Wp/igl/Obudu

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | igl
Wp > igl > Obudu

Obudu chi local government area kpai ewo i che efu Cross River State, Nigeria. I n'ugbo ku ma d'eju do ku ma dọ Obudu Mountain Resort, ku ma chẹñwu ku ma dọ Obudu Ranch International Mountain Race efu ọdọ du. Efu ewo Obudu nẹ omi kia cha wanẹ kwefu Obudu Dam, kia jẹñwu omi ki we dẹ ñwu ma oji uwo.[1][2] Ujiji efu ewo lẹ chi 17 kilometers kwi Bebi Airport[3] mañyi ulẹ hour mẹfu i che kwi Calabar ugwẹta Cross River kpai moto.[4]

Anẹ ñwu

Obudu Local Government Area nẹ ọmẹ teju ọwọ north kpai Vandeikya yi Benue State, teju ọwọ east kpai commune yi Akwaya efu Republic of Cameroon, kpai teju ọwọ south mañyi west kpai Local Government Areas yiBoki kpai Bekwarra. Ugwẹta local government lẹ chi Bette clan, kpai Bette-Bendi ki dodo uña alimeji, kpai Ukpe-Alege ki dodo southern afu anẹ lẹ.Abo Obanlikwu, Utanga-Becheve, kpai Utugwang ma dodo ojikọlama yi Obanlikwu Local Government Area.

Ọhiala

Abakwanẹ ọhiala ma yi Africa

Anẹ Obudu nẹ ọfẹ ojoji ojoji mẹfa odu ma chi: Bette, Obanlikwu, Bendi, Utuwang, Ukpe-Alege, kpai Utanga-Becheve, ọgbọ chi efu ewo kẹkẹ ki nẹ ẹñwu ọgwu ẹgbiti kpai ọfẹ onuh. Ugbo ki abo Obudu kwo dufu t'ejugege n, ama ma ka ki nini ya jẹ che ki chi ọwọ east ma dufu kwo taku ma wa anẹ ugbo ku ma dodo lẹ efu century ẹkẹgwẹjọ. ẹñwu ki che wewe jọ ugbo du ki amonẹ dufu kwo, abo Ulanga Legend, kweju ọwọ Ulanga, oji uwo ku ma dọ Amandakureke oji olu eñini i , efu Utanga-Becheve chi ẹñwu ẹkeji, abẹki ẹkẹta. Ma chẹñwu ọgwọ dabi abo akwọra uñyi Ulanga ku ma ñwọ dọ ma abo Igenyi. Ma ch'abo kpikpa kpai iloji ki ma gbiti n, afẹ ma che b'anẹ ma ma nẹ ọkwọ, ma gwuji añyẹla kpai am'adu wewe ku ma tu ma ubi ku ma chẹnẹ dudu.[5] Ọtakada kakini ma neke chi Fulani, Chamba, abẹki adu abo Portuguese, i chẹ kọ tanẹ ka kini abo mẹta lẹ gwu sub-Sahara century ẹgwẹjọ kpai abakwanẹ ẹgwẹla[6]

Abo ki bọ ka kini abo Obudu wa ugbu ku ma dọ ki Onikal efu Cameroon country, ta ku ma lo ti Ulanga, ugbo ki Igenyi fu ma kpatuka. Ugbo ẹñwu ogwuchẹkwọ ọfẹ Bendi ka kini ma gwugwu efu Ukwel Unokel (ki chi oji uwo Unokel),ta ki ma lo ti Ulanga, ugbo ku ma kpatuka. Ijẹche ki abo Onikal kpai Ukwel Unokel ra lo ti anẹ ka.abo ki bọ la ka kini ẹtọ ma ch'ugbo ka i kwo, mañyi abo Bekwarra ku ma dẹ ogbegbele ma, ku ma dọ ma ki "ọmaye". Ẹñwu wa t'ejugege lefu ẹñwu ọgwu ma ki chẹ alu ka, mañyi i chi ma ki che okate.[7] alu ku ma le tọgba, alu ku ma k'ẹdọno, abo Bekwarra ma nẹ udama ẹgbiti kpai Kwararaffa Empire, ki ch'ujiwe ka ki ẹñwu ogwuchẹkwọ dufu kwefuKwararaffa efu century ẹkẹgwẹjọ taki f'uwewe ñwu kpatuka .[7]

Ọhiala abilẹ wa

Alu k'abo British colonialism wa, Ma fu ọfẹ Obudu mẹfa were rida tefu ewo Ogoja yi Eastern Region of Nigeria. Anu bi ki Nigeria nọla ñwu efu ọdọ 1960 ku ma ñwi local government che efu ọdọ 1976, Obudu mu di local government council ki dago oji kọla ñwu. Kw'iko lẹ i che oka efu ami local government areas mẹgwẹjọ efu Cross River State. Cross River du ọkọlọ ñwu amonẹ ku ma ñyọ bo jọ yi Model School, efu Obudu Local Government Area.[8]

References

  1. Agnes Ingwu, Who Should Govern Our Watersheds: A Case Study from Northern Cross River State, Nigeria (PDF), Canadian Environmental Network, archived from the original (PDF) on 2012-03-02, retrieved 2017-11-05 Unknown parameter |url-status= ignored (help)
  2. Etiosa Uyigue (March 2006). "DAMS ARE UNRENEWABLE A Discussion Paper". Community Research and Development Centre. Retrieved 2010-05-21. 
  3. SkyVector - BEB NDB
  4. "THINGS YOU DIDN’T KNOW ABOUT OBUDU CATTLE RANCH". Information NG. Information NG. Retrieved 18 May 2018. 
  5. AFR Stoddart, “Intelligence Report on Bette-Bendi Clan” (Obudu District, Ogo Prof CSE 1/85/4674. File No. Ed 8850A NAE) 7.
  6. Anthony Ikpe Ugbe, “Obudu Resistance to Colonial Rule – 1930” (BA thesis, University of Calabar, 1986).
  7. 7.0 7.1 UJ Ugi, "Warfare in Pre-Colonial Betteland" (Academic Seminar, Nigerian Defence Academy Kaduna, 2017).
  8. "'Cross River to employ foreign teachers for Obudu Model School' - The Nation Nigeria". The Nation Nigeria (in en-US). 2017-11-02. Retrieved 2017-11-21.