Wp/ksw/COVID-19
ခိၣ်ရိၣ်နၣ်ဘဲရၢး(စ)(COVID-19) န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဆါတခါလၢအကဲထီၣ်အသးခီဖျိတၢ်ဆါအဃၢ်လၢအရၤလီၤအသးလၢပှၤကညီန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆါအဃၢ်လၢ အဒုးကဲထီၣ် COVID-19 န့ၣ် မ့ၢ်ခိၣ်နၣ်ဘဲရၢး(စ)လၢအရၤလီၤအသးလၢဟီၣ်ခီၣ်ဒီတဖျၢၣ်လီၤ. COVID-19 တၢ်ပနီၣ်တဖၣ်န့ၣ် စးထီၣ်အသးလၢတၢ်ဆါအဆး(မ့တမ့ၢ်တၢ်ဆါပနီၣ်တအိၣ်) ဆူတၢ်ဆါလၢအနးန့ၣ်လီၤ.[1]
နဘၣ်ကူဘၣ်က်ခီဖျိ တၢ်အိၣ်ဘူးလိာ်သးဒီး COVID-19 (6ခီၣ်ယီၢ် မ့တမ့ၢ် စုခံခီအထီဃၣ်ဃၣ်) အဃိန့ၣ်လီၤ. COVID-19 အတၢ်ရၤလီၤအသးလၢ ဟဲ ခီဖျိလၢပှၤကညီဆူပှၤကညီန့ၣ်လီၤ. နဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်ဘၣ်ကူၣ်ဘၣ်က်သ့ခီဖျိတၢ်အထံဖျၢၣ်ဖိတဖၣ်လၢ အဟဲထီၣ်လၢ တၢ်သါထီၣ်သါလီၤ အကျိၤ ဖဲပှၤလၢအီၣ်ဒီး တၢ်ဆါဘၣ်ကူဘၣ်က်တကၤကူး, ကဆဲ, မ့တမ့ၢ် ကတိၤတၢ်အခါန့ၣ်လီၤ. နကဒီးန့ၢ်ဘၣ်အီၤသ့ခီဖျိ တၢ်ဖီၣ်ဘၣ် တၢ်အမဲာ်ဖံးခိၣ်တဖၣ် မ့တမ့ၢ်လံၤလၢ အိၣ်ဒီးတၢ်ဆါအဃၢ်လၢအလီၤ, ဒီးဖီၣ်ဘၣ်ကဒါက့ၤ နကိာ်ပူၤ, နါဒ့, မ့တမ့ၢ် မဲာ်ချံန့ၣ်လီၤ.[1]
လၢကတီၢ်အၤ ကသံၣ်ဒီသဒၢတအိၣ် နီတမံၤ လၢကဒီသဒၢ COVID-19 ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ကျဲအဂ့ၤကတၢၢ်လၢ ကဒီသဒၢလီၤနသးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဟးဆှဲးတၢ် ဆါအဃၢ်တၢ်ဘၣ်က်လၢ အဒုးကဲထီၣ် COVID-19 န့ၣ်လီၤ.လအိၣ်လၢဟံၣ် တသ့ဖဲအသ့ဒီး ဟးဆှဲး တၢ်အိၣ်ဘူးလိာ်သးဒီးပှၤအဂၤတက့ၢ်. ဖျီၣ်နီၣ်ကျၢၢ်ဘၢမဲာ် တၢ်ကံးညာ်လၢ အကျၢၢ်ဘၢ နနါဒ့ဒီးထးခိၣ်လၢ ကမျၢၢ်တၢ်လီၢ်တဖၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. မၤကဆှီဒီး မၤသံတၢ်ဃၢ် ခဲအံၤခဲအံၤ ဖဲတၢ်လီၢ်လၢ တၢ်ထိးဘၣ်အီၤ ခဲအံၤခဲအံၤတက့ၢ်. သ့နစုခဲအံၤခဲအံၤဒီး ဆးပၠၣ်ဒီးထံအစှၤကတၢၢ် 20စဲကီး, မ့တမ့ၢ် စူးကါတၢ်သ့ကဆှီစု လၢအိၣ်ဒီးသံးစီထံ လၢအပၣ်ဃုာ် အစှၤကတၢၢ် 60မျးကယၤတက့ၢ်.[1]
မ့ၢ်သ့န့ၣ် ပှ့ၤတၢ်လိၣ်တၢ်လဲးတဖၣ် ဒီးကသံၣ်ကသီတဖၣ်, တၢ်လဲၤဆူကသံၣ်သရၣ်အအိၣ်, ဒီးမၤဘၣ်ဃးစ့တၢးတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ်လၢအ့ထၢၣ်နဲးအဖီခိၣ်တက့ၢ်. နမ့ၢ်ဘၣ်လဲၤလၢနနီၢ်ကစၢ်န့ၣ်, အိၣ်ယံၤဒီးပှၤအဂၤအစှၤကတၢၢ် 6ခီၣ်ယီၢ်ဒီး မၤကဆှဲကဆှီတၢ်ဖိတၢ်လံၤတဖၣ် လၢနကဘၣ်ဖီၣ်ဘၣ်အီၤတက့ၢ်. မၢတၢ်ဟဲစိာ်ဆှၢန့ၢ်နၤတၢ် ဒီးတၢ်လဲၤပှ့ၤဒီးဟဲက့ၤစိာ်ဆှၢန့ၢ်နၤ, ဒီးဟ်ပနီၣ်တၢ်ဖီၣ်ဘၣ်လိာ်သးတသ့ဖဲအသ့တက့ၢ်.[1]
မ့တမ့ၢ်လၢ နလဲၤမၤန့ၢ် တၢ်ကူစါယါဘျါသးဘၣ်အဃိ, နမ့ၢ်အိၣ်တဆူၣ်န့ၣ်အိၣ်လၢဟံၣ်တက့ၢ်. ဟးဆှဲး ကမျၢၢ်တၢ်ဝံစိာ်တီဆှၢ, တၢ်ဒိးသကိးသိလ့ၣ်, မ့တမ့ၢ်သိလ့ၣ်ထဲး(က)စံၣ်တက့ၢ်. အိၣ်လီၤဖျီၣ်နသးဒီးပှၤအဂၤဒီးဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိလၢတၢ် ဘူၣ်အီၤလၢဟံၣ်ပူၤတက့ၢ်. တၢ်ကူစါယျါဘျါ လီၤလီၤဆီဆီလၢ COVID-19 အဂီၢ်တအိၣ်ဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ်နလဲၤဒိးပၠးနသးလၢက မၤစှၤလီၤနတၢ်ဆါပနီၣ်တဖၣ်အဂီၢ်သ့န့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်လိၣ်ဘၣ်ကသံၣ်ကသီတၢ်ကူစါယျါဘျါန့ၣ်, ကိးဆိလီတဲစိတက့ၢ်.[1]
ပှၤကိးဂၤဒဲးန့ၣ် အိၣ်လၢတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီ လၢကဒိးန့ၢ်ဘၣ် COVID-19လီၤ. ပှၤသးပှၢ်ဒီး ပှၤသးနံၣ်အိၣ်ထီရီၤတနံၣ်လၢ အိၣ်ဟ်ဒီး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့လၢ အနးတဖၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကမ့ၢ်ပှၤလၢအိၣ်ဒီးတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီလၢ ကတူၢ်ဘၣ် တၢ်ဆါလၢ အနးဒိၣ်ထီၣ်န့ၣ်လီၤ.[1]
တၢ်ဘၣ်ထွဲတဖၣ်[edit | edit source]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/downloads/2019-ncov-factsheet-Karen.pdf