Wp/kri/136108 Haumea

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kri
Wp > kri > 136108 Haumea

Haumea (smɔl-planɛt nem 136108 Haumea) na wan dwɔf planɛt we de bifo Nɛptun in ɔbit.[25] Dɛn bin fɛn am insay 2004 bay wan tim we Mayk Brawn we kɔmɔt na Kaltɛk bin de bifo na di Palomar Obsavatori na Amɛrika ɛn dɛn kin agyu bɔt am bak insay 2005 na wan tim we Josɛf Luis Ɔtiz Mɔrino bin de bifo na di Siera Nevada Obsavatori na Spen. Na Sɛptɛmba 17, 2008, dɛn bin gi am di nem to Haumea, we na di gɔd uman we de na Awayi fɔ bɔn pikin, ɔnda di ɛkspɛkt we di Intanɛshɔnal Astronomik Yuniɔn (IAU) bin de op se i go pruv se na dwɔf planɛt. Nominal ɛstimat mek am di tɔd big tin we dɛn no bɔt trans-Nɛptunian, afta Ɛris ɛn Pluto, ɛn lɛk di sayz fɔ di Yuranɔs in mun we nem Titania. Haumea in mas na lɛk wan-tɛd di wan we Pluto gɛt, ɛn 1/1400 di wan we di wɔl gɛt. Pan ɔl we dɛn nɔ dɔn si in shep dairekt wan, kɔlkyulɛshɔn frɔm in layt kɔv de kɔnsistɛn wit se i bi Jekɔbi ɛlipsoyd (di shep we i go bi if na dwɔf planɛt), wit in men aks tu tɛm pas in maynɔ. Insay Ɔktoba 2017, di wan dɛn we de stɔdi bɔt di sta dɛn bin anawns se dɛn dɔn fɛn wan ring sistɛm rawnd Haumea, we tinap fɔ di fɔs ring sistɛm we dɛn fɛn fɔ wan tin we de pas na Nɛptunian. Te to dis biɛn tɛm, dɛn bin tink se di graviti we Haumea gɛt na infεkt fɔ mek i rilaks insay haydrostatik ikwilbɔri, pan ɔl we dat nɔ klia naw. Di lɔng shep we Haumea gɛt togɛda wit in rɔtin kwik kwik wan, ring dɛn, ɛn ay albedo (frɔm wan sɔfays pan kristalin wata ays), dɛn tink se na di kɔnsɛkshɔn fɔ wan big big kɔlishin, we mek Haumea bi di big wan pan wan kɔlishin famili we inklud sɔm big trans -Neptunian tin dɛm ɛn Haumea in tu mun dɛm we dɛn sabi, Hiʻiaka ɛn Namaka.