Wp/kus/Akyn

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kus
Wp > kus > Akyn
akyn
historical profession
Subclass ofnarrator Dɛmisim gbɛlima
Country of originKyrgyzstan Dɛmisim gbɛlima
Intangible cultural heritage statusRepresentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity, Masterpieces of the Oral and Intangible Heritage of Humanity Dɛmisim gbɛlima
Described at URLhttps://ich.unesco.org/en/RL/00065, https://ich.unesco.org/fr/RL/00065, https://ich.unesco.org/es/RL/00065 Dɛmisim gbɛlima
Female form of labelAkyna Dɛmisim gbɛlima

Aqyn bɛɛ akyn (Kazakh: ақын, Kyrgyz: акын, pronounced [ɑˈqɯn]; ka ba sɔbidi ba wʋsa aqın bɛɛ اقىن), anɛ onɛ zi’eni tis ninkanɛ sɛnlima nɛ yʋʋm-yʋʋm kanɛ bɛ Kazakh nɛ Kyrgyz sʋ’ʋlim buudi malimanam ni. Aqyns bɛ di kɔn’ nɛ zhyraus bɛɛ manaschys, banɛ an yʋʋm-yʋʋmnib bɛɛ banɛ tisid sɔlima nam.

Yʋʋma nya’ab ka ba buon ye aytıs bɛɛ aytysh ni, aqyns anɛ nwɛnɛ sɛnlʋŋ yʋʋma ka ba yʋʋmidnɛ, ka ba ɛɛnti nwɛ’ɛd dombra (among Kazakhs) bɛɛ komuz (among Kyrgyz) gɛndigid. Zin’isieba ni, nomadic bɛllim nɛ zi’ilim kanɛ bɛ teŋkpɛŋ banɛ bɛ Central Asia, pre-Soviet saŋa la, akyns anɛ dinɛ da mɔr nyɔɔd ka nidib dɔlisidi anina pa’ani ba pʋtɛnda nɛ ba bɔɔdim, viigid bɛllim bɛd’ɛd wʋsa ka mɛ zun’od nintitada. Soviet saŋa la, ba da dɔlisidnɛ li ni yʋʋm zun’or yʋʋma tisid Lenin.[1]

Nananna aqyn nam la mɛ tʋn’e kpɛn’ɛsi ba yʋʋma nɛ sɛnlʋŋ ka nidib wʋsa nyɛɛ li.

Kazakh aqyns

Kʋdʋmin labaya pʋʋgin, Kazakh akyn nam anɛ bama: Zhanak Kambaruluy (1760–1857), Makhambet Otemisuly (1804–1846), Suyunbai Aronuly (1815–1898), Shernyz Zharylgasov (1817–1881), Birzhan-Sal Khodgulov (1834–1897), Ziaus Baizhanov (1835–1929), Akan Sery Corramsauluy (1843–1913), Zhambyl Zhabayuly (1846–1945), Gaziz Firesoll (mind 1930), Kenen Azerbaev (1884–1976), nɛ Aktan Kereiuly.

Ba ɛɛnti maal Aqynnamnɛ ka ba zi’eni tis, di anɛ dinɛ ɛɛnti an lɛbisʋgʋ tis yɛlkanɛ paae sʋ’ʋlim bɛɛ daʋŋ kanɛ paae teŋ wʋsa ka ba maali li vʋ’ʋsim daar teŋ la ni. Vʋ’ʋsim daarɛ, ba ɛɛnti nya’ taaba aqyn si’a ni bɛɛ aqyn nya’ab si’a ɛɛnti bɛ. Aqua nya’ab la saŋa, di ɛɛnti anɛ di’ema, dinɛ tiaki nwɛnɛ sɛnlʋŋʋ an si’em la, ka di’emid nɛ taaba bɛɛ ba gaŋ pian’azug kanɛ an si’a ka ba mɛŋ bɔɔd. saŋsieba, kpɛɛmnam la ɛɛnti mɔɔd ye ba dɔl Aytyus censorship di ya’a ken’ arezak bɛɛ pɔlitis nwɛ’ɛdib paŋ pʋʋgin.[2]

Nomadic bɛllim nɛ Akynov tʋʋma an tɔ’ɔtɔ si’em la pʋ bas suor kʋdʋmin la ka gu’ tʋʋma la ka di bɛ gbana nii. Aquins tʋʋma la bɛdegʋ bɔdignɛ ka lɛn kae ya’asa.

Kyrgyz aqyns

Kyrgyz aqyns banɛ ka nidib mi’ ba yɛla anɛ bama; Qalygul, Arstanbek, Soltonbay, Toqtogul Satylganov, Togoloq Moldo, Qylychty, Naymanbay, Qalmyrza, Eshmanbet, nɛ Beknazar. Sansieba ba ɛɛnti bak manaschys nɛ ka di bɛ li kɔn’ nɛ aqyns sɔlima tisib.

Gbana

Nurmakhan, Zhanash: Kazaktyn 5000 Akyn-zhyrauy. Almaty 2008. ISBN 9965-742-70-7 (in Kazakh)

Gɔsim nɛ’ mɛn

Kazakh music

Kyrgyz music

UNESCO Oral Intangible Heritage List

UNESCO Oral and Intangible Heritage: Representative List
Africa
  • Aka music
  • Chopi timbila
  • Garifuna culture
  • Afounkaha Gbofe
  • Gẹlẹdẹ
  • Gule Wamkulu
  • Ifá
  • Ijele Masquerade
  • Kamablon re-roofing
  • Kankurang
  • Manden Charter
  • Mauritian Sega
  • Mbende Jerusarema
  • Ritual dance of the royal drum
  • Sega tambour of Rodrigues Island
  • Sosso Bala
  • Ugandan barkcloth making
  • Vimbuza healing dance
  • Yaaral and Degal
  • Zafimaniry woodcrafting
  • Zambian Makishi Festival
Arab States
  • Ahellil
  • Al-Sirah Al-Hilaliyyah
  • Bedu culture at Petra and Wadi Rum
  • Iraqi maqam
  • Jemaa el-Fnaa
  • Palestinian Hikaye
  • Shashmaqam
  • Song of Sana'a
  • Taghribat Bani Hilal
  • Tan-Tan Moussem
Asia and Pacific
  • Acupuncture and Moxibustion
  • Ainu dance
  • Akiu no Taue Odori
  • Akyn
  • Angklung
  • "Arirang"
  • Bakhshi music
  • Batik
  • Baul tradition of Bangladesh
  • Beijing opera
  • Boysun District
  • Bunraku
  • Cantonese opera
  • Ca trù
  • Chakkirako
  • Cheoyongmu
  • Chhau dance
  • Chinese architecture
  • Chinese block printing
  • Chinese calligraphy
  • Chinese paper cutting
  • Chinese seal engraving
  • Chinese shadow puppetry
  • Daemokjang
  • Daimokutate
  • Dainichido Bugaku
  • Darangen Epic
  • Dragon Boat Festival
  • Drametse Ngacham
  • Durga Puja in Kolkata
  • Epic of King Gesar
  • Gagaku
  • Gagok
  • Ganggangsullae
  • Gangneung Danoje Festival
  • Gimjang
  • Gióng Festival
  • Gong culture
  • Grand Song
  • Guqin
  • Guqin music
  • Haenyeo
  • Hansan Mosi
  • Hayachine Kagura
  • Hitachi Furyumono
  • Hua'er
  • Hudhud Chants
  • Indonesian kris
  • Jamdani
  • Jeju Chilmeoridang Yeongdeunggut
  • Jultagi
  • Kabuki
  • Kalbelia
  • Kashan rug
  • Katta Ashula
  • Khon
  • Khoomei
  • Koshikijima no Toshidon
  • Kumbh Mela
  • Kumiodori
  • Kunqu
  • Koodiyattam
  • Ladkah Buddhist chantings
  • Lakalaka
  • Lenj boats
  • Lhamo
  • Longquan celadon
  • Mak yong
  • Manipuri Sankirtana
  • Mangal Shobhajatra
  • Mazu belief
  • Meshrep
  • Mibu no Hana Taue
  • Morin khuur
  • Mosie ramie
  • Mudiyett
  • Muqam
  • Naadam
  • Namsadang Nori
  • Nanyin
  • Naqqāli
  • Nhã nhạc
  • Noh
  • Nora
  • Nowruz
  • Nuad Thai
  • Oku-noto no Aenokoto
  • Pencak silat
  • Pahlevani and zoorkhaneh rituals
  • Pansori
  • Pinisi
  • Pungmul
  • Quan họ
  • Radif
  • Ramlila
  • Ramman
  • Royal ballet of Cambodia
  • Regong arts
  • Royal Ancestral Ritual
  • Sada Shin Noh
  • Saman dance
  • Sand drawing
  • Sbek Toch
  • Sekishu-Banshi
  • Shiraz rug
  • Songkran in Thailand
  • Ssireum
  • Taekkyeon
  • Ta'zīye
  • Thathera utensil craft
  • Tugging rituals and games
  • Urtiin Duu
  • Vedic chantings
  • Wayang
  • Xi'an ensemble
  • Xuan paper
  • Yamahoko
  • Yeondeunghoe
  • Yeongsanjae
  • Yoga
  • Yūki-tsumugi
  • Yunjin
Europe and

North America

  • Albanian iso-polyphony
  • Ashik
  • Ashiqs of Azerbaijan
  • Aubusson tapestry
  • Azerbaijani rug
    • weaving
  • Azerbaijani tar
  • Baltic song and dance celebrations
  • Bećarac
  • Busójárás
  • Călușari
  • Cante Alentejano
  • Cantu a tenore
  • Carnival of Binche
  • Castell
  • Chovgan
  • Christmas Tsars
  • Council of Wise Men of the plain of Murcia and Water Tribunal of the plain of Valencia
  • Copper craftsmanship of Lahij
  • Cremona violins
  • Croatian lacemaking
  • Daina
  • Dancing procession of Echternach
  • Daredevils of Sassoun
  • Doina
  • Duduk
  • Fado
  • Falconry
  • Falles of the Pyrenees
  • La Mare de Déu de la Salut Festival
  • Festivity of Saint Blaise
  • Flamenco
  • French timber framing scribing
  • Fujara
  • Georgian vocal polyphony
  • Horezu ceramics
  • Houtem Jaarmarkt
  • Hrvatsko Zagorje toys
  • Istrian scale
  • Jem
  • Karagöz and Hacivat
  • Kelaghayi
  • Keşkek
  • Khachkar
  • Kihnu culture
  • Kırkpınar
  • Klapa
  • Lithuanian cross crafting
  • Kvevri wine
  • La Patum
  • Lefkaritika
  • Licitar
  • Ljelje/Kraljice
  • Makishi Festival
  • Maldovan Christmas Carols
  • Maloya
  • Manas
  • Meddah
  • Mediterranean diet
  • Mesir Macunu
  • Mugham
  • Mystery Play of Elche
  • Nestinarstvo
  • Nijemo Kolo
  • Nowruz
    • Azerbaijani
    • Indian
    • Iranian
    • Turkish
  • Ojkanje
  • Olonkho
  • Opera dei Pupi
  • Petrykivka decorative painting
  • Procession of the Holy Blood
  • Sama
  • Sauna culture in Finland
  • Semeiskie culture
  • Seto leelo
  • Silbo Gomero
  • Sinjska alka
  • Slovácko Verbuňk
  • Turkish Sohbet
  • The Song of the Sibyl
  • Suiti Cultural Space
  • Sutartinės
  • Táncház
  • Turkish coffee
  • Viennese cafes
  • Wajãpi culture
  • Za križen
  • Zvončari
Caribbean and

Latin America

  • Carnaval de Barranquilla
  • Brotherhood of the Holy Spirit of the Congos of Villa Mella
  • Candombe
  • Carnaval de Negros y Blancos
  • Bumba-meu-boi from Maranhão
  • Carnaval de Oruro
  • Círio de Nazaré
  • Cocolo
  • Costa Rican oxherding
  • Dancing Devils of Yare
  • Danza de los Voladores
  • Danza de tijeras
  • Frevo
  • Garifuna culture
  • Gióng Festival
  • Harakmbut
  • Huaconada
  • Indigenous Day of the Dead
  • Kallawaya culture
  • Mexican cuisine
  • Moore Town's Maroon Heritage
  • Panama hat
  • Parachico
  • Peña de Bernal
  • Pirekua
  • Popayán Holy Week processions
  • Pütchipü'ü
  • Quyllurit'i
  • Rabinal Achí
  • Samba de Roda
  • San Basilio de Palenque
  • South Pacific Colombian marimba
  • Tango
  • Taquile textiles
  • Tumba francesa
  • Vallenato
  • Wajãpi culture
  • Yaokwa
  • Záparo culture

UNESCO Oral and Intangible Heritage of Humanity: Yʋʋma

UNESCO Oral and Intangible Heritage of Humanity: Music
  • Aka polyphony
  • Albanian folk iso-polyphony
  • Angklung
  • Aqyn
  • Arabic maqam
  • Arirang
  • Ashiqs of Azerbaijan
  • Azerbaijani tar
  • Baul music
  • Bećarac
  • Bigwala
  • Biyelgee
  • Bistritsa Babi
  • Bumba-meu-boi from Maranhão
  • Byzantine music
  • Dainichido Bugaku
  • Beijing opera
  • Candombe
  • Cante Alentejano
  • Cantonese opera
  • Cantu a tenore
  • Ca trù
  • Cremona violins
  • Doina
  • Duduk
  • Eshuva
  • Fado
  • Frevo
  • Fujara
  • Gagaku
  • Gagok
  • Garifuna music
  • Georgian vocal polyphony
  • Gong culture
  • Guqin
  • Gwoka
  • Hua'er
  • Hudhud chants
  • Jongmyo Jereyak
  • Iraqi Maqam
  • Istrian scale
  • Kgal Laox
  • Khuumii
  • Klapa
  • Koodiyattam
  • Khorasan Bakhshi
  • Kumi odori
  • Kunqu
  • Lhamo
  • Long song
  • Maloya
  • Meshrep
  • Morin khuur
  • Mugham
  • Muqam
  • Nanyin
  • Nhã nhạc
  • Nongak
  • Ojkanje singing
  • Pansori
  • Pirekua
  • Quan họ
  • Qudud Halabiya
  • Radif
  • Reggae
  • Rebetiko
  • Sama
  • Samba de roda
  • Seto Leelo
  • Shashmaqam
  • Silbo Gomero
  • Slovácko Verbuňk
  • Song of Sana'a
  • Sosso Bala
  • Sutartinės
  • Táncház
  • The Song of the Sibyl
  • Tumba francesa
  • Vallenato
  • Vedic chant
  • Wayang kulit
  • Xi'an guyue
  • Xoan singing

Gbanvɛɛnsa

  1. https://doi.org/10.2307%2F767426
  2. https://rus.azattyq.org/a/kazakhstan_aitys_censorship_/2279767.html