Wp/hac/مەم و زین
مەم و زین، تیرۆکەو دوێ دڵدارا بە نامێو مەم (موحەممەد) و زین (زەینەب) یەنە کە جە دێرزەمانۆ سەروو زوانوو خەڵکوو مەنتەقە باکووریەکاو (شیمالیەکاو) کوردستانیۆ بیێنە. خاتوو زینە واڵێو ساحێب جەماڵەو میر زەینەددین فەرمانڕەوای کوردوو شاروو جەزیرەو بۆتانی، جە مەراسموو نەورۆزیەنە کە بە ڕەسموو کوردا، کوڕ و کناچێ ڕەشبەڵەکشا گێرتەبێ، چەنی مەم، دڵدارەکەیش، یەکتری وینا و دڵ بە یۆی مسپارا. سەرانسەروو تیرۆکەکێ کە پەڕا جە تابلوێ جوان و ڕەنگاڕەنگاگێ جە کۆمەڵگا و فەرهەنگوو باکووروو کوردەواری جە بەینوو سەدەکاو هەشت تا دەی کۆچی یەنە، داستانەو ئی دوە دڵداریە و ئەوەگێڵناو ئا گرفت و سەخڵەتیانە کە مەیانە ڕاو خۆشەویستیشا .
تیرۆکەو مەم و زینی هەمیشە ئیلھام بەخشوو شاعیرا و بەیت واچاو مەنتەقە باکووریەو کوردستانی بیێنە. نامدارتەرینشا ئەحمەدی خانی (کۆچی دمایی ۱۱۱۹ مانگی)، کە مەم و زینەکەش شاکاروو ئەدەبی کوردی (کورمانجی سەرین) یا و بە باوەڕوو فرە جە پەیجۆرکارو ئی بواریە، تەنانەت ئێژایێوی تایبەتش دلێ بەرهەمە کلاسیکەکاو دنیایەنە هەن.
تیرۆکەو مەم و زینی یاوایێنە پانیشتوو (جنووبوو) کوردەوارییچ، نەک ئیسە کە لانیکەم دوەسەد و پەنجا ساڵێ چێوەڵتەر و بە هۆرامی کریێنە بە شێعرە.