Wp/kus/Kulungungu bʋmmʋg

Kulungugu bomb attack

Kulungugu bummʋg la da bͻͻd ye ba kʋ’ Kwame Nkrumah onԑ da an Ghana gͻmena la ka gʋ’ʋŋ.

Yʋʋm 1962  nwadisa anii la li dabyinne daar, ka Kwame Nkrumah zi’en tenkanԑ an Kulungugu suokanԑ kpԑn’ԑd Pusiga District linԑ bԑ Upper East Region bԑ Bawku sʋ’ʋlʋm la. Ba da gban’e ye ba kʋ gͻmena la ka lͻb bͻmp anina ka li tans ka lԑԑ pʋ paam o.

Nkrumah da keŋnԑ la’asʋg ka kun na onԑ gͻmena Maurice Yameogo onԑ da bԑ Tenkodogo, linԑ bԑ Burkina Faso la, sankan la, ba da buone li nԑ ye Upper Volta. La’asʋg la vͻͻnr da anԑ ye ba sͻb gbana bas su’or ka ba nyaŋi maal Volta mʋa’ar la dinԑ nati kena buon ye Volta Mʋa’ar.

Yԑlkʋda

Ban da nam bԑ su’ori lԑbib Gaana na la, satitada da niya hali sa’am su’or la ka li an mugusʋg tis lͻnam la nԑ ban na nyaŋi gaad. Gomina lͻnam la da zi’en Bawku tempʋʋgʋn ye ba pʋ’ʋs sakur bibis banԑ da pʋn deŋim zi’e su’orin la ka mԑni ba nu’us   ka  gͻsid Gomina la. Sakurbil sͻ’ yʋ’ʋri da buoni Elisabeth Asantiwaa, o da zanl mͻpuum bͻbir paa Gomina la tuon, o da pu’alimnԑ wae kʋʋsir saŋkanԑ ka bͻmp la da tans la.   Gomina la da mͻr sͻ’ ka o an onԑ guru o ka o yʋʋr da buon ye Kpԑԑmsͻb Samuel Buckman, onԑ da mͻͻ nyaŋi nͻk Gomina la ka ba digin teŋin on da deŋim wʋm bͻmp la vuud la. Gomina la nԑ Buckman da pu’alim ya hali ye ba kͻ’ͻŋʋ ba nyͻvʋr, amaa nidib pisnu nԑ ayi da pʋ’alim.

Britisdim duata da ti’eb Nkrumah Bͻk Sibiti la ni, onԑ da yis malkuga yii Gomina la nyaʋŋ nԑ o lʋgʋr ni. Li anԑ tiԑnr tis zin’ikanԑ ka ba da bͻmpʋm

Bͻmmʋg la nya’aŋ nԑ li saria kadib

Tawia Adamafil, onԑ da an Minista of information Brͻkastin nԑ Gomina lampͻ, Ako Adjei, onԑ da an Minister of foreign affairs la nԑ H.H Cofie­-Crabbe, onԑ mԑ da an gbaʋŋ sͻbid kpԑԑm tis CPP Paati la, NKrumah da yԑl ye   bʋn linԑ maal la ba mi’ li ti’ir . Ba da gban’e ba yͻ’ ka li yuug hali ka sͻ’ pʋ nyaŋi yisiba.

Nidiba atan’ bama, ba yʋ’ʋn da basi ba su’or yeb a ken kooto, ka kooto la pian’azug da anԑ ye Chief Justice Arku Korsah bԑnԑ mͻͻd ye o tua tisi ba, li da yuugu paae yʋʋm. Nkrumah da kat Korsah nԑ bas ka lԑn bas dabisir tis kooto san’aŋ ye ba maligim gͻsi li. Nkrumah da gͻsnԑ sʋŋa ka gaŋ sariakatib ka ba tua ka ye nidiba atan la mi’ li ti’ir, ka mͻriba keŋ yͻ’ sanriga ye ba bԑԑ’ anina nԑ ba kum. Li nyaŋͻͻ, ba da si’egi ba kum sariga ni la nԑ ka li yʋn an yʋʋm pisi sanriga ni.

Yʋʋm 1966, ba da kadi Kwame Nkrumah yis tʋʋma la ni, ka nidiba atan banԑ da bԑ sariga la ni, yʋn paam yͻlisim ka li da yinԑ National Liberation Council dim ni (NLC).