Wp/kck/Ndobolo yemwana

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | kck
Wp > kck > Ndobolo yemwana

Ndobolo ye[[|Wp/kck/Mwana|mwana]] indobolo kene hanganisiwa kumunlayo kene kusimunlayo pakati kwe nhu whola ndemwana upasi kwemakole akabigiwa, kungabe makole eligumi nekuhhanakadzi. Mwana engabe wetjisikana kene wetjiyisana, koga kwazo kwazo ndobolo yemwana ipakati kwensikana ndenlume kubva musalizana kwebanhu betjilume ndebakadzi.

Makole okula ebanji (Ba whola kwebanhu kumunlayo) ndelubaka gwendobolo kogozwa bo mugumi nehhanhakadzi yemakole, koga kosiyana ndedzihango kubva kuti lubaka gwendobolo kudzimwe hango gotanga nhu wakula kukoti kudzimwe elimwana. Makole engabe akamisiwa mugumi nehhanhakadzi koga milenje yamabvilo ebanhu anothama ndobolo pahhe kwenlayo kakale zwimwe zwisungo zwobvumila ndobolo yemwana ndebvumo yebazwadzi kene kwatikala kuti mwana wazwisenga elintukunhunhu.

Ndobolo yemwana inokanyanga ndulamo dzebana kakale ndoyenda kwelubaka kohhisa bulemo mubana batjibe bakwahha ndebalongo. Kubasikana kotikala bagwale ndebulubi kakale banopelela besawana zwidiyo ndemihingo ipehhugwi. Kumwe banogwala nentha yozwisenga belibana ndotshibama. Kuhomanana kwatjipagwa ndendobolo yemwana betjiyisana koga mathatha ebayisana whuhangana ndebulemo golingana ndewhonga mihha yabo, iba tate ulimwana ndohaya zwidiyo ndemihingo ipehhugwi. Ndobolo yemwana inondidzana ndepiwa nlume kene kadzi kwebana kakale kohanganisila galisana ndebvumo yabhuda mukhuta kuti kube ndendobolo yebana nentha yezwisenga kwemwana. Ndobolo yemwana inohhisiwa ndebuhayi, malobolo, mari yehhula nlomo, milenje yemabvilo, nkolo ndosundiwa ndebanogala ndabo, mipanga yemitunhu, ihla kuti mwana unokwegula esazotogwa, haya zwidiyo, kumbulila kuti bakadzi banokongwa zwihhingila. Banopala ndezwidiyo banoti zwidiyo zweyezelana zwingathusa kuti kusibe ndendobolo yebana. Ndobolo yemwana yakabva ntolo itikala. Nhasi, ndobolo yemwana itjatikala kwazo kuhango dzitjapfumba, kwazo kwazo mudzimwe dzikuAfrica, South Asia, Southeast Asia, West Asia, Latin America,ndekuOceania. Koga ndekuhango dzakapfuma sekuUnited States nlayo unobvumila kuti akuna makole akabigiwa endobolo. Ndobolo yemwana inojita muhango dzose. Nde 2018 zwibalo zweUNICEF zwakalakidza kuti 21 % yebakadzi batjakula muhango dzose banamakole alimakumi mabili kunda kumakumi mabili nekuna bakatogwa belibana, kobva kuti zwibalo zwakajita ndei25% kumakole aligumi akapinda. Hango dzinazwibalo zwipehhugwi mundobolo yebana banamakole asenhu akaswika 18 i Niger, Chad, Mali, Bangladesh, Guinea, the Central African Republic, Mozambique, nde Nepal, zwibalo zwakhona zwopinda 50%. Niger, Chad, Bangladesh, Mali nde Ethiopia ihango dzinandobolo yebana basenu bekaswika makole eli15 ipehhugwi kwe 20% mupagwa kwakatiwha nde2003–2009. Gole ndegole basikana bapasi kwemakole ali18 banoswika 12 million bano ndobogwa.