Wp/kri/Istanbul

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kri
Wp > kri > Istanbul
Istanbul

Istanbul (/ˌɪstænˈbʊl/ ist-an-buul,[7][8] US bak /ˈɪstænbʊl/ ist-an-buul; Turkish: İstanbul [naˈtanbua] (di wan we dɛn bin de kɔl ɔltɛm)), we dɛn bin de kɔl kɔnstantinpl ;Latin: Constantinopolis), na di big siti na Turkey, we de wok as di kɔntri in ikɔnomi, kɔlchɔ ɛn istri hab. Di siti de straddle di Bosporus strait, i de na Yurop ɛn Eshia, ɛn i gɛt pas 15 milyɔn pipul dɛn we de de, we na 19% pan di pipul dɛn na Turkey.[4] Istanbul na di siti we gɛt bɔku pipul dɛn na Yurop[c] ɛn na di nɔmba 15 siti na di wɔl.

Di siti bin fɔdɔm as Bizantiɔm (Grik: Βυζάντιον, Bizanshɔn) insay di 7t sɛntinari bifo Krays bay Grik pipul dɛn we kɔmɔt na Mɛgara fɔ kam de na di siti.[9] Insay di ia 330, di Roman kiŋ we nem Kɔnstantin di Gret bin mek am in kiŋ in kapital siti, ɛn i bin chenj in nem fɔs to Nyu Rom (Grik: Νέα Ῥώμη, Nea Rhomē; Latin: Nova Roma)[10] ɛn afta dat i chenj in nem to Kɔnstantinopl (Kɔnstantinopolis) afta insɛf.” 10][11] Di siti bin gro in saiz ɛn inflɔɛns, ɛn leta i bin bi wan layt fɔ di Silk Rod ɛn wan pan di siti dɛn we impɔtant pas ɔl na istri.

Di siti bin wok as impyɔrial kapital fɔ lɛk 1600 ia so: di tɛm we di Roman/Bizantin (330–1204), Latin (1204–1261), let Bizantin (1261–1453), ɛn Ɔtoman (1453–1922) ɛmpaya.[12] Di siti bin ple wan impɔtant pat fɔ mek Kristian rilijɔn go bifo insay di Roman/Bizantin tɛm, i bin gɛt 4 pan di fɔs sɛvin ikumɛnik kaɔnsil dɛn bifo dɛn chenj am to wan Islamik strɔng ples afta we Kɔnstantinopl bin fɔdɔm insay 1453 C.E.—espɛshali afta we i bi di say we di Ɔtoman Kalifat bin de insay di ia 1517.[13] Insay 1923, afta di Turkish War of Independence, Ankara bin tek di siti in ples as di kapital siti fɔ di nyu Ripɔblik fɔ Turkey we dɛn bin dɔn mek. Insay 1930, dɛn bin chenj di siti in nem ɔfishal wan to Istanbul, we na di Turkish we dɛn translet εἰς τὴν Πόλιν (romanized: eis tḕn Pólin; ‘to the City’), we na di nem we pipul dɛn we de tɔk Grik bin de yuz frɔm di 11t sɛntinari fɔ tɔk bɔt di siti bay we dɛn de tɔk to dɛn. 10] .

Ɔva 13.4 milyɔn fɔrina pipul dɛn we kam na Istanbul insay 2018, et ia afta dɛn dɔn pik am fɔ bi Yuropian Kapital fɔ Kɔlchɔ, we mek i bi di nɔmba et siti we pipul dɛn kin go na di wɔl.[14] Di histrikal sɛnta na Istanbul na UNESCO Wɔl Ɛritij Sayt, ɛn di siti gɛt di hedkwata fɔ bɔku Turkish kɔmni dɛm, we de mek pas tati pasɛnt pan di kɔntri in ikɔmi.[15][16]