Wp/kjh/Карачай-Балкар тілі
| Пос ады | Къарачай-маркъар тил, Таулу тил |
| Иллер | Россия |
| Офисйальнай оңдай | Кабардино-Балкария, Карачаева-Черкесия |
| Чоохтапчатхан кізілернің саны | 305 364 |
| Сӧбіре | Алтай |
| Салаа | Тӱрк |
| Груп | Хыпчах |
| Пічік | Кирилл пічии |
Карачай-балкар тілі (пос ады: къарачай-малкъар тил, таулу тил) - карачайларның паза балкарларның тілі, амғы ат 1950 чыллырдаң тузалан пасталыбысхан, алында тағ татар, тағ тӱрк, татар-чағатай тілі адал парған.
Диалекттер[edit | edit source]
Карачай-балкар тілінде ікі диалект пар.
- Тч диалект (чач - сас)
- Дж чоох (джол - чол)
- Дж' чоох (дж'ол, хакастың тӧӧй дҷ)
- Ж чоох (жол)
- Ц-з диалект (цац -сас, зол - чол)
Тархын[edit | edit source]
Пічік[edit | edit source]
Пічіктің кӧрімнері[1]:
| Араб (1920—1924) |
Латин (1924—1938) |
Латин (1994, план) |
Кирил (1961—1964) |
Кирил (1937—1961, 1964) |
|---|---|---|---|---|
| ا | A a | A a | А а | А а |
| ب | B в | B b | Б б | Б б |
| و | V v | V v | В в | В в |
| گ | G g | G g | Г г | Г г |
| غ | Ƣ ƣ | Ğ ğ | Ғ ғ | Гъ гъ |
| د | D d | D d | Д д | Д д |
| ە | E e | E e | Е е | Е е |
| ۆ | Ө ө | Ö ö, Yo yo | Ө ө, Ё ё | Ё ё |
| ژ | Ƶ ƶ | J j | Ж ж | Ж ж |
| ج | Ç ç | C c | Җ җ | Дж дж (Ж ж) |
| ز | Z z | Z z | З з | З з |
| ي | I i | İ i | И и | И и |
| ي | J j | Y y | Й й | Й й |
| ك, ک | K k | K k | К к | К к |
| ق | Q q | Q q | Қ қ | Къ къ |
| ل | L l | L l | Л л | Л л |
| م | M m | M m | М м | М м |
| ن | N n | N n | Н н | Н н |
| ڭ, ݣ | Ꞑ ꞑ | Ng ng | Ң ң | Нг нг (Нъ нъ) |
| وٓ | O o | O o | О о | О о |
| پ | P p | P p | П п | П п |
| ر | R r | R r | Р р | Р р |
| س | S s | S s | С с | С с |
| ت | T t | T t | Т т | Т т |
| و | U u | U u | У у | У у |
| و | W w | W w | Ў ў | У у (Ў ў, У́ у́) |
| ف | F f | F f | Ф ф | Ф ф |
| خ | X x | X x | Х х | Х х |
| ح | H h | H h | Һ һ | - |
| — | S̷ s̷ | Ts ts | Ц ц | Ц ц |
| چ | C c | Ç ç | Ч ч | Ч ч |
| ش | Ş ş | Ş ş | Ш ш | Ш ш |
| — | — | Ş ş | Щ щ | Щ щ |
| — | — | ' | ъ | ъ |
| ىٕ | Ь ь | I ı | Ы ы | Ы ы |
| — | — | ' | ь | ь |
| ئە, اە | E e | E e | Э э | Э э |
| ۉ | Y y | Ü ü, Yu yu | Ү ү, Ю ю | Ю ю |
| - | - | Ya ya | Я я | Я я |
Сӧстер[edit | edit source]
Ана, ання - іҷе
Аття - паба, ада
Къыз - хыс
Адам - кізі
Джулдуз - чылтыс, айтых
Суу - суғ
Кёк - тигір
Билек, къол - хол
Аякъ, бут - азах
Баш - пас[2]:
Кӧзідім пічік[edit | edit source]
| Кирилл пічии | Латин пічии |
| Бютеу адамла эркин болуб эмда сыйлары бла хакълары тенг болуб тууадыла. Алагъа акъыл бла намыс берилгенди эмда бир-бирлерине къарнашлыкъ халда къараргъа керекдиле. | Bütew adamla erkin bolub emda sıyları bla haqları teñ bolub tuwadıla. Alağa aqıl bla namıs berilgendi emda bir-birlerine qarnaşlıq halda qararğa kerekdile. |
Аларған[edit | edit source]
- ↑ А. Х. Соттаев. Пути совершенствования и унификации алфавита карачаево-балкарского языка // Вопросы совершенствования алфавитов тюркских языков СССР. — М.: «Наука», 1972. — С. 88—92.
- ↑ http://www.elbrusoid.org/dictionary/?direction