Wp/fvr/Apirígia Sǎ̱ɨd

Kʉldɨŋaba̱rʉ'ŋ Apirígia Sǎ̱ɨd, yé Apirígia'ŋ ba̱rʉ sǎ̱ɨd saasuŋâ kʉŋo-ii, Apirígia dɨó. Na dééŋ kiná kí Sǎbasǎ̱ɨd'ŋ ere âl niin-ii 2.798 kʉ̂lʉmitir tʉʉm'íŋǎ̱rɨ Apirígia'ŋ Sǎ̱ɨdm namá kí Sǎ̱ɨd Atlántik 'ŋ páajtelele-ii, na Hɨ̂ndɨ'ŋ Páajtelele-ii, na kí rɨ́ɨ'ŋ ere gal namás kí kin ba̱rʉŋas kinaŋa gé; Namíbia, Botswána na Zimbáboye; kí sǎba, na rɨ́ɨsǎba namá gal-si kí Mozambîk na Swázilánda kinaŋa gé. Na yé kí térémerere'ŋ ba̱rʉ Losôtos kójóleŋjáas eŋa. Apirígia Sǎ̱ɨd, yé ba̱rʉŋa'ŋ appâ kʉŋo-ii Apirígia'ŋ sabba sǎ̱ɨd -lé, na gal ba̱rʉ 25 appâ kʉŋo-ii da̱ldɨ'ŋ dɨó nyét kí lóóŋ wa̱ssɨŋ, na kwa 57 mírí-les suŋa kee ,na yé da̱ldɨ'ŋ kwa'ŋ diigiŋ'íŋ ba̱rʉ 24 appâ kʉoŋ-ii. Apirígia Sǎ̱ɨd'ŋ kwa áláŋ dákki 80 píri-lé, Batu'ŋ dɨrɨ́e-lé ge, namá maraŋ kaŋgíríŋá kí órréŋá suŋŋâ 'ŋ dɨó. Na Apirígia 'ŋ beléŋá kergela kírsiŋa, namá dɨ́e-lé oson na oŋŋal (tiise) ségag gé. Na kwa'ŋ diigiŋ kerŋa kwǎ, namá niiniŋ gé. Apirígia'ŋ kwa'ŋ daaraŋa appâ kʉoŋ'íŋ ǎl Urûbba'ŋ na dɨɨ́ŋ ʉrrɨ́ŋiŋ dɨrɨ́e.

Apirígia Sǎ̱ɨd ba̱rʉŋa'ŋ ittî kwǎ-le-ii, Apirígia dɨó ǎl tóóríg mʉŋgʉl á eŋaba dée-lé, na áddí jʉ̂mbʉt ɨŋel, namaŋ dákkin dig áláŋ-si ayéŋá píri páágó. Iláíŋ kí díg, kwáŋ suŋŋâ'ŋ ere, Apirígia Sǎ̱ɨd'íŋ kwa dɨkkóŋa jiím'íŋ-si baaj wa̱rɨ ká̱ɨ́ŋ, namaŋ díg ayé 1994 -lé Ba̱rʉ'ŋ Tiríjinni'ŋdaara kerkerjeeŋ'íŋ jɨgé’ŋ jɨɨn piá kí ayé 1948, na mʉrʉla jáá dɨ́eŋiŋ kergel (kerker) jáá-lé áláŋ kwa kerkera kʉ́ʉŋʉl. Iláíŋ ka̱rɨ́ŋ kí tin kurrâ díg kí kʉrro'ŋ júúrúŋos jáwla Ba̱rʉ'ŋ Jɨ́sɨ́ŋo kwa'ŋ na kerkerjeeŋ'íŋ jasíŋ junyúŋo kwǎ míŋ ba̱rʉ́ dɨó, namaŋ ba̱rʉ'ŋ paál, naŋ-si kergeljáa'ŋ paál jabúŋ mʉrʉla tuuŋe kí in ayé'ŋ 1980 túle.

Mǐŋ ayé 1994, órréŋá'ŋ nyéttiŋ beléŋá'ŋ daldaŋa'ŋ jaarîŋ tiríjinniŋa si ká̠ɨŋ ba̱rʉ'ŋ dɨó'ŋ jʉmbʉtáŋkuri'ŋ arrájeeŋjéel-lé â̠y ǎl yé-ii kʉldɨŋaba̱rʉŋ muruláŋdumbarru-lé na a̱kʉ́roŋa Oos na oŋŋal. Da̱ldɨŋa'ŋ Kʉ́lʉm Apirígia Sǎ̱ɨd sís kergel tes piá in ǎl ittíg tulé'ŋ sôŋgoŋa'ŋ ja̱rɨ́'ŋ jombóró-ii, na âl naa dakkíŋ jetéré suŋŋâ'ŋ ba̱rʉ eŋa .Dééŋ jombóró suŋŋâ appâ'ŋ a̱w kʉoŋ-ii. Apirígia nyéttiŋ dɨó, na 33 suŋŋâ appâ kʉoŋ-ii da̱ldɨ'ŋ dɨó. Apirígia Sǎ̱ɨd, dʉó tog'íŋ sôŋgoŋa'ŋ ja̱rɨ́ oson na a̱w'íŋ (saabe) írí nyét-si kee Apirígia nyéttiŋ'íŋ dɨó. Iláíŋ kí díg, ire na a̱rrɨŋ'íŋ wa̱rrɨŋ ká̱ɨ́ŋ-sina kee saasuŋá ba̱rʉ́ dɨó nyét, na kí in áláŋ kwa'ŋ diigíŋ'íŋ arra oŋŋal táárí ás keeba na dééŋ jaiŋ'íŋ jâmma, US $1.25'ŋ dǔu-ii sog tog'íŋ dɨó.