Wp/efi/Democratic Republic of Congo
Democratic Republic of Congo (French: République démoratique du Congo), oro ẹsiwakde ndikot DR Congo, Congo-Kinshasa, m̀mê DRC, odu ke ufọt Africa. Ẹkediọn̄ọ enye nte Zaria ọtọñọde ke 1971 esịm 1997. Enye edi ọyọhọ idụt iba oro okponde akan ke Africa ke ikpehe ye ọyọhọ idụt duopekiet okponde akan ke ererimbot. Ke otu owo miliọn 71 oro ẹdụn̄de ke Democratic Republic of Congo, ọyọhọ idụt usụkkiet oro mme owo ẹwakde ẹkan ke Africa, ọyọhọ idụt inañ ke Africa, ọkọrọ ye ata ediwak idụt oro ẹsemde Francophon (mbon oro ẹsemde French). DRC adianade adaña ye Central African Republic ye edem usuk Sudan esim edem edere; Uganda, Rwanda, ye Burundi ke Edem usiahautin; Zambia ye Angola ke edem usuk; Republic of Congo, Angolan exclave eke Cabinda, ye Inyañibom Atlantic ke edem usiahautin. Ẹda enye ẹdian̄ade ẹkpọn̄ Tanzania ke Ñkpọdiọhọ Mmọñ Tanganyika ke edem usiahautịn. Ke Muanda ye ñkpotụk ñkpotụk inua Akpa Congo oro ẹbererede ẹnọ Guinea, idụt emi odude ke inyan̄ibom kilomita 40 ẹdu ke mbenesụk Atlantic ke Muanda ye ke ñkpọ nte kilomita 9 mben Inyañibom Congo. Enye edi udiana akamba idut ke Africa enyenede otu ofuri ibatowo edide Christian.
Mbụkeset
[edit | edit source]Ke ini mbon Belgium Congo akadade ke idem, mme adausụñ esie ẹma ẹn̄wana ye kiet eken. Soviet Union ye Edidiana Mme Idụt ẹma ẹn̄wam ndisobo otu oro ẹkeyomde ndida ke idem ñkpọñ obufa idụt oro. Udiana ekoñ Congo, ntọñọ ntọñọ 1998, ama osobo idụt oro. Enye ama abuana idụt usụkkiet ke Africa ye ndusụk otu oro ẹkamade ñkpọekọñ ọniọñ. Kpa ye oro idiọñọ emem odude ke 2003, ndiñwana eñwan ke ñkañ edem idụt oro aka iso. Do, ẹdọhọ ke idañ ñkanubọk ye afai afai idañ eken ẹdi ndiọkñkan ñkpọ oro ke ererimbot. Ekọñ oro edi ndiọkñkan eñwan oro eñwanade toto ke Ekọñ Ererimbot II, owotde miliọn owo 5.4 ọtọñọde ke 1998. Ata ediwakediwak owo ẹma ẹkpaña ke ntak udọñọ utoenyịn, udọñọ utọrọ, udọñọ ñkañ ye udọñọ unana udia oro ọnọde nsọñidem. Democratic Republic Republic of Congo, Esop Congo, Congo de Congo, CongoLépolloville, Congo vor Kinsha,ye Zare (Zapena) ke usem French. Okposụkedi enye odude ke Ñka Edidiana Mme Idụt ke Ufọt Ufọt Africa, idụt oro ñko odu ke ñkañ ndutịm uforo ye ke ñkañ Edem Usụk Africa nte andibuana ke Esop Usụk Usụk Africa (SADC).
Se Ibañade obio emi
[edit | edit source]Idut emi adianade adaña kiet ye Angola, Inyañibom Edem Usụk Atlantic, Itịghede Congo, Edem Usụk Africa, Edem Uganda, Rwanda, Burundi, Tanzania,ebe esim Ñkpọdiọhọ Mmọñ Tanganyika, ye Zambia.
Ibuot obio DRC edi Kinshasa. Ọwọrọde etop itie ke Ererimbot ke Democratic Republic of Congo edi Virunga National Park (1979), Garamba National Park (1980), Kahuzi-Biega National Park (1980), Salonga National Park (1984) ye Okapi Wildlife Reserve (1996).
Mbahade Obio
[edit | edit source]Ẹbahade idụt emi ẹsịn ke ikpehe itiokiet ke ikpehe. Ekem ẹbahade mme obio ukara ẹdọñ ke ñkanñkụk. Ẹbahade mme ñkanñkụk ẹdọñ ke mme efakutom.