Wp/kjj/Низами Гаьнджаьви

Низами Гаьнджаьви

Низами Гаьнджаьви (نظامی گنجوی, Илйас Йусифи ши Низами, 1141, Гаьнджаь - 1209, Гаьнджаь) — Азаьрбайджани шаир

Илйас Йусифи ши Низами 1141-жи уьсуьр Азырбеджани аьн кона шаьгьаьрир йашамышкьи, ихер вахт даьдаьшилли кьи догъма шаьгьрилли каьнарыр латыргъидимаь. Чихи шаири–кIылоршыным гьинел джан лаькIуи 1209-жу уьсуьр Гаьнджаьр лыкIымдмаь. Ганымзагъи шари гьала гьинаьне сагъ вахтыр «Гаьнджаьви» лугъаб тувдаьмаь.

Гьала ихер аьртаь вахтыр гьинаьне даьдаьйаь бый дугункуи Низами аьвваьли таьхIсил Гаьнджаь маьдраьсаьдирир туви, даьрин билигу сахIиб кьи. Низами сешилли кифа кьиндаь ихер ликIувурсе кIураллы фаьлсаьфаь, тарих, астрономийа, гьандаьсаь, джогъррафийа, гьаьмим джуьраь елмирдир аьсаслы шикилир тонпухи. Гьанымзагъьм Низами битин аьсаьрдирир са елмирдиришкил кIаьввикьи ихер маьсаьлаьду хаьлки, гьаь елмирдир тонпухурсе сагьаьр гьинаьне билигйаь бажарыгъ буто чинаь шикилир битинирзу сацыхкуи.

Низами доьвруьр са даьстаь шаирирзи сарайу джан фаткири, сарайи ханымырйаь сарайи аьйандыр таьгIриф кири, падшагьырзыш хаьлаьт тенчихъри маькъсаьдилли кIирилли-къобугъыллы къенчхилкырешаь. Анджагъ Низами ликьагъ, гьини сарайу нифраьт кирешаь. Халкъу ахыр даьраьжаьр гьахъсызвалйаь аьдалаьтсизвал киригъозу, сарайи хIаьдмийинзи оьзбашнавалдыр са чихи саьнаьгIаьткарыш къаьзаьбйаь нифраьт кирчекIирешаьмаь. Гаьнымзагъи шаири гьине хIуьмуьр аттикьидан сарайи хIаьйату ксан муьнасибаьт баьлаьмишкужимаь.

Низами джаван вахтырдырыллы йаратмышкири чахши, са даьстаь ғъаьзаьл, къаьсидаь, рубаидикь джураь пхьу чихи поема сицIдаьмаь. Гьинаь пхьу аьсаьриш «Хаьмсаь» чIитармаь ки, даьм хIаьраьби мицIилли «бештиг» джугъабишиллимаь. Низамих тотых кагьи ихер Шаьркьи шаирирзим хаьмсаь йаратмышкирсу чалышмышбикьдурмаь. Анжагъ гьози гьеч садум Низами кьидан муьваьффаькъ анкьидимаь.

«Хаьмсаь»

1. «Сирдири хаьзинаь»
2. «Хосровйаь Ширин»
3. «Лейлийаь Маьжнун»
4. «ЙнкI кьинирдаь»
5. «Искаьндаьрнамаь»

• «Хаьмсаь»
• 
  «Сирдири хаьзинаь»
• 
  «Хосровйаь Ширин»
• 
  «Лейлийаь Маьжнун»
• 
  «ЙнкI кьинирдаь»
• 
  «Искаьндаьрнамаь»

Микьелйаь Урта Шаьркъир, Гаьрби Авропайаь Асийар...

Микьелйаь Урта Шаьркъир, Гаьрби Авропайаь Асийар, гьаьмим джине джуьраь улкадырыр гьинаьне аьсаьрдиришкили шоьгьраьт ункIуи Низами аьким джине аьдаьбиййати аьи чихи шеири корифейирдири чинаьгъоччин йохьурвалу кокондаь нуфузи сахIибмаь. Джине ихер халкъынзи Низами гьинаьне мицIир ликIувтармаь, баьдии таьфаьккуьри аьн чихи устадиччин гьину гьаьмишаь раьгъбаьт китармаь. Са маьгIнайыр джине аьдаьбиййатыр Азырбеджан халкъи шаирирзи арар Низамикьидан шоьгьраьт ункIуи икимжи са шаир сацыхкирвал муьмкуьн йимаь.

Шикил

• Марка
• 
• 
• 
• 
• 

• Низами Гаьнджаьви, «ХIикмаьти чаьлаьнг» («Хаьмсаь» - шилли парчад), Каьтши мицIу таьржимаь куйду: РаьхIим Алхас, Азаьрнаьшр, Бокку – 1991, 51 с. ISBN 5-552-00574-0