Wp/kus/Kukpiun/Da'adiib

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kus

Kʋkpiŋkpin/Da’adit anɛ niŋkanɛ mɔr o ya’am bɔɔdim, ka tɛn’ɛsid bɛog yɛla ka tʋmi mɔɔd ye o ya’am bɔɔdim la kilimi amɛŋa. Dab nɛ pu’ab wʋsa na tun’e an da’aditib sʋma. Li ba’a kae ye fʋ anɛ dau bɛɛ pu’aa. Li ba’a mɛ kae fʋ n mi’i gbaʋŋɔ paae si’em bɛɛ fʋ n keŋ sakuri paae si’emm. Da’adiib zanbin kanɛ an na’ana’a anɛ fʋ na si’iŋ kʋkpiʋŋ paal.

Da’adit zʋgʋ an wala wala?

Da’adit iednɛ ka vɛɛnsid o sʋ’ʋlimin la baŋid on bɛ babsi’a la tituaa nɛ on bɔɔd ye o maal si’el. Li anɛ itʋg kaŋa ni ka o paamid suobanɛ gilig o. Yɛlgu'uda pʋ vɔlisid da’adit na’ana’a bɛɛ kɛt ka o basidi o kʋkpieŋɔ. Saŋa bɛdigʋ, da’adit pʋ zɔt dabiem nɛ on na kuosi o nyɔɔri si’iŋ tʋʋm saaʋŋɔ. O mɔri o bɛog pʋtɛn'ɛr ka la’asid la’abanɛ bɛ wʋsa ye o kɛ ka o pʋtɛn’ɛr la liebi amɛŋa. Da’aditib mɛ tisi ba mɛŋ sida. Ba mɔr yada nɛ ba pʋtɛnda la nɛ ban na nyaŋ ka pʋtɛnda la sid tʋm. Nɛ’ɛŋa sʋŋidi ba ka ba zi’e kiŋ-kiŋ hali la’amnɛ ba ya’a paam yelguda.

Fʋ tun’e tɛn’ɛsid ye waai, nɛ’ɛŋa na tɔi. Aatɔ, li yɛlsʋm anɛ ye, sɔ’ wʋsa na tun’e an da’adit. Ɛɛn, la’amnɛ fʋ. Kpɛlim karimim ka fʋ na paam labaya pamm kati wa’ae fʋ n na niŋ si’em ka paam mi’ilim kanɛ na kɛ ka fʋ an da’adit sʋŋ.

Fʋ ya’a bɔɔd ye fʋ paam da’adiib bɛɛ kʋkpiʋŋ mi’ilim, dɔlisim suobama.

1. Sɔnsim nɛ nimbanɛ kpiisid fʋ bɔɔd ye fʋ kpiis si'ela di ya'an ka zamisi yii ba san’an. Mamisʋg, fʋ kʋkpiʋŋ la ya'a anɛ tan’aŋ kpaam tʋʋma, paam niŋkanɛ tʋm tʋʋm kan la diti li nyɔɔd ka pian’a tis o. fʋ ya’a tun’e karimid, bɔɔmi fʋ tʋʋma la gbana karim ka zamis.


2.  Siakim zamis ya’am paal ka mɛ kɛlisi fʋ taaba pʋtɛnda.


3.  Si’elnam ya’a gbɛligid, tɛn’ɛsim linɛ gbɛlig la yɛla tituaa ka zamis ya’am yi gbɛlima la ni.


4.  Pian’am daaʋŋ bɛɛ yɛlguda banɛ bɛ fʋ tʋʋma la ni tisi fʋ yidim ka sɔsi ba sʋŋir. Yidim, zuanam nɛ nimbanɛ tʋmi fʋ tʋʋma la buudi sʋŋir na nyaŋi sʋŋif ka fʋ kʋkpiʋŋ la keŋ tituaa.


5.  Fʋ ya’a na nyaŋ, iemi fʋ tiraan onɛ na sʋŋifʋ fʋ tɔn’ɔlim nɛ fʋ tadʋŋ pʋʋgin ka da kpɛm mɔɔd ye fʋ si’iŋ kʋkpiʋŋ la Fʋ kɔn’ɔ-Kɔn’ɔɔ.


6.  Gban’ami fʋ pʋtɛn’ɛr la kiŋ-kiŋ ka kpɛ’ɛŋi fʋ mɛŋi tʋmi fʋ paŋi tun’e si’em hali la’amnɛ yɛlgu'uda ya’a bɛ.


7.   Nyidigim ka kpɛn zamisid labapaala kati wa’ae fʋ tʋʋma la yɛla. Kem kʋkpiʋŋ lasa ka ɛnti yɔ’ɔgi fi mɛŋ nɛ suobanɛ na maligim pɛɛsif baŋir. Fʋ ya’a maanɛ anwa, fʋ na paam mi’ilim paala ka kpɛn bɛ kʋkpiʋŋin.


8.   Iem sʋŋid. Sʋŋid anɛ niŋkanɛ ka fʋ na nyaŋi zamisi o san’an bɛɛ dɔl o. Yɛlgu'udtita’ar kanɛ daamid pu’ab anɛ apʋ-wʋm kʋkpiʋŋ ya’an labaya bɛɛ apʋ nyɛt nimbanɛ ka ba bɔɔd ye ba nwɛnɛ baa. Azamisid niŋkanɛ tʋmi fʋ tʋʋma la buudi n yuug kpɛmisidif ka yisidif yɛlgu'uda pʋʋgin. Sʋŋid mɛ tisidif suma’asim ka mi’i ye fʋ na tun’e zamis ya’am yii fʋ gbɛlima ni ka luaki ba nyain. Fʋ mɛ na paam ti’ir ye daaʋŋ ya’a naami fʋ da’adiib pʋʋgin na, nidib bɛ na sʋŋif.


9.  Tisimi fʋ mɛŋ nɛ fʋ tʋʋma la sida ka niŋ yada ye fʋ na nyaŋi tʋmi li. Li ya’a ka’ fʋ tisnɛ fʋ mɛŋ sida nɛ fʋ n na nyaŋ si’ela, fʋ kʋ nyaŋi kɛ ka fʋ taaba tisif sidaa. Li anɛ yɛlkpan ye fʋ baŋ ye fʋ kʋkpiʋŋ la bɛnɛ ye li maali fʋ yɛl. Fʋ ya'a baŋ nɛ’ɛŋa, li nar ye li maligim pɛɛsif yada.


10.  Iem ka zaŋi fʋ mɛŋi naal nɛ asuŋtaaba la’asʋg. Anaaltaab anɛ suosʋŋ kanɛ sʋŋid nidib ka ba zamisid taaba ni ka pʋdigid labaya. Pu’ab la’asʋg mɔr nyɔɔd bɛdigʋ tisidi ba. Bɔzugɔ, li sʋŋid ka ba nyaŋidi zabidi ba mɛŋ nɛ ba kʋkpimis yɛla. Pu’ab la’asbama na tun’e kɛ ka ba niŋ zuod nɛ taaba ka li nyaŋi sʋŋ ka ba kʋkpiʋŋ keŋ tuon.


11.  Iem suŋir. Li ya’a ti na’ar, da zɔ dabiem nɛ sʋŋir ieebɔ. Fʋ ya’a bɔɔdnɛ ligidi sʋŋir, tʋʋma mi’ilim sʋŋir, fʋn na zanli fʋ tʋʋma si’em-si’em, nɛ sʋŋir buudi wʋsa, ieem niŋkanɛ na tun’e sʋŋif ka o sʋŋif.