Wp/kus/Dominic Nitiwul

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kus
Wp > kus > Dominic Nitiwul
Dominic Nitiwul
human
Sex or gendermale Dɛmisim gbɛlima
Country of citizenshipGhana Dɛmisim gbɛlima
Given nameDominic Dɛmisim gbɛlima
Date of birth4 November 1977 Dɛmisim gbɛlima
Place of birthChamba Dɛmisim gbɛlima
Languages spoken, written or signedEnglish Dɛmisim gbɛlima
Occupationpolitician, consultant Dɛmisim gbɛlima
Position heldMember of the 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 6th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 5th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 8th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Minister for Defence Dɛmisim gbɛlima
Educated atUniversity of Education Dɛmisim gbɛlima
Member of political partyNew Patriotic Party Dɛmisim gbɛlima
Religion or worldviewChristianity Dɛmisim gbɛlima

Dominic Aduna Bingab Nitiwul (du’anɛ November 4, 1977)[1] anɛ Gaana pɔlitiks nwɛ’ɛd ka an Wadmaani, (MP) tis Bimbilla constituencyNorthern Region sʋ’ʋlim, Ghana.[1] O tʋm Pan-African Parliament.[1][2] Din yi yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ ayɔpɔi la (February 2017), Nitiwul an Minister of Defence tis Gaana.[3][4][5][6]

On sin’iŋ si’em nɛ o sakur yɛla

Dominic Nitiwul zamis bɛdigʋ sakuya kɔn’ɔb kɔn’ɔb Ghana, Germany, nɛ United Kingdom.[3] Dominic da naae o O levelSt Charles SecondarySeminary School yʋʋm tusir kɔbiswai nɛ piswai nɛ ayi la ni (1992). Germany teŋinɛɛ, o da maal zaba gu’ub, (conflict prevention) yʋʋm tusa ayi nɛ atan la ni (2003) nɛ zaba pansigir (conflict management) yʋʋm tusa ayi nɛ anu la ni (2005 International Academy for Leadership sakur la ni. O da maali o Master of Business Administration in finance University of South Wales, ka maal Master of Laws in corporate finance University of Westminster.[1]

Pɔlitiks

Wadmaan

Ba da vɔɔt Nitiwul ka o lieb Gaana Wadmaan yʋʋm tusa ayi nɛ ayi la ni (2002) ka anɛ yʋma pisi nɛ anu (25 years).[7] O diib la nya’aŋ nɔɔr ku’om da anɛ ye o bɔɔd ye ba ti pian’a o yɛla nɛ sumbʋgʋsim nɛ zin’in baanlim kanɛ ka o na mɔri ken sʋ’ʋlim la na la yɛla.[7] O da pian’a nɛ’ɛŋa nɛ buudi ayi KonkombanamNanumbanam da mɔr zaba ka di yuug hali sʋ’ʋlimin la.[7] O tʋm la’asʋg nam bɛdigʋ Gaana Wadmaanib yin la nɛ Pan-African Parliament. La’asbama anɛ: banɛ gɔsid ligidi nɛ ligdiir yɛla, kpikpiŋ yɛla, nidib tʋʋma nɔkir yɛla, pʋ’asada nɛ dasam nɛ ninwisigir yɛla, suoya nɛ la’ad ziib yɛla, nɛ gbaʋŋ zamisʋg lʋgʋr la.[1] O da anɛ Deputy Minority Leader Gaana Wadmaanib yin la yʋʋm tusa ay nɛ piinɛ ayi (2012) paae yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ ayuobʋ (2016).[3][8][9]

Yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ ayuobʋ (2016) vɔɔtʋg la

Nitiwul da di yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ ayuobʋ (2016) Wadmaanib vɔɔtʋg la, on da nyaŋ National Democratic Congress nid la Dr Joseph Mamboah Rockson.[10] Vɔɔt la da bɔɔd paar la Nitiwul da mɔɔl ye on na di bɔzugɔ, onɛ nya’ad nɛ o la ka’ teŋin biiga ka zi’ dinɛ naamid teŋin la. O da lɛn kaal temmaalʋg kanɛ ka o maal. Onɛ da nya’ nɛ o la da yɛt ye Nitiwul zin’in kʋk la zug ka di yuug ka on tɛn’ɛs ye nidib la bɔɔdi ninsaaŋ.[10]

Temmaalʋg

Nitiwul da mɔr temmaalʋg bɛdigʋ ken Bamboi na ka ka di sʋŋ nidibi banɛ bɛ sʋ’ʋlimin la bɛdigʋ.[10] O da tu pʋmpinam piswai nɛ ayuobʋ tɛɛns kɔn’ɔb kɔn’ɔbi o sʋ’ʋlim la ni. O da lɛn vɛ’ɛg na’asaabugum tɔlis tɛɛns piinɛ ayuobʋ. O da mɛ Sibiti bibisa ayi, ka maal suoya piinɛ ayi, ka lɛn mɛ sakur dɔɔd.[10]

Minista of Defense

Yʋʋm tusa ay nɛ piinɛ ayɔpɔi yʋʋmpaal Nwadig la dabpiinɛ atan (13 January 2017) Nitiwul da paas minista banɛ ka Pirɛsidɛn Nana Akuffo-Addo ka gaans yiiga la.[11] Ba da gaŋ o ye o an minista bɛ Ministry of Defence.[3][12] Nɛ’ da maalnɛ o Na’adɔɔg la, New Patriotic Party, da di yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ ayuobʋ (2016) Gaana vɔɔtʋg la.[13][14] Ba da tis on nɛ nidiba anii sieba suor ye ba tʋm tʋʋmkanɛ ka ba gaŋi ba ye ba tʋm la.[15] Pirɛsidɛn Akuffo-Addo da gaad tuon ka Nitiwul pɔ yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ ayɔi yʋʋmpaal Nwadig dabpisi nɛ ayɔpɔi daar (27 January 2017) ka naan pin’il tʋʋma.[16] Yʋʋm tusa ayi nɛ pisi nɛ yinne la yʋʋm tusa ayi nɛ pisi nɛ yinne yʋʋmpaal Nwadig dabpisi nɛ yinne daar (21 January 2021),pirɛsidɛn da bas Nitiwul ye o an minister of Defence.[17]

Sanlima tuub zaba

Nitiwul da zabya nɛ banɛ zuudi tuud sanlimanam,ka ti buoni ba ye galamseyers, dinɛ da an yɛlkpan o tʋʋma la ni.[18] Nidib zuudi tuud sanlimanam buudi kɔn’ɔb kɔn’ɔb Gaana zin’is bɛdigʋ ka pʋ gɔsid ye teŋ la tʋn’e sam’am.[18] Mu’a bɛɛdigʋ ku’om kpi’enɛ ka di yi sanlim tuudib la san’amid teŋ la si’em la zug. Ba mɛ lɛn nɔki ba tima la san’am ku’onuudim lnam wʋsa.[19] Gɔmena kʋda mɔ ye ba zabi di yɛla ka mɔɔ gʋ’ʋŋ ka di yinɛ ban pʋ nyidig la yɛla. Nitiwu tʋm nɛ Ghana Armed ForcesMinistry of Lands and Natural Resources, ka ba faand masinnam, kad banɛ tuud la yis mɔɔgin la, ka lɛbis zin’ibanɛ ka bat u la pin’.[18]

Mob justice fight

Ban da kʋ Major Maxwell Mahama yʋʋm tusa nɛ piinɛ ayɔpɔi Nwadisa anu la ni (May 2017), Nitiwul da zi’il nɔɔr ye ba na vɛɛnsi di yɛla ka gban’e banɛ tʋm tʋʋmbɛ’ɛd la.[20] Ba da yidig Mahama ka ye o anɛ onɛ faand nidib ka la’asi bʋ’ o kʋ Diaso sʋ’ʋlim.[21][22]

Cabinet Minista

Yʋʋm tusa ayi nɛ piinɛ ayɔpɔi la Nwadisa anu la ni (May, 2017,) Pirɛsidɛn Nana Akufo-Addo da gaŋ Dominic Nitiwul ye o paas ministanam piinɛ awai banɛ ka o gaŋ ye ba an cabinet. O da nɔk nidib piinɛ awai la yʋda tis Wadmaanib yin la ka ba kpɛɛm la, Rt. Hon. Prof. Mike Ocquaye da buoli ba yʋda.[23][23] On da an Cabinet minista la, Nitiwul da paas nimbanɛ pʋ lal nɛ pirɛsidɛnɛ ka sʋŋidi gban’ad gban’abanɛ na sʋŋ ka teŋ la keŋ tuon.[23]

Mɛŋ bɛlim

Nitiwul mɔr pʋ’abiisa anu.[3][12]

Gbanvɛɛnsa

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/republic/parliamentatian.php?ID=124
  2. http://ghanamps.com/mps/details.php?id=2680
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 https://web.archive.org/web/20170605063543/http://ghana.gov.gh/index.php/governance/ministers/3409-dominic-nitiwul-defence
  4. https://www.graphic.com.gh/news/politics/mps-call-for-probe-of-all-electoral-violence.html
  5. https://citinewsroom.com/2021/05/you-do-so-at-your-own-risk-nitiwul-fires-warning-at-night-time-illegal-miners/
  6. https://www.myjoyonline.com/operation-halt-were-targeting-illegality-not-mining-licenses-defence-minister/
  7. 7.0 7.1 7.2 http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Dominic-Nitiwul-MP-elect-outdoored-22782
  8. http://www.parliament.gh/mps?mp=81
  9. https://www.modernghana.com/news/448046/parliament-is-governed-by-rulesdominic-nitiwul.html
  10. 10.0 10.1 10.2 10.3 http://www.myjoyonline.com/politics/2016/november-29th/dominic-nitiwul-goes-after-ndc-opponent-in-bimbilla-constituency.php
  11. http://www.myjoyonline.com/politics/2017/January-10th/i-am-ready-for-the-task-defence-minister-designate-assures-ghanaians.php
  12. 12.0 12.1 https://www.primenewsghana.com/politics/profile-of-defence-minister-designate-dominic-ntiwul.html
  13. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/features/NPP-resoundingly-wins-election-2016-493227
  14. http://www.myjoyonline.com/opinion/2016/december-12th/analysis-how-the-npp-won-an-election-it-should-have-lost.php
  15. http://www.parliament.gh/news?CO=7
  16. http://www.ghanalive.tv/2017/01/27/akufo-addos-8-ministers-will-take-oath-today/
  17. https://www.myjoyonline.com/akufo-addo-presents-first-list-of-ministers-for-his-second-term-to-parliament/
  18. 18.0 18.1 18.2 https://web.archive.org/web/20180322083916/http://kasapafmonline.com/2017/05/20/soldiers-deployed-combat-illegal-mining-nitiwul/
  19. https://web.archive.org/web/20191223234302/http://ghananet.com.gh/2017/05/20/galamsey-fight-well-deploy-military-if-necessary-nitiwul/
  20. http://adomonline.com/ghana-news/late-maxwell-mahama-promoted-major/
  21. http://www.myjoyonline.com/news/2017/May-31st/capt-mahamas-death-the-story-so-far.php
  22. https://buzzghana.com/captain-maxwell-mahama-killing-reactions/
  23. 23.0 23.1 23.2 https://web.archive.org/web/20170731025902/http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/entertainment/Arts-Minister-Catherine-Afeku-makes-it-to-Cabinet-542839