Wp/isv/Wojciech Jaruzelski

Wojciech Witold Jaruzelski (medžusl.: Војцєх Витолд Јарузељскы; 1923–2014) byl poljsky general i politik, ktory kratko byl prezident Poljsky.

Žitje

Jaruzelski urodil se dvorjanskoj rodině 6 julija 1923 v Kurovu. Na početku Drugoj světovoj vojny on zajedno s otcem byl izgnany do Siberije, kde jegov otec umrl. Od 1943 goda on vojeval kako oficer v Prvoj poljskoj armiji, ktora byla čest Črvenoj armije, v maršu k Berlinu. Poslě vojny Jaruzelski stal člen Poljskoj komunističnoj partije i prodolžal svoje vojinsko obrazovańje. Vnutri komunističnoj partije (ktora od petdesetyh lět nazyvala se Poljska objedinjena rabotničska partija – PZPR) on stal direktor političnogo odděla vooruženyh sil. Pozdněje on stal podministr Narodnoj Obrany i od 1956 byl general. V 1964 godu Jaruzelski stal člen Centralnogo komiteta PZPR-a. V 1968. Jaruzelski stal ministr Obrany i suglasil se s invazijeju Varšavskogo dogovora v Čehoslovakiju. Od 1970 goda on takože naležal k Politbjuru partije i byl ministr vnutrišnjih děl.

Vodž Poljsky

V fevruaru 1981 g. Jaruzelski stal premier Poljsky. V oktobru togože goda naslědil Stanisława Kaniu kako prvy sekretar partije i tym sposobom svezal dvě močne pozicije v državě i v partiji. 13 dekembra 1981, poslě vvedenja vojennogo stana, on stal i prědsědnik vojennoj hunty, prvoj komunističnoj hunty v historiji. Profesionalny sojuz Solidarnost Lecha Wałęsy byl zabranjeny i reformy byli odvračene. Jednakože Jaruzelski načel liberalizovati spoločenstvo i vvoditi reformy v sistemu, hoti povtarjal, že PZPR dalje povinna jest igrati veduču rolju. V 1985 godu Jaruzelski stal prědsědnik Državnogo Sověta (= glava državy) i odpustil vojenny stan. V slědujučih lětah Jaruzeljski vse bolje tratil kontrolu nad krajem.

Prěhod k demokraciji

Lětom 1988 goda odbyval se Krugly stol medžu vladoju i opozicijeju, reprezentovanoju od Solidarnosti i Wałęsy. V rezultatu tyh konferencij profesionalne sojuzy byli legalizovane i od 1989 tvorjenje političnyh partij bylo dozvoljeno. Jaruzelski prědstavil novu konstituciju, ktoru prijeli i komunistična partija i Solidarnost. Suglasno toj konstituciji komunisti iměli pravo na polovinu + 1 vsih měst v Sejmu. Jednakože v prvyh svobodnyh izborah v 1989 g. Solidarnost izigrala vse města v novom Senatu i vse svobodno izbrane města v Sejmu, hoti PZPR vse vrěme iměla množinstvo v Sejmu. Togda Jaruzelski byl izbrany prezidentom Poljskoj Narodnoj Republiky i odstupil kako prvy sekretar partije. On takože odšel iz partije, ibo kako prezident byl bezpartijny.

Prezidentstvo Jaruzelskogo trvalo kratko: on ne učestnil v prvyh demokratičnyh prezidentskyh izborah v dekembru 1990 i od 22. dekembra togože goda Lech Wałęsa stal novy prezident Poljsky.

Jaruzelski umrl 25 maja 2014 goda v Varšavě.