr/RL/00249, https://ich.unesco.org/es/RL/00249 Dɛmisim gbɛlima

Maloya anɛ dinɛ an bun yinnɛ dinɛ pɛɛs Réunion yʋma la’ad dinɛ pak pamm, Réunion Creole ni ka ba ɛɛnti yʋm nɛ ba buudi ni dɔli nɛ ba yʋma lak kani pɔnd la.[1] Maloya anɛ bun saaŋ kani yit African nɛ Malagasy nɛ saŋpkan’asnam bani bɛ Indian indentured workers m bɛ  island zugiŋ sa, nɛ yʋma zin’is zin’ sieba Réunion, séga pʋʋgiŋ. Dunia wʋsa yʋma lava mɔɔn nɛ banɛ pʋ zanmis yʋma labaya tisib la ɛnti duoe saŋsiebamamissi pa’al maloya tnɛ American yʋma, nɛ blues, ka ba mɔri nwanim sieba bi’ela.[2] Yʋʋm 1970s la French dim da gɔs  Maloya anɛ bʋnkani an namisʋgʋ tisi ba pamm.[3] Saŋa sieba ba ɛɛnti nɔkim maali yɛ di anɛ Reunionese version of séga.

Pa’alʋg

Fʋ ya’a gɔs séga mɔr yʋma la’ad bɛdigʋ la’am pɛɛs European yʋma la’adnam, Maloya buudi malima yʋma la’adbanɛ gɔnd la. Maloya yʋma anɛ yʋm banɛ an yɛ ba yʋmid ka siasid buudi.[4]

Yʋma La’ad

Ba buudi yʋma la’ad la anɛ bama nam:

Roulér – yʋma kʋnkon kani mɔr kʋkɔr bʋgʋsʋg, ka ba nwɛ’ɛd nɛ nʋ’ʋs.

Kayamb – yʋma laʋk kani an lamiri ka ba nɔk kɛkan’a siind vɔɔnr nɛ li biili maal.

Pikér – nɛ’ anɛ yʋma lauk kani ka ba nɔk bamboo maal ka ba nwɛ’ɛdi li nɛ diba.

Sati – nɛ’ anɛ kʋnt lamir kani an yʋma lauk  ka ba nwɛ’ɛdi li anɛ.

Bob – a braced, struck musical bow nɛ’ mɛ anɛ yʋma lauk kani ka ba kʋki li nɛ si’el ka li sʋŋidi li kunkunma.[5]

Pian'azug

Maloya yʋma anɛ yʋm banɛ ka gɔmena yɛla [6] bɛɛ li pʋʋgin, li pian'azug la nwɛ'ɛdi dɔlisid si’em la pian'ad nɛ pa'an yamʋgnam bɛɛ nɔŋ yɛla.[6]

Li Zin’ik

Maloya yʋma nɛ ba wa’ab la dɔlisid si’em la nwɛnii  African dim yʋma nɛ ba wa’ab him kiapi dɔlisid faar kani yit Africa dim malima (“service Kaf” nɛ Madagascar (“servis kabaré”), nɛ faar linɛ ka ba la’am yi  yamis banɛ da dɛŋim bɛ tɛɛns banɛ da bɛ saŋkan la. Saansa biela ni, Tamil malima nɛ ba nwɛ’ɛb da anɛ linɛ ka  Danyèl Waro pa’ala nɛ o yʋma nwɛ’ɛb dɔlisʋg da kpɛ’ li pʋʋgin paam ka li kɛ ka ba yʋma la bigis nyai yɛ li yini African, Malagasy nɛ Indian bɛdigʋ ni na.[7]

Labakʋda

Ba da kat Maloya nwɛnɛɛ yʋma pisyuobu nam baba, bɔzugɔ ba da kɛŋɛ maal nɔɔr yinɛ nɛ creole culture.[2] Ka mɛ da lɛm ka maloya dim sieba yʋma pisnii, ka li anɛ ban da mɔr gba’a yalis la zug, ka mɔri ba mɛŋi la’asid nɛ Communist Party of Réunion[5] Amaa zina Maloya yʋm-yʋm ɔnɛ ka o yʋ’ʋr hali Danyèl Waro. Firmin Viry, ɔnɛ pa’al Danyèl Waro yʋma, ɔnɛ mɛ lɛm da sʋŋ maloya la ba yʋ’ʋr fʋ. Françoise Vergès pian’a pa’al yɛ Firmin Viry in 1959 da ɔnɛ da yyiiga sɔbi mɔr maloya tʋʋma yi paalʋ na, Communist Party[8] la da mɔri ba party la kɛn paalim na la. Maloya da zienɛ tis political nɛ social protest by Creole poets bani an Waro, ka yʋ’ʋn ta bɛɛbɛɛ tiaki an  Ziskakan.[1]1980s li nɛ da an maloya sin’igidin la, ba da pʋ nɛ zin’is-zin’is ka ba nɛ an Ziskakan, Baster, Firmin Viry, Granmoun Baba, Rwa Kaff nɛ Ti Fock, ka sieba la’as nɛ maloya, banɛ an séga, zouk, reggae, samba, afrobeat, jazz and rock ka li kɛ ka ba yʋr yi pamm tɛɛns bɛdigʋ ni.[9]

Ba Buudi Malima La Sʋ’ʋm

Maloya da nieɛ paalʋ nɛ 2009 yʋ’ʋm la ka ba yʋma da pɛɛs Intangible Cultural Heritage of Humanity of UNESCO tis France.[10]

Yʋm bama nwa’,  Jean Paul Roig, da sɔbnɛ digil 1994 saŋa, ka tisid li yʋ’ʋr yɛ Maloya Dousman.[11]

Gɔsim Ya’as

Sega music, the other traditional music of Réunion

Music of Réunion

List of Réunionnais

List of blues genres#Blues-like genres.

Gbamvɛɛnsa

  1. 1.0 1.1 https://en.wikipedia.org/wiki/Maloya#cite_note-encyc-1
  2. 2.0 2.1 https://en.wikipedia.org/wiki/Maloya#cite_note-thebasics-2
  3. https://en.wikipedia.org/wiki/Maloya#cite_note-bbc_denselow-3
  4. https://en.wikipedia.org/wiki/Maloya#cite_note-4
  5. 5.0 5.1 https://en.wikipedia.org/wiki/Maloya#cite_note-garlandencyclopedia-5
  6. 6.0 6.1 https://en.wikipedia.org/wiki/Maloya#cite_note-lonelyplanet-6
  7. https://en.wikipedia.org/wiki/Maloya#cite_note-hawkins-7
  8. https://en.wikipedia.org/wiki/Maloya#cite_note-8
  9. https://en.wikipedia.org/wiki/Maloya#cite_note-9
  10. https://en.wikipedia.org/wiki/Maloya#cite_note-10
  11. https://en.wikipedia.org/wiki/Maloya#cite_note-FCAT-11