Wp/isv/Monarhija
Monarhija (lat.: monarchia, s davnogreč.: μοναρχία, monarhia, od μόναρχος «jedin vladar», od μόνος monos «jedin» i ἀρχός archós «načetok») jest ustroj političny ili forma vlady, kde ne-izbiranoju v sposob republikansky glavoju državy jest jedna osoba, zvana monarhom. Sejčasno monarha vlada obyčajno dožitno (s izključenjem Andory, Malajziji i Sjedinjenyh Emiratov Arabskyh). Jegov funkcija jest obyčno naslědovna (s izključenjem monarhi izvolimyh) i obyčajno i jegov ne možno odstraniti iz dostojenstva. Sejčasno v velje državah iz ovom ustrojem političnym monarha jedino reprezentuje svoju državu.
Jestvujuče monarhije
[edit | edit source]| Država | Forma | Ustroj | Dinastija | Dostojenstvo | Vladar | od | Naslědnik |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Afganistan | emirat | parlamentarny | izbory | mula | Hibatullah Ahundzada | 2021 | |
| Andora | knežstvo | parlamentarny | izbory/s ureda | knez | Emmanuel Makron/Žan Sicilla | 2017/2003 | |
| Antigua i Barbuda | kraljevstvo | parlamentarny | Vindsor | kralj | Čarles 3. | 2022 | Vilijam, knez Velsa |
| Australija | kraljevstvo | parlamentarny | Vindsor | kralj | Čarles 3. | 2022 | Vilijam, knez Velsa |
| Bahrajn | kraljevstvo | konstitucijny | al-Halifa | kralj | Hamad ibn Isa al-Halifa | 1999 | Salman ibn Hamad al-Halifa |
| Bahamy | kraljevstvo | parlamentarny | Vindsor | kralj | Čarles 3. | 2022 | Vilijam, knez Velsa |
| Barbados | kraljevstvo | parlamentarny | Vindsor | kralj | Čarles 3. | 2022 | Vilijam, knez Velsa |
| Belgija | kraljevstvo | parlamentarny | Koburg | kralj | Filip 1. | 2013 | Elizabeta, knežna Brabancije |
| Belize | kraljevstvo | parlamentarny | Vindsor | kralj | Čarles 3. | 2022 | Vilijam, knez Velsa |
| Brunej | sultanat | absolutny | Bolkiah | sultan | Hassanal Bolkiah | 1967 | Al-Muhtadee Billah |
| Butan | kraljevstvo | konstitucijny | Vangčuk | kralj | Jigme Khesar Namgyel Vangčuk | 2006 | Jigme Nagmyel Vangčuk |
| Danija | kraljevstvo | konstitucijny | Gluksburg | kraljeva | Margareta 2. | 1972 | Frederik, graf Monpezata |
| Džersi | knežstvo | parlamentarny | Vindsor | knez | Čarles 3. | 2022 | Vilijam, knez Velsa |
| Esvatini | kraljevstvo | absolutny | Dlamini | kralj/kraljeva-mati | Msvati 3./Ntombi | 1986 | |
| Grenada | kraljevstvo | parlamentarny | Vindsor | kralj | Čarles 3. | 2022 | Vilijam, knez Velsa |
| Gersni | knežstvo | parlamentarny | Vindsor | knez | Čarles 3. | 2022 | Vilijam, knez Velsa |
| Jamajka | kraljevstvo | parlamentarny | Vindsor | kralj | Čarles 3. | 2022 | Vilijam, knez Velsa |
| Japonija | cěsarstvo | parlamentarny | Jamato | cěsar | Naruhito | 2019 | Akišino |
| Jordanija | kraljevstvo | konstitucijny | Hašim | kralj | Abd Allah 2. ibn Husajn | 1999 | Husajn ibn al-Abdullah |
| Kambodža | kraljevstvo | konstitucijny | Norodom | kralj | Norodom Sihamoni | 2004 | |
| Kanada | kraljevstvo | parlamentarny | Vindsor | kralj | Čarles 3. | 2022 | Vilijam, knez Velsa |
| Katar | emirat | absolutny | As-Sani | emir | Tamim ibn Hamad al-Sani | 2013 | |
| Kuvejt | emirat | konstitucijny | Sabah | emir | Navaf Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah | 2020 | Mišal Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah |
| Lesoto | kraljevstvo | konstitucijny | Mošeš | kralj | Letsie 3. | 1996 | Lerotoli Seeiso |
| Lihtenštajn | knežstvo | konstitucijny | Lihtenštajn | knez | Hans Adam 2. | 1989 | Alojz |
| Luksemburg | velike knežstvo | parlamentarny | Burbon | veliky knez | Henri | 2000 | Vilhelm |
| Malajzija | federacija sultanov | parlamentarny | izbory | kralj | Tengku Abdullah | 2019 | |
| Maltansky Red | redska država | konstitucijny | izbory | veliky magistr | |||
| Maroko | kraljevstvo | konstitucijny | Alavi | kralj | Mohamed 6. | 1999 | Mulaj Hassan |
| Monako | knežstvo | konstitucijny | Grimaldi | knez | Albert 2. | 2005 | Žak |
| Niderlandy | kraljevstvo | parlamentarny | Oranje-Nasau | kralj | Wilhelm Alexander | 2013 | Katarina-Amalia |
| Niue | kraljevstvo | parlamentarny | Vindsor | kralj | Čarles 3. | 2022 | Vilijam, knez Velsa |
| Norwegija | kraljevstvo | parlamentarny | Gluksburg | kralj | Harald 5. | 1991 | Haakon Magnus |
| Nova Zelandija | kraljevstvo | parlamentarny | Vindsor | kralj | Čarles 3. | 2022 | Vilijam, knez Velsa |
| Oman | sultanat | absolutny | Al 'Bu Sa'id | sultan | Hajsam ibn Tarik Al Sa’id | 2019 | |
| Ostrov Man | kraljevstvo | parlamentarny | Vindsor | kralj | Čarles 3. | 2022 | Vilijam, knez Velsa |
| Ostrovy Kuka | kraljevstvo | parlamentarny | Vindsor | kralj | Čarles 3. | 2022 | Vilijam, knez Velsa |
| Ostrovy Salomona | kraljevstvo | parlamentarny | Vindsor | kralj | Čarles 3. | 2022 | Vilijam, knez Velsa |
| Papua Nova Gvineja | kraljevstvo | parlamentarny | Vindsor | kralj | Čarles 3. | 2022 | Vilijam, knez Velsa |
| Saint Kitts i Nevis | kraljevstvo | parlamentarny | Vindsor | kralj | Čarles 3. | 2022 | Vilijam, knez Velsa |
| Saint Lucia | kraljevstvo | parlamentarny | Vindsor | kralj | Čarles 3. | 2022 | Vilijam, knez Velsa |
| Saint Vincent i Grenadyny | kraljevstvo | parlamentarny | Vindsor | kralj | Čarles 3. | 2022 | Vilijam, knez Velsa |
| Samoa | kraljevstvo | parlamentarny | izbory | kralj | Tuimalealiʻifano Vaʻaletoa Sualauvi II | 2017 | |
| Saudovska Arabija | kraljevstvo | absolutny | Saud | kralj | Salman ibn Abd al-Aziz as-Saud | 2015 | Muhammad ibn Salman |
| Sjedinene Arabske Emiraty | federacija emiratov | konstitucijny | izbory | prezident | Muhamad ibn Zajid Al Nahajjan | 2022 | |
| Španija | kraljevstvo | parlamentarny | Burbon | kralj | Filip 6. | 2014 | Leonor, knežna Asturije |
| Švecija | kraljevstvo | parlamentarny | Bernadotte | kralj | Karol 16. Gustav | 1973 | Viktoria, knežna Vastergotland |
| Tajland | kraljevstvo | parlamentarny | Čakri | kralj | Rama 10. | 2016 | Dipangkorn Rasmijoti |
| Tonga | kraljevstvo | absolutny | Tupou | kralj | Tupou 6. | 2012 | Siaosi Manumataongo, Ulukalala |
| Tuvalu | kraljevstvo | parlamentarny | Vindsor | kralj | Čarles 3. | 2022 | Vilijam, knez Velsa |
| Sveta Stolica | podmet medžunarodnogo prava | absolutny | izbory | papa | Francis | 2013 | |
| Vatikan | crkovna država | absolutny | s ureda | vladec | Francis | 2013 | |
| Velika Britanija | kraljevstvo | parlamentarny | Vindsor | kralj | Čarles 3. | 2022 | Vilijam, knez Velsa |
Vněšnje linky
[edit | edit source]- Tutoj članok imaje prěvod iz članka «Monarchia» v Vikipediji na poljskom (spis avtorov; dozvoljeńje CC BY-SA 4.0).