Wp/fvr/Kénneth Kaúnda
Kénneth Da̠vid Kaúnda kí (24 Kôsoŋáŋ ayé 1924 na 17 Potáŋ ayé 2021) na yé Zámbia'ŋ tiríjinnedʉŋo kéŋá ǎl Ba̱rʉ'ŋta̱bʉ waarkʉŋo eŋa míŋ kí ayé 1964 namaŋ ayé 1991. Na yé jʉ́ʉ́rʉ́ŋo'ŋ ta̱bʉkwǎ-lé-ii dítǐnjaaríŋ Birítis'íŋ kʉrɨŋ-lé. Na pisásamíba Hárry Nkumbúla'ŋ ta̱bʉ'ŋjeeŋ-lê Rhodésian Aprɨ́gɨa'ŋ Bá̱rʉ́'ŋ Jɨsɨŋo Rɨ́ɨ kwǎŋ, namá karra jáwí namás Zámbia'ŋ Aprɨ́gɨa'ŋ Bá̱rʉ́'ŋ Jɨrgɨ́ŋó'ŋ já̱gɨ ǎl lia soga ta̱bʉkwǎ-le yé-ii ná jɨrgɨ́ŋôŋsimira Dítǐnjaaríŋ Jɨrgɨ́ŋóŋ Bá̠rʉ́'ŋ Tiríjinne'ŋdaara'ŋ (DJBT) ta̱bʉ ɨndel.
Kaúnda yé bârŋa oos na ɨɨs'ŋ ittîkʉŋo kéŋá. Na dééŋ íya kí dééŋ âba a̱wdog gʉʉdpáálíŋá ka̱ɨ́ŋ, na yé dog gʉʉdpáálí kéŋa kí dééŋsuur namaŋ kí ayé 1949, namá tiríjinneŋa-lé ká̱rɨ́ na juuŋkwǎ'ŋ togol eŋa Rhodésian Aprɨ́gɨa'ŋ Bá̱rʉ́'ŋ Jɨ́sɨ́ŋo Rɨ́ɨ-lé. Na yé ta̱bʉŋa'ŋ díígkʉŋo kéŋá Birítis'íŋ kʉrɨŋ'íŋ ja̱bʉg-lé, na kí duál Ederáŋ 24 ayé 1964, yé Zámbia'ŋ dítǐnjaaríŋ ta̱bʉ waarkʉŋo eŋa. Kí ayé 1973, iláiŋ ka̱rɨ́ŋ namás deer kíkʉrros jáwla órréŋ na tiríjinneŋdaaraŋa'ŋ táas-lé tiríjinneŋdaaraŋa yét bá délliŋ DJBT-ii ná dééŋ jawríŋí kí kʉrɨŋ'íŋebede'ŋ beera'ŋjányi Sóma'ŋ ʉʉ'ŋjawar'íŋ ósom'íŋjaní’ŋ. Ka̱rɨ́ŋ ela tin'íŋ dɨó, Kaúnda suŋŋáŋere'ŋ juluŋa'ŋjulu'ŋ ʉlʉgɨŋ-si jálpúŋa kí jéláŋáŋ sôŋgoŋa'ŋpɨ́rɨ́ ka̠kkɨ́re eŋa. Kí ayé 1973 pʉrre'ŋ jʉ́ʉ́r na julupaál'íŋ ja̱rɨ́ŋáŋjarri'ŋ dǔupíŋí Zámbia-sí jombóró'ŋ jʉ́ʉ́r'íŋ panja-lé jáá. Bá̱rʉ́ŋáŋtáas'íŋ jɨgé Kaúnda-sí jɨ́gé ásáŋ teŋgeŋa já̱ɨ́ŋó kila ǎl ye-sí júndíe nás kʉrro kéŋá. Tiríjinne'ŋdaaraŋa suŋŋâŋ jʉ́mbʉtas tuuŋe kí ayé 1991, ǎl dée-lé Prederik Siluba ǎl Tiríjinneŋdaara-suŋŋâŋ Júnyúŋo'ŋ Jʉmbʉta'ŋkuri'ŋ ta̱bʉ-ii Kaúnda-sí karrajáwí jʉ́mbʉta-lé, yé namá bʉttêŋi Zámbia'ŋ ba̱rʉ'ŋúlug-lé karrajáwíŋí kí ayé 1999, maráŋ ʉʉkuri'ŋ jwas ja̱ɨ́ŋɨ́ŋo ayé ta̱bʉkʉŋo-lé.
Kaúnda Bety Bánda-sís nyaŋá kí ayé 1964, ǎl yé-ii ná dée-lé dogólá oos na ɨɨs kɨrɨ. Ɨdɨ̂ɨ́ŋ ǎl-si yé lóŋá ná sapári'ŋ kʉmʉlʉkʉb kí kondôga suúr kérrég jíŋítíeŋi, Sapári'ŋ kondôga kí jorlé-sí asiŋa dǐi-lé bás in kɨ́wɨ̂e âl " Kaúnda'ŋ kʉmʉlʉkʉb" ka̱rɨ́a Aprɨ́gɨa Saará’ŋ-dǔu'ŋ dɨó. Na yé kí duál Pota'ŋ 17 na ayé 2021 way kí waja bʉtte díg, na kééŋ ayéŋá 97 ka̱ɨ́ŋ âl yé way.