Wp/kus/Lithuanian cross crafting

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kus
Wp > kus > Lithuanian cross crafting


Lithuanian cross crafting
Country of originLithuania Dɛmisim gbɛlima
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity, Masterpieces of the Oral and Intangible Heritage of Humanity Dɛmisim gbɛlima
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/00013, https://ich.unesco.org/fr/RL/00013, https://ich.unesco.org/es/RL/00013 Dɛmisim gbɛlima

Lithuanian cross crafting (Lithuanian: Lietuvos kryždirbystě) anɛ Lithuanian art of crafting crosses,buudi malima kanɛ an dapuuda kpi’eb min’ilim. Kaanbʋg bimbim wina’am pʋ’ʋsim yin nɛ dapuuda maalig anɛ bʋnsʋŋ Lithuanian culture, Lithuanian malima ni. Lithuanian dapuuda malʋŋ la paas nɛ Roman Catholic dim pʋ’ʋsim la ni. Lithuania yʋʋn da ti paas Russian Empire 19th century la ni la, dapuuda nwa yʋʋn lieb nɛ Lithuanian people la zanbin ba malima ni.

Min’ilim bɛdigʋ kpɛn dapuuda la ka ba mⴢr oak tiigi maan la, ka sansi’a ba paasid kutnam maalig la ni. Banɛ maan dapuuda la, ka ba buon nɛ ba kryždirbiai, gⴢⴢn gilig teŋgbaŋ la. Niŋ kanɛ kpi’a Lithuanian dapuuda ka  kpi’a wina, god carver k’o yʋ’ʋr yi hali anɛ Vincas Svriskis onɛ da zaŋi o mɛŋ yam baŋ tʋʋm la yʋʋm tusir yinne, kⴢbus nii nɛ pittan’ nɛ anu ti paae yʋʋm tusir yinne, kⴢbus wai nɛ piinɛ ayuobʋ la,(1835-1916), onɛ ka o dapuuda da bɛ central Lithuania teŋ la zink wʋsa, yʋʋn bɛ teŋgbaŋ la malima la’ad suak zinki an national museums.[1]

UNESCO paas Lithuanian dapuuda maalʋg Masterpieces of the Oral and Intangible Heritage of Humanity of 2001 gbaʋŋin. Yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ ayⴢpⴢi, 2017 la ni ya’asɛ dapuuda maalʋg nɛ li zabina la pa’an si’el Lithuania teŋin da kpɛn Intangible Cultural Heritage Inventory of Lithuania ka li folk art, kpi’eb nɛ la’ad maalig min’ilim bɛɛ kuob nɛ gʋ’ʋl tʋʋma, traditional craftsmanship or agricultural activities.[2] Min’ilim dapuuda maaligin, nɛ daad, kuga bɛɛ kutnam la’am nɛ duorim la’ad, elaborate jewelry crosses mɛ la’am kpɛn buudi sieba malima pʋʋgin. Ba sieba anɛ Celtic crosses, Ethiopian crossesAmerican crosses.

Sin’iŋir nɛ li malima an si’em

Dapuuda maaligi an buudi malʋŋ, folk art la naamʋg da pa’an nɛ Yeesu Krista sour la dⴢllim Lithuania teŋin, lin zugⴢⴢ li da kpab nɛ motifs of Christian Religious art nɛ motifs of Baltic mythology.[3] Malima naamʋg 15th century pʋ dⴢlis nɛ kpi’ab nɛ la’ad maalig min’ilimi nɛ, amaa a du’oe dapuuda la zi’el (ied nimbaanlzⴢⴢr, bɛɛ Wina’am gurim, banɛ kpi, Wina’am bɛɛ kpi’im sʋma yɛla etc.)- onɛ kpi’ad dapuuda la nɛ li ieb, dapuuda la kpi’ab min’ilim, a du’oe li zi’el, a pʋ’ʋsi niŋi li, a keŋ kaae dapuuda la, a kaanbid nɛ malim sieba, a ⴢn’ⴢd teŋgbaʋŋ la ya’abʋg la’ad banɛ sa’am la mɛn. buudi malima siak ya ye Yeesu Krista pʋ’ʋsim (ba zi’eli zanbina ya’abʋg la’ad yaadin, teŋbibisin nɛ tempʋbɛda ni) nɛ malim kʋda banɛ ka ba maan ka li pʋ sʋŋidi ba bɛllim la (ba zi’en aznbin ban nɛ kpi’el ku’om kⴢlis nɛ kⴢldaad banɛ ka ba pʋ’ʋsid kuga bɛɛ ya’a li ba tiisin). Dapuuda banɛ vɛnl la Lietuvviškasis kryžius, ba digin bama nɛ suoya kpikpɛmis, yaadin, yaan nɛ kaanbʋg piini pʋ’ʋsim dⴢⴢtin. Dapuuda la maali nɛ architecture,s culpture, blacksmith art nɛ painting la’ad.  One to five meters high, they often feature floral or geometric symbols, motifs of the sun birds and the tree of life. Sansi'a ba ye duorim ba nɛ, nɛ si'enam zabina mɛɛb. A sɔs yɛlsʋm bɛɛ pʋ'ʋs barika, ba ye maal dapuuda la nɛ tiend banɛ kpila yɛla bɛɛ li an zanbini kanɛ guri ba siigin zin'i sieba. Hali nɛ zina ba maan dapuuda nɛ zanbin zin'i banɛ ka nidib da min'i mɛɛ zin'in bɛɛ kuobzin'is, zin'i banɛ ka min'i kʋ nidib bɛɛ nidibi kpi sapu'adin zin'i sia a tien nidib banɛ kpi la, malim bɛda, li gur suokɛnnib,a wɔ'ɔgid pʋ'ʋsim zin'is. The Hill of Crosses mɔri dapuuda la buudi nam la bɛdigʋ. Sʋ'ʋlim wʋsa mɔri o dapuudir maalig buudi, linɛ da'ad hali la anɛ chapel-pole (i.e."koplytstulpis"-li anɛ pole kanɛ ka ba pil nɛ pʋ'ʋsim dɔbibis nɛ pʋ'ʋsim la'ad banɛ ka ba mɛɛ zi'el ka ba digili ba ka ba pa' taaba zug, ka bʋn bibis la pa'a agɔla). Dzūkija ethnogrwphic sʋ'ʋlim ba duorim dspuuda nɛ wreaths, flowers, ribbons nɛ aprons. Samogitia statuettes of Virgin Mary ba bɔbigidi nɛ sɛnbidiŋ ka niŋi ba niŋɔnkɔris. Banɛ maan dapuuda laɔ Lithuania teŋin zinkaŋa nwa today gaad nidib kɔbisa ayi 200.

Gɔsim nɛŋa ya'as

Footnotes

1. kevin O' Connor {2006).Culture and Customs of the Bible StatesGreenwood Publishing

ISBN 978-0-313-331255-1.

2. "Delmonal of Lithuanian Minor" savadas.lnkc..It Lithuaian National CultureCentre Retrieved

July 10,2023.

3. Nemira Gutuatiene "kryždribysteè"

Science and Encyclopaedia publishingInstitude (Univversal Lithuanian Encyclopaedia)

Retrieved July, 2023.

4. "Cross-crafting and it's symbolism inLithuania" savadas.inkc.It. Lithuanian National Culture

centre Retrieved July 10,2023

5. "Cross-crafting and it's symbolism in Lithuanian" savadas.inkc.It. Lithuania National

centre retrieved July 10,2023.

.6 .Nemira Gutautienẻ. Kryždirbystè Science and Encyclopaedia Publishing Institude (Univversan

Lithuanian Encyclopaedia).Retrieved July, 2023.

Gbamvɛɛnsa

  1. https://books.google.com/books?id=8Dl2i1Fkd_cC&q=Vincas+Svirskis+1916&pg=PA229
  2. https://savadas.lnkc.lt/en/elements/element-list/cross-crafting-and-its-symbolism-in-lithuania/
  3. https://en.wikipedia.org/wiki/Universal_Lithuanian_Encyclopedia