Wp/kus/Bolgatanga

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kus
Wp > kus > Bolgatanga
Bolgatanga
constituency of the Parliament of the Republic of Ghana, city, big city
Native labelBolgatanga Dɛmisim gbɛlima
ContinentAfrica Dɛmisim gbɛlima
CountryGhana Dɛmisim gbɛlima
Capital ofUpper East Region Dɛmisim gbɛlima
Located in the administrative territorial entityUpper East Region, Bolgatanga Municipal District Dɛmisim gbɛlima
Located in time zoneCoordinated Universal Time Dɛmisim gbɛlima
LocationUpper East Region Dɛmisim gbɛlima
Coordinate location10°47′8″N 0°51′5″W Dɛmisim gbɛlima
Map

Bolgatanga (Frafra: Bɔlegataŋa), di giŋa anɛ Bolga, anɛ teŋpʋʋg nɛ teŋpʋtita'ar tis Bolgatanga Municipality nɛ Upper East Region of Ghana, [1]di kpi'enɛ Burkina Faso. Bolgatanga ka 2012 nidib kanlʋg la da an wʋʋ 66,685. Bolgatanga anɛ 161 km (wʋʋ 100 miles) bɛ Tamale ya-datiʋŋ. Bolgatanga bɛnɛ Red Volta River Valley (dinɛ an vɛnlim zi'ig suor kani ka wabid dɔli gat), nɛ White Volta RiverGambaga tampiis dinʋ bɛ teŋpʋʋg la ya-dagɔbʋg ka maan ya-dagɔbʋg titɔrʋg tisid Upper East Region.

Bolgatanga pin'ilʋg

Yʋ'ʋr Bolgatanga (Bolbatanga) da paamnɛ yi Guresi pian'ad "Boole" Yak nɛ "tanga" tampiig. Pin'ilʋgin saa, Bolgatanga da bɛnɛ kʋdʋmɛn Trans-Saharan tɔlʋg suor kani bɛ naarin. Ya-nya'aŋ suor pɛ'ɛsnɛ Sahelian suor ka kpi'e nɛ Bolgatanga. Suokan nii, nidib da maal la'ad — wʋʋ pɛɛd,zupibis, kanfinik pɛ'ɛsnɛ gbana la'ad,kut tʋbilɛma nɛ Gurenfuud wʋsa ka ba da mɔr yaarim nɛ gʋʋri tiad. Upper East Region, dinɛ ka Bolgatanga bɛ la, pɛ'ʋsi kɛ' ka ba buon ye Upper Region la. Dinɛ yi 1902 nɛ 1960 pʋʋgʋnɛ, Northern sʋ'ʋlʋm da anɛ British babir; ba da bu'aki di nɛ tis Northern nɛ Upper Region bɛ yʋʋm July 1, 1960 la ni. Upper Region la ka da pʋdʋgi di an Upper East nɛ Upper West Region bu 1983 ni.

Bolgatanga dim la da naamnɛ Yoa kɛnna teŋ yinne dinɛ bɛ Kasena Nankana East Municipality.

Tenpʋʋs bani bɛ Bolgatanga - Atulbabiisi, Dagweom, Bukere, Soe, Yarigabiisi, Zuarungi, Poaliko, Tindaamoligo, Gumbiisi Zongo, Zongo.

Apoka-biisi's onɛ bɛ Bukere dɔɔg la ni, di anɛ teŋ dinɛ bɛ Bolgatanga dinɛ ka Apoka Kariyane da gaadi ba tuon.

Suor ken

Suor ken bɛ Bolgatanga ken teŋpʋtita'ara wʋʋ Accra, Kumasi, Mim, Ahafo, Cape Coast, Sunyani, Tamale, Tema, Ho, Wa, Elubo, Aflao, and Techiman.

Bʋn kenir kani ka ba mɔri gʋʋn teŋpʋʋg la ni anɛ dinu ka ba wʋsa mi' ka buon ye 'candoos'. Ba ya'a ye ba zi la'ad ba mɔri dinɛ ka ba mi' ka buon ye 'motor king'.

Bolgatanga Nidib bɛllim

Bolgatanga anɛ zi'ikani ka nidib mi' nu'us tʋʋm bɛ Upper East Region ni, ka mɔr da' tita'ar kani bɛ teŋsʋg. Upper East Region mɔr la'ad bɛdigʋ lʋsiaba la, dinɛ ka ba ye "Bolga hats" la maanɛ ka kuosid Bolgatanga. Bolgatanga nɛ di teŋbibis la an zi'ikani maan gbana la'ad, pɛɛd nɛ banaas. Tʋmtʋnib la kuosidi ba la'ad la nɛ Bolgatanga Da'an, dinɛ bɛ daba atan' wʋsa. La'avɛnla dɔɔg mɛn bɛ anina, dinɛ an ya' bani an kʋdʋmɛn tɛrigir bɛ Upper East Region la ni.

Climate

Bolgatanga mɔri teŋtʋʋlʋg (Köppen climate classification BSh).

Climate data for Bolgatanga
Month Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec Year
Average high °C (°F) 32.9

(91.2)

36.0

(96.8)

37.9

(100.2)

37.6

(99.7)

35.8

(96.4)

32.3

(90.1)

30.0

(86.0)

29.7

(85.5)

29.9

(85.8)

33.7

(92.7)

35.5

(95.9)

31.9

(89.4)

33.6

(92.5)

Average low °C (°F) 18.8

(65.8)

20.6

(69.1)

24.2

(75.6)

24.8

(76.6)

24.8

(76.6)

22.7

(72.9)

21.9

(71.4)

21.5

(70.7)

21.4

(70.5)

21.2

(70.2)

20.2

(68.4)

18.0

(64.4)

21.7

(71.0)

Average precipitation mm (inches) 5.1

(0.2)

5.1

(0.2)

18

(0.7)

25

Ba tʋʋma nɛ ba diib

Kuobi an tʋmpkɛŋ kani ka Bolga mɔr. Ba kuodnɛ ki, kawenna, mɔi, bɛŋa, suma nɛ dankal di ya'a an sɛɛung ka ku'od dɔ'ɔsid gabʋ, tɔɔsi nɛ nanzʋ'ʋs ʋʋn mɛn. Kpaad wʋsa gʋ'ʋn bʋnkɔnbʋg bɛɛ bʋnian'ada.

Bolga nidib la dikpɛŋ anɛ Sa'ab (TZ) dinɛ ka ba mɔr ki, kawenna, bɛlikɔ zɔm nɛ zɛvaad (beto), mɔi sa'abɛɛr.

Ba vɛnlim zi'is

Bolgatanga ya'avɛnla nɛ zi'ivɛnla

Bolgatanga Sakurnam

  • Bolgatanga Senior High School (dab nɛ pʋ'ab)
  • Bolgatanga Nursing Training College (dab nɛ pʋ'ab)
  • Bolgatanga Midwifery College
  • Bolgatanga Technical Institute
  • Bolgatanga Girls' Senior High School (pʋ'ab)
  • Zamse Senior High/Technical School (dab nɛ pʋ'ab)
  • Zuarungu Senior High School (dab nɛ pʋ'ab)
  • Zuarungu Nursing Training College
  • Bolgatanga Technical University

Bolgatanga Library

Bolgatanga Gbana bʋʋr la ka onɛ da di'e piini nɛ on mɛ' di la, American architect J. Max Bond, Jr., dinɛ ka Le Corbusier da sʋŋ o. Bond dinɛ bɛ Ghana yʋma anaasi gaad yʋʋm1960s ni. Bolgatanga gbana bʋʋr la da an o yiiga tʋʋm onɛ da bɛ national construction compan la ni. Mɛɛb la anɛ wʋʋ ma'asim tiignɛ ka di an di pilib, din na niŋ si'em ka zi'ig la an bʋmm ka pɛbisim kpɛ'ɛd.

Gbanvɛɛnsa

  1. https://www.graphic.com.gh/news/general-news/upper-east-regional-police-command-acquires-3-motorbikes-to-increase-patrols.html