Wp/kum/Къарадагъ къысыкъ

Къарадагъ къакъа (Къара + дагъ (тав) сёзлерден тизилген — яда: Къарадагъ къысыкъ) — аслу гьалда Гьуниб ва Хунзах районланы арасында ерлешген бир къакъадыр.

Сыфатлав

Къысыкъ кёпюрден та6а тap ярылыву булан башлана болгъан. Сонггъа таба шо ярылыв бийикге - 20 метрлагьа да чыгьагьан кюйде бувулгъан. Шолайлыкъда, сувну баш алывуну алдагъы гёрюнюшю къалмай тас этилген ва сув жыйылагъан койде къалгъан. Сув жыйытлгъан ер насослардан да толтургъан ва шондан алып тийишли ерге сувну да къоллайлар. Плотинадан 200-300 метрлар юрюй туруп, къысыкъны бир ерлери тар, бир ерлери буса генг экени къарагъан гишиге де гёрюнюп тура.

Гетген acpyнy 30-нчу йылларында ону гёрюнюшю гъали йимик болмагьан, о бираз алышынгъан.

Дарадинск тав, ерли халкъ огъар Гачамеэр деп де айта, эки ярылгъан йимик гёрюне ва ону бийиклиги 400-500 метрлагьа да ете. Тавну арасындагъы ярылывдан гиччирек оьзен де агьа. Яйда ону ичине гирсенг, салкъын, онда шончакъы да шыплыкъ чы, янгыз оьзенни жырыллайгъан авазы эшитиле ва къулакъгъа да бек арив чалына. Къысыкъны узунлугъу орта гьисапда - 400 метр, бийиклиги буса 160-170 метрлагьа да ете. Генглиги де 2-4 метрлардан артыкъ тюгюл. Къысыкъны ташлары, сув ашай туруп, иш этип этилгенде йимик тегиш, шиша йимик.

Къысыкъны уьст бою бир-бирине бек ювукъ, бир-бир ерлерини башлары чы къошулуп да къалгъан. Дагъы да гёргенлени силкиндиреген ва къоркъундурагьан тамаша ери - ону уьстюню 3 еринде кёпден берли гъали тюше, дагъы тюше деп турагъан уллу дёгерек ташлар эки тавну арасында къысдырылып къалгъанлыкъ. Гючлю янгурлардан сонг (тавда янгурлу понлер кёп бола) оьзенни суву къыськъны ичинде 3-4 метрлагьа да гётериледир. Эгер де ону ичине гиреген гишиге чакъны гъалын билип гирмесе, арты къыйын битежекни билмеге гьар ким де борчлу. Къысыкъдан чыкъгьан сонг о бойну дагъы да гьайран арив гёзел ери гёзге илине. Къысыкъны къабургьасындагъы тавну ярылывуну ичинде, 40-50 метр бийикликде, оьзенни лап агъымыны уьстюнде къыр балжибинлени уясы гёрген гишини тергевюн тартмай къоймай. Ерли адамлар балжибинлени балына етишегенни уягъа багъып салынгьан батгъычгьа къарап да билме боласан.

Китаплар

Южная Россия и ее регионы: современное состояние и проблемы развития, Владимир Георгиевич Игнатов, Всеволод Бутов, Март 2006 - Russia - 300 pages