Wp/ksw/ကၠူလံယၢးစ်စံစၢ်

A Roman bust of Pompey the Great made during the reign of Augustus (27 BC14 AD), a copy of an original bust from 70 to 60 BC, Venice National Archaeological Museum, Italy

ကၠူလံယၢးစ်စံစၢ်(Julius Caesar) မ့ၢ်သုးခိၣ်ကျၢၢ်လၢအဖျိးစိတဂၤဒီးအိၣ်ဒီးတၤလၣ်တၢတၢ်ကွဲးလံာ်တကပၤန့ၣ်လီၤႉ အဝဲမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးပှၤအကါဒိၣ်ကတၢၢ်တဂၤလၢအမၢစၢၤဆီၣ်ထွဲဒီးဘှီထီၣ်ရိမ့ၤအဘီမုၢ်န့ၣ်လီၤႉ

ဖဲစံစၢ်စးထီၣ်မၤတၢ်န့ၣ်ဖှိ့ၣ်လိာ်အသးဒီပှၤဒိၣ်စိဒိၣ်ကမိၤခံဂၤလၢအမ့ၢ်ပှၢထူးပှၢတီၤခြဲးစဲးစ်(Crassus) ဒီးသုးခိၣ်ကျၢၢ်ဖိၣ်ဖ့ၣ် (Pompey) န့ၣ်လီၤႉ ဖဲချႉခႉန၅၉ န့ၣ်အဝဲသ့ၣ်ဃုထၢထီၣ်စံစၢ်ဒ်အမ့ၢ် ကောင်စစ်ဝန်(Consuls) ခံဂၤအကျါတဂၤလၢအမ့ၢ်ပဒိၣ်လီၢ်လၤလၢအထီကတၢၢ်လီၤႉ ဖဲအကဲထီၣ် ကောင်စစ်ဝန် တနံၣ်အလီၢ်ခံစၢ်ဟးထီၣ်လၢဝ့ၢ်ရိမ့ၤအပူၤဒီးပၢတၢ်လၢကီလ် (Gaul) (မုၢ်မဆါတနံၤအံၤမ့ၢ်ဖြၣ်စ့ၣ်ကီၢ်) န့ၣ်လီၤႉ ဖဲန့ၣ်ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါဟ်ကဲအီၤဒ်သုးမုၢ်ဒိၣ်ခိၣ်နၢ်တဂၤလီၤႉ အဝဲဆိကတီၢ်ကွံာ်တၢ်ပူထီၣ်တၢ်ဒီးတၢ်ထီၣ်ဒုးတၢ်ဒီးအဝဲလဲၤတုၤဒၣ်လဲာ်ဆူကီၢ်ဘြံးတ့ၣ် (Britain) လီၤႉ အဝဲကွဲးနီၣ်ကွဲးနီၣ်ကွဲးဃါဘၣ်ယးတၢ်ဒုးတၢ်ယၤလၢအဘၣ်လဲၤခိဖျိဝဲအဂ့ၢ်လၢာ်ခၢးတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ

ဖဲစံစၢ်အိၣ်လၢကီလ်အခါ ခြဲးစၢးစ်ဘၣ်တၢ်ကူၣ်မၤသံကွံာ်အီၤလၢသုးခိၣ်ကျၢၢ်ဖိၣ်ဖ့ၣ်န့ၣ်လီၤႉ ဒီးဖိၣ်ဖ့ၣ်ကဲထီၣ်ပှၤပၢတၢ်လၢဝ့ၢ်ရိမ့ၤဒီးထီဒါက့ၤစံစၢ်လီၤႉ ဖိၣ်ဖ့ၣ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤလၢစံစၢ်မ့ၢ်ပှၤတူၢ်ကွီၢ်ဒီးဟ့ၣ်လီၤတၢ်ကလုၢ်လၢတၢ်ကမၤဟးဂီၤကွံာ် စံစၢ်အသုးမုၢ်န့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်စံစၢ်တခီဘိးဘၣ်ရၤလီၤတၢ်ဒုးတၢ်ယၤလၢကဒုးတၢ်ဒီးဖိၣ်ဖ့ၣ်အဃိစံစၢ်ဒီးအသုးမုၢ်လဲၤဒုးယၤတၢ်ဒီးဖိၣ်ဖ့ၣ်လၢဝ့ၢ်ရိမ့ၤအပူၤဒီးဖိၣ်ဖ့ၣ်ဘၣ်ဃ့ၢ်ဖျိးကွံာ်ဆူကြံးစ်ကီၢ် (Greeee) န့ၣ်လီၤႉ

ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ဝ့ၢ်ရိမ့ၢဘၣ်တၢ်ပၢအီၢလၢဘျီၣ်ဒိၣ်ထး (တၢ်စိကမိၤဒိၣ်ကီၣ်ကး) လီၤႉ စံစၢ်တူၢ်ဘၣ်ဝဲဒၣ်လၢဝ့ၢ်ရိမ့ၤပဒိၣ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်ပှၤအီၣ်ကကျံးကဘျၣ်တၢ်အဃိဆိကမိၣ်ဝဲဒၣ်လၢရိမ့ၤပဖိတဖၣ်လိၣ်ခိၣ်နၢ်လၢၣ်တနၢၣ်တဂၤလီၤႉ ဖဲချႉခႉန ၄၉ နံၣ်န့ၣ်အဝဲဘိးဘၣ်ရၤလီၤအနီၢ်ကစၢ်အသးလၢအမ့ၢ်မီၤစိရိၤ(Dictator) ဒီးလၢယဲၢ်နံၣ်အတီၢ်ပူၤ (Dictator) ဒီးလၢယဲၢ်နံၣ်အတီၢ်ပူအဝဲဒုးထီဒါဖိၣ်ဖ့ၣ်ဒ်သိးအတၢ်ပၢတၢ်ပြးကဂၢၢ်ကျၢၤဝဲလီၤႉ ဝ့ၢ်ရိမ့ၤအကူၣ်လိာ်တနီၤသူၣ်ကိၢ်သးဂီၤလၢစံစၢ်အစၢ်အစိကမီၤကဒိၣ်ထီၣ်တလၢအဃိအဝဲသ့ၣ်မၤသံကွံာ်စံစၢ်လၢဘျီၣ်ဒိၣ်ထးအတၢ်ဒါဖိခိၣ်ဖဲလါမးရှး ၁၅ သီ ချႉခႉန ၄၄ န့ၣ်လီၤႉ

စံစၢ်ပၢဘၣ်လၢဝ့ၢ်ရိမ့ၤလၢဆၢကတီၢ်စှၤကိာ်အပူၤဘၣ်ဆၣ်အဝဲကဲထီၣ်ထံကီၢ်ခိၣ်နၢ်တဂၤလၢအမံၤဟူသၣ်ဖျါဖးဒိၣ်တဂၤလီၤႉ ခီဖျိအဝဲမၤတၢ်ဆီတလဲအဃိမၤစၢၤဝဲဒ်သိးတၢ်ကသူၣ်ထီၣ်အနံၣ် ၅၀၀ ရိမ့ၤ ဘီမုၢ်န့ၣ်လီၤႉ အဝဲစူးကွံာ်အသးပူၤကွံာ်အနံၣ် ၂၀၀၀ ဘၣ်ဆၣ် ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ခိၣ်နၢ်တနီၤစူးကါမံၤဟ်ဖျါ "Caesar" (ဒ်အမ့ၢ် 'ခါစၢၢ် (Kaiser)' လၢကီၢ်ကၠၢမနံၣ် (Germany) အပူၤဒီး 'စံၣ်စၢ် (Czar) လၢကီၢ်ရၢရှၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤႉ