Wp/jgo/Zʉʼ YƐ PASẅÍŊƐ ŊGƆMBAÁ ZUʼÚ
Zʉʼ YƐ PASẅÍŊƐ ŊGƆMBAÁ ZUʼÚ
Pɛ lɔ sẅíŋɛ ŋgɔmbaá tsɛt pǎk láʼ Mâgwáfút tsɛt Mbuʼndaa nǔu gúŋ ŋgɔ̌ŋ mbɛnɛm. Pasẅíŋɛ tsɛt mɛláʼ mɛ́nɛ́ntúgú mɛ ɛ́ ŋgɔ: Sɔʼ, Njínda, Ŋkuu ,Tʉ̈ɔʼ, Njɔʼ, nɛ Fǔʼndaa. Mbɔ́ pɛ́ pɛn ńjʉ́ɔ mbɔ́ndaa zʉ̌tsʉ tsɛt ŋgɔ̌ŋ Kámalum mba tsɛt mɛcɔ́ mɛpǎk láʼ ndǔu Sɛ́ tsɛtsáʼ. Nɛlʉ́m pɛmatú záa náŋ pɔ́ Dwálá pɔ́p Yaamɛndii. Cú mbɔ́fuʼ pɔ cɔ́ cú ndɛʼ mbɔ́ cú wɛ cɔ́ pǎk láʼ Fǔʼsap lɔ sẅíŋɛ pɛ́ fuŋ ŋgɔ Ghɔmáláʼ, lá mbɔ́fuʼ pɔ́ pɔ mbɔ́ndaa, ńtɛmtɛ nǔu mɛcɔ́ mɛláʼ mɛ́ntáa pɛ fúŋ ŋgɔ Ndaa. Ndaa ndaa yɛ́nɛ́ntúgú cúʼtɛ gẅɛ táʼ cú: cú mbɔ́ndaa. Púʼlá mba páʼa mbɔ́fuʼ sẅíŋɛ pɔ́ cú ndɛʼ lá pɔ́p pɔ kwǎʼ mbɔ́ndaa ŋkʉ nǔu ŋkʉ. Ŋu tsʉ wɛ a ɛ́sẅíŋɛ nɛ ŋgɔmbaá a ŋu mbɔ́ndaa. Pʉɔ́ fɛlaashí pɔp pʉɔ́ gɛ́líshi fúŋ cú mbɔ́ndaa ŋgɔ Ngomba. NU NǓU LÁʼ MBƆ́NDAA Ɛ gʉ̌ nǔu mɛyú mɛ ɛ ká lɛɛtɛnɛ́ ŋká mbi pɛ́ zúʼu ŋgɔ nɛfúnɛ́ mbɔ́ndaa tsɛt ncʉ̈ɔʼ-Ndɔp, láʼ pʉɔ Tikálɛ. Mbɔ́ndaa pɔ́ nɛpínɛ cɔ́ mɔ́ɔ-ntɔ́ʼ wɛ líkɛ mbɔ́ Mbuʼŋgɔŋ. Tǎ pɛ Mbuʼŋgɔŋ ka pɔ́ fɔɔ tsɛt cɔ́ ndɛnɛ zʉʼ shʉ́ láʼ Buí tú kɔ́ŋ mbɛnɛm, pɛ láʼ páʼnɛ shʉ́ láʼ pʉɔ pamɛ́nda. Tǎ pɛ Mbuʼŋgɔŋ ka pɔ́ tɛ ḿpfú Mbuʼŋgɔŋ lɔɔ́sɛ́ ŋkɔ́ɔnɛ ncúŋ nɛ ncʉ́ shʉ́ túu ndɛʼɛ ḿbɛ́ɛ mɛ́ mɛpǎk láʼ ńkút ntɔ́ʼ zuʼú fuŋ ŋgɔ Sɔ́ʼ. Ɛ́ pɔ́ yɛ̌ nzɛʼɛ. Pɔ́ɔpɛma pɛ́ pɛ́pá kút mɔ́p mɛtɔ́ʼ cɔ́ kút yɛ́ pɔ́ kwaʼ láʼ pɔ́p fúŋ ŋgɔ Nsɔʼ ɛ pɔ́ zʉ yɛ tǎ wɔp tswɛt nɛ zuʼú, wɛcɔ́ nɔŋ yɛ ŋgɔŋ-paámɛm. Mbuʼŋgɔŋ gɛ ḿpfú mɛfɛʼ zɛ nǔu nɛ zɔ̌ŋ jʉ́ndá tsɛtsɛtɛ pɔ́ɔ pɛ́ pɛ́taá, lá mɔ́ɔ nɛtú wɛ lɔk nu ndʉ́m ńdɔk ŋgaptɛ mɛpǎk láʼ ŋ́gá mɛ́ pɔ́ɔpɛma pɛ́, ŋ́kútɛ ntɔ́ʼ tǎ wɔp nǔu yɛ lík, ŋ́gá njínda ŋgɛ ŋkuu ŋgɛ tʉ̈ɔʼ mbɛ́n ŋgɛ njɔʼ tsɛt mɛcɔ́ mɛpǎk láʼ. Ntɔ́ʼ Sɔ́ʼ lɔk ḿbɔ́ má pɛ mɛcɔ́ mɛtɔ́ʼ tsʉ. Ŋká yɛ pɔ́ɔ Mbuʼŋgɔŋ ká pɔ́ nɛ́ ŋ́kátnɛ́ ŋ́gaptɛ mɛzʉʼ, pɔ́p tɔ́ nǔu cɔ́ ŋgúŋ tɛt mbɔ cɔ́ maʼŋkatɛ́m ka láʼ mɔ́ ńnɔŋ yɛ nzɛʼɛ zuʼú, pɔ́ɔ Mbuʼŋgɔŋ jʉ́ɔ ŋgɔ Sɛ́ gá fuʼ nɛ pɔ́p, ńcú ŋgɔ ɛ laa ntsʉ́ʼ yɛ pɔ́p zuŋ wɛ́ páʼa nɛlʉ́m pʉɔ mbɔ́ ŋgɛ ŋká yɛyá lá, ɛ́ tsʉ́ʼ pɔʼɔ́ pɔ́p ná wɛ́ á pɔ́ fuʼ yɔ́p yɛ pɔ́p pɛ́ɛnɛ́ mbɛ́n tɛ ŋká kuʼ pɔ́p fúŋ wɛ ŋgɔ fuʼ-ndaa, ńná wɛ́ nǔu nɛlẅí láʼ nɛ a mbɔ́ ńnáŋ zuʼú
NƐNÁŋ MBƆ́NDAA
Mbɔ́ndaa tsɛt mɛpǎk láʼ mɛ́nɛ́ntúgú, pɛfɔɔ-láʼ pɔ́ pasáʼ láʼ tsɛt mɛláʼ mɛmá tsʉ. Pɔ́p pɛnnɛ mbɔ́ pagẅɛ mɛnu láʼ tsʉ. Patsẅɛ́ɛtɛ́ wɔ́p tsɛt mɛfaʼ mɔ́p pɔ pɛkɛ́m pɔ́p pɛ mɔ́ntsindá pɛ kwaʼ pɔ́p zápnɛ́. Pɛ gʉ̌ tsɛt mɛláʼ ńjʉ̈ɔ mɛshʉ́láʼ kɛ pɔ mɛgúŋláʼ ɔ́ɔ ɛ́ záazáanɛ́, pasáʼ mɛmá mɛzʉʼ fɛʼnɛ mbɔ́ pɔ́ pɛkɛ́m. Yɔ́p faʼ pɔ ŋgɔ, pɔ́p pɛgaŋntú fɔɔ-láʼ, pɔ́p zúʼ mɛntígɛ́ fɔɔ ɛ́sẅí láʼ, mbɛn ɛ́sẅí láʼ páʼa mɛnu nɛ niitɛ láʼ pɔ́p nɛ kút láʼ nɛnnɛ pɔ́ʼɔ́ mbá nǔu mɛnu-ŋkʉŋkʉ tsɛt láʼ. Pɔ́p lɔ mbɛn ̀ásẅi láʼ páʼa mbɔ́ pɔ́p gɛ ŋkáyɛ mɛfɛʼ tsɛtsɛtɛ́ pɔ́p. Pɛ́ tsɛt mɛgúŋ láʼ gẅɛ mɛnzɛ́ʼɛ. Pɛgaŋ-nzɛ́ʼɛ pɔ́ nzáa nɛlʉ́m gẅɛ mbʉ̈ɔʼ paŋgɛ́ Nɛlʉ́m Mbɔ́ndaa lɔ ɛ́fɛ́ʼnɛ́ ɛ́sáŋ pɔ́ nǔu mɛŋkáʼ mɔ́p, paŋgɛ́ lɔ nzʉ́ʼ mɛyú páʼa ŋgɛsáŋ, mɔ̂nzu, mɛkúu, cúʼ, mákaba, maakumba, manɛ́ntúʼ, mvukɔp, ŋ́gɛ̌ mɛŋkɛndɔŋ pɔ́p pɛ kɛ́ndǐ ńdɔk njʉ́k nzɛ́ʼɛ.Mbɔ mɛyú laa ńtsuŋ ńzáa paŋgɛ́ ɛ́fɛn mɛcɔ́ ndɔk ɛ́sẅí mɛnu mɔ́p. ŋgʉ nǔu mbɛɛnɛ, pa kɛ ɛ́faʼ mbɔ-ŋgɔmna, pɔ́p zʉ́ʼ yɔ́p pɔ́ mɛŋkáʼ pɔ́p mɛtɛt mbɛn ńdíŋɛ mɛtʉ́ ŋkáʼ páʼa ɛ́ gɛ̌ ńzɛ́m pɔ́p káp ɛ́fɛn. Pɛcɔ́ niitɛ mɔ́ɔ ŋkáʼ ndɔk nzʉ́ʼ nzap, tamátu, gɛgaŋ, mɛkúu lʉ̈ɔ́k mba sɛ́súk ŋgɛ̌ cɔ́ mbʉ̈ɔʼ gɛ́gɛ́ mɛyú ndɔk gʉ ɛ́fɛn mɛtaá tsɛt láʼ mba mɛtaá Mbuʼndaa, pazuú zú ndɔk gʉnɛ mɛtʉ́sɔŋ Kámalum páʼa Ndwálá, fǔʼsap, yaamɛdi …
Ŋgá páʼlá mbɔ̌ Tsapʉ̈ɔ nǔu mɛtʉ mɛ A gánɛ mbɔ̌ pʉɔ mɛsɔŋ pɛ́ kɛ́ záʼ ŋká
Nɔ ndɔ̌ ŋgɔ ɛ ká gɛ mɔ. Yɛh! Sɛ́ ŋgɛ nɛfaŋ pɔ́p tsɛtsaʼ yɔ ntɛ́ mɛnu tsǎ wá. ŋ̀ tsǔŋ páʼa kwáʼ ɛ́fɛ́ɛ nɛkúu yá tsɛt faʼ ŋgɔmna mɛ́laʼ ndɛnnɛ máama wɔ pɔ́p ndúu mɛ pɔ́ mɛlaʼ ŋgɔ pɛ́ ɛ́fu ndá ɛ́ ńtswɛt. Lá pɛk Sɛ́ pɔ́nɛ, ɛ́ laa mbɔ́ sẅínu ŋgɔ mɛ mbɔŋu ŋgɔ ńjʉ̈ɔ tɛlɛfɔn yɔ́p mbɔ Sɛ́ ńdɔnɛ́ mbʉ̈ɔt, ŋkɛ́ mbɔ́ cʉ̈ɔ́tnu mbɔ ndáʼa gu gẅɛnɛ nu tsʉ Sɛ́. Guʼtɛ ḿbɔ Tsapʉɔ Sɛ ŋgɛ nɛfaŋ pɔ́p tsɛtsáʼ. ɛ pɔ́ʼɔ́
NU NǓ U YÛJʉ́ (MƐJʉ́) LÁʼ MBƆ́NDAA
Ntɛ́ yɛ mbɔ́ ŋu kwɛ́t yú tɛ mbɔ̂ zúʼ kɛ́káŋ pɔ́.
Yɛ ntɛ́ yɛ pɛ́ tswɛ́nɛ́ ŋkɔ ká sîi ńjʉ́ɔ cɔ́ yú nǔu yúmɛ ɛ́ mbɔ́ ńdɛ́ɛtɛ ŋká mbi pɔ́. Páʼ zí sɛ́ fɛ́ʼnɛ́ ŋgʉ̌ lá, pʉɔ pɔ́ ŋgáʼmbɔ́ nɛ kwiʼ nzáa: pɛŋkwi, pʉɔ pɛ pɔ́p tsápnɛ́ pɔ́ɔ zɛ́nɛ́ pɔ́p ŋgɛ̌ paŋgɛ́ pɛ pɔ́p ŋ́gẅɛnɛ mɛtsufaʼ. Mɔ ndɛn mɛyú gɛ̌ ntɛ́ nɛlɔk nɛ́ɛ mɛjʉ́ pûu ŋ́kúpmɛ́, mat pʉɔ nǔu nɛjʉ́yú kúpmɛ yɛ́.
Mápitsɔʼ. Mbaŋ-ŋwaʼ pɔp tɛtɔʼ Ɛ́ ka pɔ́ cɔ̌ lɛ́ʼ mbaŋ-ŋwaʼ fúŋ súu wɛ́ tɛtɔʼ ŋgɔ á tɔ́ nzɛʼɛ pɔ́p nɛ́ jʉ́ yú, tɛtɔʼ pɛ́m. Tsɔ̌ŋkẅíɛʼ pɔ́ tɛtɔʼ ɛ́suk mbʉ yɛ tɛ ńdɔk mɛwɛ́t pɛpaŋ ńzɔ́ʼ ḿbɛ́ duŋ nzɛʼ mbaŋ-ŋwaʼ ŋgʉ̂ ŋgɔ̌ ŋ́kúu zuʼú mbɔ nzẅɛ́ wɛ káŋ cɔ́ mɛ́jʉ́ má ɛ́ pɔ ńdɛmmɛ páʼ tɛ tɛtɔʼ tʉ́ pɔ́ tɛ gú mbɔ́ ńzuʼ ják. Tɛtɔʼ tɔ́ mɔ́ tɛ ŋkúu ndá súu wɛ ńtsɛʼlɛ wɛ́ á pɛ́m tɛ ŋkákuʼ á cú mbɔ̌ wɛ ŋgɔ:<ń dáʼ tsʉ́ʼ ńzuʼlɛ pɔ́ wú lá ńzɛ́ nɛ́ jʉ yú ɔ ká gʉ ɛ́suk mbɔ́ mú ńtɔ́ pǔu jʉ pɔɔ? Tɛtɔʼ sẅí wɛ́ ŋgɔ a láʼ mɔ́ ɛ́fú láʼ ɛ́suk mbʉ yɛ tɛ ndɔ́k paŋ mɛwɛ́t ńzɔ́ʼ. Mbaŋ-ŋwaʼ cú ŋgɔ <súu wa líŋɛ́ mɛláa mbɔ́ mú nɛ́ sʉ́ sẅísẅî gʉ̌ suk ŋgǎ ŋki ká sák. Tɛtɔʼ jʉ̈ɔ́ ŋgɔ a laa ŋgɔ a gɛ̌ ńzɔŋ mbɔ ɛ́ kɛ́ gá cɔ̌ yú pɔ́ tɛ ŋká kuʼ á pɛ́ ndúŋ gʉ nɛ ŋki nɛ́ ɛ́suk mbɔ́ mɛ́. A gʉ mɔ́ ɛ́suk tɛ ŋgɔ ḿbɛ́n páʼ a lɔ ŋkɛ́ nɛn yɛ́ pɔ́ ŋkíttɛkíttɛ́nɛ́ lá mɛláa mbɔ́ mɛ́ pɛn kɛ́ ɛ́shɔ̂tnɛ tɛ́ mbɛn ḿbɔ́ pɔ́ páʼ a láʼ ŋgɔ̌ ŋ́kúu ndá mbaŋ-ŋwaʼ ɛ́ pɔ́. Á sẅí wɛ́ ŋgɔ sẅísẅî kɛ́ mbɛn gʉ ɛ́suksuknɛ́. Tɛtɔʼ kɛ ńdáʼ ŋkɛ́ gʉ ɛ́suk pɔ mbɔ́ tɛ mbaŋ-ŋwaʼ ŋkwɛ́t yújʉ tsʉ. Tɛtɔʼ cú ŋgɔ yɔ kwaʼ mánẅɛtnɛ, lá ɛ ká pɔ́ mɛ́laʼ pɔ́ a tsʉ́ wɛ́k nɛ́. Tɛ ŋká kuʼ á pɛn nɛ́ nzɛ́ʼɛ́ nɛn ńdɛ́mtɛ́. Tɛtɔʼ láʼ ńtsẅɛ́ páʼ tɛ ńjí ŋgɔ ɛ́ gɛ̌ ḿbɔ́ mbɔ súu wɛ likŋɛ mɔ́ yúmɛ a ka gɛ̌ nɛ nǔu jʉ́ tɛtɔʼ, á gʉ̌ nzɛ́ʼɛ́ cú mbɔ wɛ́ ŋgɔ á gɛ̌ ḿbɔ́ ŋkátʉ ńtɔ́ nzɛ́ʼɛ́, mbaŋ-ŋwaʼ pɛ́m. Ɛ́ gɛ ḿbɔ́ ŋkátʉ á pɛ́ mɛku mɛ́ gʉ̌ nzɛ́ʼ tɛtɔʼ mbɔ wɛ̌ nzẅɛ́ tɛtɔʼ káŋ yú, mbaŋ-ŋwaʼ tʉ pɔ sɛdúŋ ńzúʼ páʼ ɛ́ lɛmɛnɛ́, ńniitɛ́ mbʉ yɛ ńcú ŋgɔ <mɔ nyɛt mɛjʉ́ mɛmá nyɛtnɛ́ lɔ̌ʼnɛ>. Tɛtɔʼ náŋ pɔ́ ndá ńzúʼ páʼ ŋu cɔ́ptɛnɛ́ ńtɔ́ ńnʉʼtɛ́ tú yɛ́ ńcú ŋgɔ tǎamɔ jí nɛ́ tɔ́ mɔ̌ nyɛt wú. mbaŋ-ŋwaʼ tɔ́ ḿbɛ́t pɔ́ mba kɛ́ kúu ndá, tɛtɔʼ zúʼ páʼ a tatɛnɛ́ tsu-ndá ńzɛ pɔ́ nɛ tɔ ŋguŋ ŋgɔ<yɛ́ mámaá! A pɛ̌n mbɔ́ wɔ́ nɛ́ yɔtɛ́ ŋki-zɔp ŋká nɛ jʉ́yúu? mbaŋ-ŋwaʼ ŋgɔ á mɔ mbǎ súu wa>. Tɛtɔʼ ŋgɔ <sẅísẅî tsapʉɔ ńná ŋki-zɔp wá pí lá ŋkúu ndá, ŋká sî ŋkɔŋ páʼ mbɔ́ mbɔ gʉ nɛ jʉ́yú ŋu pɔ́ mɛ́tuutɛ́ mɔ ńzɔp pɔ́>. mbaŋ-ŋwaʼ tʉ̌ pí mbɔɔ jí páʼ mbɔ́ á gɛ lá ńkúu ndá kɛ́ pɔ́ ńtátɛ pɔ́, jínu yɛ́ lɛ́ɛ ŋkɔ̌nɛ kɛ́ tɔ́ nǔu lɛ́ʼ láʼ yɛ a ka ɛ́fúŋ nɛ́ tɛtɔʼ nzɛ́ʼ ɛ́, a jʉ̈ɔ́ ŋgɔ tɛtɔʼ lʉ̌ʼ lʉʼ yɛ́ á gɔ́ ńkɔk, sʉ́ zɛnɛ́ kɔ́ wɛ́, á tat pɔ́ nɛtʉ ḿbɛn nɛ nzɛ́ʼɛ́, ńniitɛ mbʉ yɛ ŋgɔ pɔ́p tɛtɔʼ ńdáʼ ŋkí ńtsɛʼlɛ pɔ́. Saknɛkɛt cú ŋgɔ <kɔɔ ŋu láʼ ŋgɛ yú mɛ a ká kɔŋ ŋgɔ pɛ́ gɛ ŋu wɛ́ pɔ́ nǔu mɔ́ɔmá wɛ. Ŋkwálʉʼʉ́ Ńaŋ sɛ́ sak ntsá páʼ ńtʉ́tʉ́nɛ́ Ŋkút ndá kɛ́ taŋ Mɔ́sɔ́ʼ kɛ́ tsu Ncʉ̌ŋ mɔmvú wa ndá ŋku wɛ́ kɛ ḿbɔ́ ńtswɛt pɔ́ pí Pɛ́ náʼ ɛ́sẅí mɛnu gwɛnɛ́ Cɔ̌ mɔ́ɔ wá páʼ ɛ́ pɔ lɛ́ʼ yɛ pɛ́ paʼnɛ mɛŋwaʼnɛ mbɔ̌ mbɔ́ŋkʉ̈ɔ páʼ pɔ́p gɛ̌ gʉ̌ láʼ naʼ ńzuutɛ́ nǔu nu nɛ́ziʼ ŋwaʼnɛ. Pɛ́ pɔ ḿbáʼ mɛpǎk ŋwaʼnɛ mɛ pɛ́ ŋwaʼnɛnɛ́ mɛndɛn páʼ mbɔ́ŋkʉ̈ɔ ɛ́fǎʼ nɛ́ puʼú nǔu. Ŋ́gá yɛ́ mɔ́ɔ wá, á ma lá ńdɛɛ. A pɛn mɔ́ ńtɔ́ láʼ ŋ́gá yɛ́ pǎk mbɔ̌ tǎwɛ. Mbɛ́ŋu tsẅɛ́ɛ ńnyɛ́ʼ ńjʉ̈ɔ́ mbɔ mɔ́ɔ nɛ ká lɛɛ, á ɛ́fúŋ wɛ ńzɛ nɛ́ ɛ́fɛʼ wɛ́, ɛ́fɛfɛnɛ́ tɛ ńcú mbɔ̌ wɛ́ ŋgɔ <ɔ kwaʼ táʼ njína tǎ ŋgɔŋ Kámalum ká gɔ́ mbɔ́ páʼ gu lá mbɔ a gẅɛɛ mɔ dikjʉ pǎk ŋwaʼnɛ yɛ mbɔ́ pɛ́ gẅɛɛ nǔu nɛziʼ mɛŋwaʼnɛ>. Mɔ́ɔ wá pǎʼ mbɔ̌ tǎwɛ ŋgɔ <ḿbɛn ŋgɔ ḿbɔ́ páʼ gu lá mbɔ a pɔ́ mɔ tǎŋgɔŋ>...