Wp/krl/Muranon lasi
Muranon eli Venetsijan lasie on valmissettu ikivanhoilla keinoilla, kumpaset keksittih ta kehitettih Murano-šuarella Venetsija-kaupunkin vieressä. Paikalliset lasinvalmistajat luajitah lasiesinehie 12. vuosišualta lähtien. Aijan kuluttua Muranon lasi tulou vain kuulusammaksi, kaunehemmaksi ta korkietasosemmaksi.
Alussa lasinvalmistajien pajat oltih Venetsija-kaupunkissa. Lasimuasteriloin avouunit oltih kuitenki suuri tulipaloriski koko kaupunkilla, vet Venetsijassa sillä aikua oli äijän puurakennuksie. Lasitehtahat siirrettih 13. vuosišuan lopulla Muranon šuarella. Siitä lähtien Muranosta tuli Venetsijan lasin teollisuuskeskus.
Kaupunki on šuanun lasin myynnistä šuurta tuluo, sentäh lasinpuhaltajat varjeltih tarkoin ammattišalaisuuksie. Turjalaisie muasteriloija ei lasettu Murano-šuarella. Ammattisalaisuuksien levittämisestä issutettih tyrmäh ta jopa tapettih. Muranon lasinvalmistajat siirrettih ammattisalaisuuksie ta omie kykyjä sukupolvelta toisella, tuatolta pojalla. Venetsijan tašavalta anto lasinvalmistajilla etuoikevuksie, jotta pijättyä heitä Murano-šuarella. Esim. šuurien lasinpuhaltajien tyttäret voitih männä miehellä Venetsijan aristokraattiloin kera ta heijän lapsilla säilytettih kaikki perehen arvonimet hoti neičyt ei oltu aristokraattirotuo.
Muranon lasin paras aika oli 14. - 15. vuosišuat. Lasi tuli kuulusaksi koko Euroopašša, siitä ruvettih kertomah legendoja. Paikallisie lasinpuhaltajie piettih taikuriloina. Kerrottih puitto Muranon lasi, kumpani suau oman elämän taikamuasterin puhaltaes's'a/получившее свою жизнь с дыханием талантливого творца, voi pelastuo tautiloista ta i neitralisoija eri myrkkyjen vaikutusta. Pitäy vain juuvva mal'l'asta, kumpani on Muranon lasie. Eryähät Muranon lasin suvaiččijat kirjutettih luovutantapaperissa, jotta tahotah ottua lempilasiesinehie kropniččah. Näin Venetsijan lasin varhaismalleja säily tähä päiväh šuaten. Arkeologijen čopakan ruavon ansijosta myö voimma nähä ta tutkie Muranon ikivanhojen muasteriloin lasiesinehie.
Vanhimmat lasiesinehet, mit säilyttih tähä päivä šuaten, ollah mal'l'at. 15. vuosišuan mal'l'at usein ollah kullattu tai mualattu, muovoltah ne ollah gotiikan tyyliset. Oikein hienoset ta hoikot mal'l'at, pokalit, hetelmä- ta kukka-astiet tultih muotih 1530 lähtien. Mal'l'at oltih usein lintujen, merihirvijöjen tai galera-sotalaivojen muotosina. Asteita vieläi i korisseltih erilaisilla keinoilla, esimerkiksi lisättih lasimassah lasirihmoja (filigrani) ta i luajittih kuvie halkiemien avulla (krakelaž).
Ranskalaiset sotajoukot miehitettih Venetsija 18. vuosišualla ta kaikki lasitehtahat pantih umpeh. Monet muasterit mäntih muan ulkopuolella, ikivanhoja ammattisalaisuuksie oli hävitetty. Muranon lasin valmissusta elävytettih vasta 19. vuosišuan puolivälissä. Silloin advokatti Antonio Salviati perusti Murano šuarella lasitehtahan, missä käytettih perintehellisie teknologijoija. Siitä lähtien kiinnossus Muranon lasie kohti vain kasvau.
Murano lasin musejo on avattu šuarella v. 1861. Musejon kokoelmissa on kallehimpie ta kaunehimpie lasiesinehie, mitä oli puhallettu šuarella 15. - 20. vuosišualla.