Wp/fvr/Tooro

Tooroŋa yeeŋ kɨ́lôŋdɨoŋaaríŋólá nɨ́nójâm na ka̱nsʉkwǎ ge. Dɨ́ele jaluŋtoga oŋŋal ka̱ɨŋ: Tooro tɨ́lwal, tooro karâye, tooro mʉroŋ na tooro onsordʉŋo.

Dɨ́eŋ dɨrɨ́e'ŋ jaluŋ-lé, tooroŋa yeeŋ kí biísáŋórrés dakki gé na kɨ́lôŋdɨoŋaarɨ́ŋólá kerkerjáa-lé ge. Yeeŋ in ge inná kɨ́lôŋdɨoŋaarɨ́ŋóláŋa kerŋa kí dɨ́eŋ suuríŋ teyéjáa, na kí jʉsʉŋ, na álá dɨ́eŋ lóó-sí rɨgela ná uguŋele, na kí jʉ́lo, na álá in jeldela ná âmmaŋa na báaŋa. Maraŋ yeeŋ kí koraŋa suŋŋâ bá in lʉŋɨ ná ásaŋáŋórréŋá; yeeŋ dog rimmeŋa-sí kí kɨ́eŋ kagi tɨɨlɨ ná kí gobeŋa á tɨɨlɨba naŋ dog kurúŋá'ŋ írí taga á jéébeliba.

Tooroŋa tɨ́lwala mat níŋ karába nii suŋŋá puye niin áláŋ 95% paagul kila ǎl yeeŋ aame, na tooroŋa karâyeŋa gal suŋŋâŋ ere bá padísa aame. Tooroŋa-sí suŋŋâŋ ere in-si kɨ́wɨ̂e âl kerŋajâmkwǎ appálakwǎ inná mʉʉrʉ́ŋá-sí killa karába-lé karra jawítía álá yeeŋ pʉɨŋe. Tooroŋa suŋŋâŋ ere luulíŋkarába gé, maraŋ lóóŋá dǐi-lé waar kí subu kɨ́eŋ karala'ŋ paál kúrítía. Tooroŋa tɨ́lwala kí dáldáŋá appáŋa̱ a̱wɨ namaŋ nii áláŋ 80 lóótog-lé. Na tooroŋa kerŋa gal kí órré ittîŋ dáldá a̱wɨ nii áláŋ 6 walagal dééle suŋŋá ittá.

Niin áláŋ ayéŋá míriŋa 10 ǎl-si bɨtʉl, tooroŋa órréŋá (jaluŋa) a̱w ŋááríŋe, díg ǎl awla in pii ná ása na díg gal ǎl-si zogoma na kagi saa suŋŋá ka̱kkɨ́ré kee ǎl yé-ii nás kaaru'ŋ jállo talli ná aam. Tooroŋa ǎl in lʉŋɨ ná ásaŋa nyěŋe dákkiŋdii áláŋ wa̱rɨ ɨŋɨ míŋ ayéŋá míriŋa 2 ǎl-si bɨtʉl, ɨdɨ́ɨŋ ná karáabasálláŋa kerŋa éle ǎl dog in lʉŋɨ ná ásaŋa na kila karába-sí aame ǎl-si tooroŋa awla pie; tooro ǎl in-loŋ ná ása nás ká̱ɨ́ŋ ná kee délliŋ bá tooro onsordʉŋo-ii, ɨdɨ̂ɨŋɨ̌ŋ ná yé kalámsʉnnéŋá aam.Tooroŋa ǎl kaaru talle: Tooro tɨ́lwal, tooro mʉroŋ na tooro karâye, namá padísajâmakwǎ kwáŋ appâŋakwǎ ɨŋɨ míŋ Eurasia namaŋ Aprɨ́gɨa.

Tooroŋa yeeŋ suŋŋá jaiŋíŋ ta̱gɨ̂da ge tóórígiŋaldíŋá-le dʉldɨ́ŋkwěŋ bʉllɨŋ-lê ǎl míŋ áddí ka̱ɨŋ ná arrá dúítía. Tooroŋa-sí in-si kɨ́wɨ́e âl ka̱lɨjanîŋ karába gé naŋ dog âl jʉ́rʉsa gé. Bʉllɨŋa dǐi-lé kwa in-si ta̱bʉŋa-lé ka̱ɨŋ tooroŋa âl-si kwǎŋ rúuŋa-lê jɨ́gɨ́ŋɨ́ ka̱ɨŋ, na âl turbaŋa-sí aame, na âl baíma namaŋ dogólá kʉ́lléli. Bʉllɨŋa kerŋa-lê gal yeeŋ-sí kí sinyítas kɨrgelɨ, namás dééŋ suur'íŋ sabbaŋa-sí Aprɨ́gɨa'ŋ tirge'ŋ naara-lé táárí kawe.