Jump to content

Wp/dga/Yoe porebo

From Wikimedia Incubator
< Wp‎ | dga
Wp > dga > Yoe porebo

Yuori porebo e la bie ba naŋ dɔge ka bebie ayɔpoi (daagbuli) wa ta ka a yidandɔɔ a ko o yuori. Dagaaba laŋkpeɛbo poɔ, ka banaŋ wa dɔge bileɛ ba maŋ yeli ka saana kpɛ la a teŋɛ bee yiri poɔ. A saana ŋa Dagaaba maŋ peɛre nyɛ la ka neɛ la bee la ka boŋkaŋ la kyɛ pãã baŋ pore o yuori. Ka bipeela ba taa yuori sere ba maŋ boɔle o la Dɔɔsaana bee Pɔgesaana. Yidandɔɔ bee a bie saakoma bee o ba la taa sori ka ba pore a bie yuori.

Yopore parɛɛ

Ŋmene yoe

Poteɛroŋ yuori

Leɛwaa yoe

Yɛlɛ naŋ e neɛ dɔgebo saŋa ka ba pore o yuori.

Yokpɛglɛ

Ŋmene yoe

E la yoe mine ba naŋ maŋ pore biiri ba naŋ sɔre tebɛ/ ŋmemɛ zie. Ka a sobaŋ wa sereŋ nyɛ a bie o maŋ de la a ŋmene yuori a pore a bie. Amine la Gyebuni, kokolaa, saŋmene,

Poteɛroŋ Yoe

A yoe ama a poraa maŋ tere la ana naŋ erɛ o nyɔvoreŋ a pore a yuori aseŋ popeɛloŋ, ŋmenesoobo, ekaawɛ, wulnyɛ, zuvela, zufaa, kuufama, kuukye, ŋmenemaaloo, poteɛrowɛ ane amine kaŋa.

Leɛwaare Yoe

Bie ba naŋ dɔge ka o kpi ka ba la doge o. Ka bie kpi a bogi uumo maŋ de la baŋe eŋ o a pɔge ŋmaa o toori fēē kyɛ bee ba de soɔ ŋmaa a eŋgbani zie kaŋa. Ka o ma wa leɛ doge ka a wane a mage na ba ŋ eŋ o na ka ba pore o a yoe ama kaŋ. Yoɔraa, Dere, Derpɔge.

Yɛlɛ naŋ e neɛ dɔgoo saŋa ka ba ko o yuori

Amine la ba naŋ dɔgebo sori fo yuori na la sori ka sɔkyara meŋ wa la ka ba de o eŋ bo.

Neɛ ba naŋ kpi ka ba dɔge o na baŋ di la- dabuo, yipogetuo

Ka fo ma wa taa dãã kyɛ dɔgebo meŋ fo yuori la Dɔɔdaa bee Pɔgdaa.

Ka daa daare wa la Ayɔɔ ane Bayɔɔ.

Yokpɛgle

Yuori ba naŋ ko bo fo waaloŋ zuiŋ bee fo gyogo zuiŋ. Amine la, Dɔɔzeɛ, Pɔgetobo, Dɔɔlane, Pɔgnoɔre, Pɔgnuulee

Yuori porebo tɔna

-A bie ba maŋ la waa saana.

-A bie maŋ kpɛ la la noba poɔ.

- A maŋ wulo la noba yiibu zie.

-A maŋ vɛŋ la ka te baŋ noba mine gyogo.

-Noba poore maŋ pale la ba naŋ nyɛ "saana ".

-Yuori porebo maŋ vɛŋ la ka te baŋ a bie ne o dɔgreba.