Wp/kiu/Zazaki de formo pasif
Zıwanê ma de formo pasif
Taê kıtabê gramerê zıwanê maê ke gani zaf raver ra bıveciyenê xeylê koti be herey... Eke zaf koti be herey, mı nia da 'ke gılê kıtaban ki hewna nêaseno, mı ki est ra xo ver, seveta qursê zıwanê mao ke Köln dero na tekst u taê çiyo de bin kerd hazır. Ez qursê zıwanê ma, Heq cıra zaf raci bo, ebe kıtabanê C. M. Jacobsoni u gramerê zıwanê ma sero tekstê deyê ke hewna kıtab nebiyê ebe inan danan. Na tekstan de xerita zıwanê ma xeylê veciya. Hama formê pasifi sero hewna zaf çi çınê bi. Dı serri ra zêdêro ke na tekst mı dest dero, nıka ağme kenan. Alımê ke gramerê zıwanê ma sero guriyenê destê xo tenê pêt bicêrê, çiyo ke pêleka xo dero endi rokerê, vezê, çıke wextê ma çıniyo... Na tekst mı ebe yardımê kıtab u textanê C. M. Jacobsoni 'be notê ke mı yew seminer de Haydar Dikmey ra gırewtê ebe yardımê inan kerd hazır.
Zazaki de formo pasif teyna ebe yew qeyde nêvıraciyeno, yewi ra zêde formê xo estê.
Formê 1.
Vıraştena formê yewine de pencê waxqesey ra dıma nisanê pasifi -i yeno. Waxtqesê ke formê pasifi gênê/cênê pêro ebe na form nêbenê pasif.
Mesdar: potene
- O nan poceno. (aktif)
- Nan pociyeno. (pasif)
Zazaki de hirê ruçıkê (azê) wextqesi estê: wextê nıkay, wextê veri, modusê waştene.
wextê nıkay: poc-2 -i3 -(y)en4 -o5 = pociyeno
wextê veri: poc-2 -i3 --4 -(y)a5 = pociya
modusê waştene: bı-1 poc-2 -i3 --4 -(y)o5 = bıpociyo
.....................................................................
1. Nisanê modusê waştene
2. Koka wextqesey
3. Nisanê pasifi
4. Nisanê wextê nıkay
5. kêsnisan ya ki kopula
- A zerveti pocena. (aktif)
- Zerveti pociyena. (pasif) > [Zerveti (hetê/destê ae ra) pociyena.]
......................................................................................
- wextê nıkay (hira)
- A zerveti pocena. (aktif)
- Zerveti pociyena. (pasif)
- wextê nıkay (raverberdene)
- Awa zerveti pocena. (aktif)
- Zerveti hawa pociyena. (pasif)
- wexto verên (ebe xo diyo)
- Ae zerveti pote. (aktif)
- Zerveti pociye. (pasif)
- wexto verên (gumankerdene)
- Ae zerveti pota. (aktif)
- Zerveti pociya. (pasif)
- wexto verên (raverberdene)
- Ae zerveti potenê. (aktif)
- Zerveti pociyêne. (pasif)
- Nisanê modusê waştene (bı-) ebe formê wextê veri (raverberdene)
- Ae 'ke zerveti bıpotêne, domani biyêne şa. (aktif)
- Zerveti 'ke bıpociyêne, domani biyêne şa. (pasif)
- waxtê verêni ra raver
- Aê zerveti poti bi. (aktif)
- Zerveti pociyay bi. (pasif)
- waştene
- A wacena ke, o zerveti bıpoco. (aktif)
- A wacena ke, zerveti bıpociyo. (pasif)
- emır
- Zerveti bıpoce! (aktif)
- Zerveti bıpociyo! (pasif)
- nêkerdene
- Zerveti mepoce! (aktif)
- Zerveti mepociyo! (pasif)
- partizip
- Zereveti potiya. (aktif)
- Zerveti pociyaiya. (pasif)
Mesdar: pêgırewtene
- Ê mirçıkan pê gênê/cênê. (aktif)
- Mirçıki pê gêriyenê/cêriyenê. (pasif) > [Mirçıki (hetê inan ra) pê cêriyenê/cêriyenê]
Formê 2.
Formê dıyine ebe wextqesê "biyaene" vıraciyeno. Heni aseno ke wextqesê ke ebe yew name ya ki verhurêndi (preposizyon) wextqesê "kerdene" ra veciyenê, zêdêri ebe na form şikiyenê benê pasif.
Mesdar: rakerdaene
- O kêber/çêber keno ra. (aktif)
- Kêber/Çêber beno ra. (pasif) > [Kêber/Çêber (hetê ey ra) beno ra.]
- wextê nıkay (hira)
- O kêber/çêber keno ra. (aktif)
- Kêber/Çêver beno ra. (pasif)
- wextê nıkay (raverberdene)
- Oyo kêber/çêber keno ra. (aktif)
- Kêber/Çêber hao beno ra. (pasif)
- wexto verên (ebe xo diyo)
- Ey kêber/çêber kerd ra. (aktif)
- Kêber/Çêber bi ra. (pasif)
- wexto verên (gumankerdene)
- Ey kêber/çêber kerdo ra. (aktif)
- Kêber/Çêber biyo ra. (pasif)
- wexto verên (raverberdene)
- Ey kêber/çêber kerdêne ra. (aktif)
- Kêber/Çêber biyêne ra. (pasif)
- nisanê modusê waştene (bı-) ebe formê wextê veri (raverberdene)
- Ey 'ke kêber/çêber ra kerdêne, a xeleşiyêne. (aktif)
- Kêber/Çêber 'ke ra biyêne, a xeleşiyêne.
- wextê verêni ra raver
- Ey kêber/çêber kerd bi ra. (aktif)
- Kêber/Çêber bi bi ra. (pasif)
- waştene
- O wazono ke kêber/çêber ra kero. (aktif)
- O wazeno ke kêber/çêber ra bo. (pasif)
- emır
- Kêberi/Çêberi rake! (aktif)
- Kêber/Çêber rabo! (pasif)
- nêkerdene
- Kêberi/Çêberi ra meke! (aktif)
- Kêber/Çêber ra mebo! (pasif)
Mesdar: weiyekerdene
- Khalık zerancan keno weiye. (aktif)
- Zeranci benê weiye. (pasif)
Formo 3.
Formê hirêine ebe yardımê wwxtqesê "amaene" vıraciyeno, dıma ki mesdar yeno. Wextqesê ke formê pasifi cênê, heni zanenan ke pêro, ebe na formê hirêine benê pasif. Wextqesê ke ebe formê yewine u dıyine de benê pasif, orcinalê xo ki raşt ke na formê, heni aseno ke, ebe formo hirêine de ki şikinê formê pasifi bıcêrê.
Mesdar: potene
- amaene + mesdar
- yena potene
- A zervêti pocena. (aktif)
- Zerveti yena potene. (pasif)
Masdar: rakerdene
- amaene + mesdar
- yeno rakerdene
- O kêber/çêber kenê ra. (aktif)
- Kêber/Çêber yeno rakerdene. (pasif)
Masdar: pêgırewtene
- amaene + masdar
- yenê pê gırewtene
- Ê mirçıku pêgênê/pêcênê. (aktif)
- Mirçıki yenê pêgırewtene. (pasif) > [Mirçıki (hetê eyra) yenê pêgırewtene.]
- Mirçıki pêgêriyenê/pêcêriyenê. (pasif-formê 1.)
- wextê nıkay (hira)
- Ê mirçıkan pê gênê/cênê. (aktif)
- Mirçıki yenê pêgırewtene. (pasif)
- wextê nıkay (raverberdene)
- Êyê mirçıkan pêgênê/pêcênê. (aktif)
- Mırçıkê haê yenê pêgırewtene. (pasif)
- wexto verên (ebe xo diyo)
- İnan mirçıki pêgırewti. (aktif)
- Mirçıki amey pêgırewtene. (pasif)
- waxto verên (gumankerdene)
- İnan mirçıki pêgırewtê. (aktif)
- Mirçıki amê pêgırewtene. (pasif)
- waxto verên (raverberdene)
- İnan mirçıki pêgırewtenê. (aktif)
- Mirçiki amenê pêgırewtene. (pasif)
- nisanê modusê waştene (bı-) ebe formê wextê veri (raverberdene)
- İnan 'ke mirçıki pêbıgırewtêne, kerdêne weiye. (aktif)
- Mirçiki 'ke biamêne pêgırewtene, amêne weiyekerdene. (pasif)
- wextê verêni ra raver
- İnan mirçıki pêgırewti bi. (aktif)
- Mirçıki amey bi pêgırewtene. (pasif)
- waştene
- Ê wacêne ke mirçıkan pêbıgêrê/pêbıcêrê. (aktif)
- Ê wacêne ke mirçıki bêrê pêgırewtene. (pasif)
- emır
- Mirçıkan pêbıgêrê/pêbıcêrê! (aktif)
- Mirçıki bêrê pêgırewtene! (pasif)
- nêkerdene
- Mirçıkan pê megêrê/mecêrê! (aktif)
- Mirçıki mêrê pêgırewtene! (pasif)
Mesdar: weiyekerdene
- amaene + mesdar
- yenê weiyekerdene
- Khalık zerancan keno weiye. (aktif)
- Zeranci yenê weiyekerdene. (pasif) > [Zeranci (hetê ey ra) yenê weiyekerdene]
- Zeranci benê weiye. (pasif-formê 2.)
- wextê nıkay (hira)
- Khalık zerancan keno weiye. (aktif)
- Zeranci yenê weiyekerdene. (pasif)
- wextê nıkay (raverberdene)
- Khalıko hao zerancan keno weiye. (aktif)
- Zeranci haê yenê weiyekerdene. (pasif)
- waxto verên (ebe xo diyo)
- Khalıki zeranci kerdi weiye. (aktif)
- Zeranci amey weiyekerdene. (pasif)
- wexto verên (gumankerdene)
- Khalıki zeranci kerdê weiye. (aktif)
- Zeranci amê weiyekerdene. (pasif)
- wexto verên (raverberdene)
- Khalıki zeranci kerdêne weiye. (aktif)
- Zeranci amêne weiyekerdene. (pasif)
- nisanê modusê waştene (bı-) ebe formê wextê veri (raverberdene)
- Khalıki 'ke zeranci weiye kerdêne, zaf biyêne şa. (aktif)
- Zeranci 'ke biamêne weiyekerdene, khalık zaf biyêne şa. (pasif)
- wextê vereni ra raver
- Khaliki zeranci kerdi bi weiye. (aktif)
- Zeranci amey bi weiyekerdene. (pasif)
- waştene
- Khalık waceno ke zerancan weiye kero. (aktif)
- Khalık waceno ke zeranci bêrê weiyekerdene. (pasif)
- emır
- Zerancan weiye kerê! (aktif)
- Zeranci bêrê weiyekerdene! (pasif)
-nêkerdene
- Zerancan weiye mekerê! (aktif)
- Zeranci mêrê weiyekerdene! (pasif)