Wp/dtp/Pomogunan

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | dtp
Wp > dtp > Pomogunan

Pomogunan (Malayu: Bumi, Inggilis:Earth) nopo nga kapampangan kumotolu mantad poindoros do tadau.

Tionon do boliongon susumuni om nimpasi kaampai noh tongoulun. Pomogunan noh i tiso noh do kinimpasi. Ponoriukan do sains popokito do kapampangan pomogunan diti nopudali kikira do 4.54 bilion toun di nakatalib,om kopoposion nokoimbulai ontok poh di iso bilion toun. Umur nopo diti pomogunan nga 4,600 juta toun. Sinodu do pomogunan mantad dilo tadau nopo nga 149.6 juta kilomito.

Pomogunan diti kikulub do tongus om haro nogi dodokot ii pinungaranan do magnetosfera ii kapanamong mantad do linasu tongus, binabang ultraungu di koligogon om radaat mantad do katawanan. Kulub do tongus diti minongolopot do pomogunan gisom do 700 kilomito om iri katalib dilo nopo nga roitan do katawanan. Kulub do tongus diti pinungaranan do Troposfera, Stratosfera, Mesosfera, Termosfera, dan Eksosfera.

Kulub do ozon, mininsawat gisom 50 kilomito, nopudali id Stratosfera om Mesosfera om moningolig do pomogunan mantad binabang ultraungu. Pogisuaian linasu do pomogunan nopo nga mantad do -70 °C gisom 55 °C. Sangadau id pomogunan nopo nga 24 jam om sontoun nopo nga 365.25 tadau. Winagat do pomogunan nopo nga 59,760 juta tan, miampai do ginayo 510 juta km posorili. Kinoinsokon do pomogunan nopo nga 5,500 kilogram monikid mito posorili om gunoon sobaagi do ponukat do kinoinsokon di kapapampangan do suai.

Garis taatanga do pomogunan nopo nga 12,756 kilomito. Limbagat pomogunan ukuron sobaagi do 10 N kg-1 om ponipangan do kapampangan suai sobaagi do 1. Tiso-iso satolit poinsandad do pomogunan nopo nga tulan. 70.8% soibau do pomogunan nopo nga nokulumutan do waig. Tongus id pomogunan nopo nga kaampai noh 78% nitrojon, 21% oksijon, om 1% haun, karbon dioksida, om gis suai. Haro lugu do pomogunan ii nopudali mantad do bosi nikol kikinapal do 1,370 kilomito miampai linasu kagampot do 4,500 °C, nokuluputan nogi do lugu poinlabus kikinapal do 2,100 kilomito. Nolopot nogi do mantil silika kikinapal do 2,800 kilomito ii nokowonsoi do 83% suang pomogunan. Iri tohuri nopo nga korop do watu silika it oruhai do 100 kiloito kinapal.

Korop pomogunan id sondot saralom do laut nopo nga onipis kopio tu 5 kilomito noh. Nopibaagi iti korop pomogunan do pipiro boogian om mamanau tumanud do plat tektonik (teori hanyutan benua) kopomonsoi do gogor pomogunan. Limunduk poingkawas nopo nga nuluhon Iboros(Everest) kikinawas do 8,848 mito, om rahat poinralom nopo nga 10,924 mito. Danau poingkawas nopo nga danau Titicaca, om danau tagayo nopo ngah Rahat Kaspian. Rahat poinggayo nopo nga Rahat Pasipik. Soginumu do 2/3 tampat id pomogunan nopo nga nokuluputan do waig om 12% mantad do pomogunan nopo nga kotogisan.