Wp/ddn/KOVID-19
Ifͻ̀ ya cíi KOFID-19?
[edit | edit source]COFID-19 barà zanŋεi fͻ ka à nͻͻni diyayo ná gὲi, koronafiris ya barà à saabù. Viris nna zaŋεi taagͻ di, ǹ sinna à beiyo, à balaaye mà dùka sinti kpaara ka ǹ go cεɛ Wuhan, Siini gannà baturè jiiri 2019 bèenɛ̀ ŋmɛnɛ̀ handu ka ǹ go cɛ desamburu.
Ifͻ̀yo ya ci COFID-19 màanayo?
[edit | edit source]- Maanayo ka ǹ go KOFID-19 bei nna nͻ̀ : gaakͻnni, farayo nna tͻkͻɔ. Zanŋεikͻm fɔ́yo ba hini ka gonna gaadoori, nùnε lutuyo, màsasara, jindekͻ̀llͻ̀ doori au soori. De ǹ bà zàa mεεfͻ gà, seedayo wͻ̀, yεbεrεkε (cεεnεcεεnε) nͻ̀ ǹ cin sinti ka kàa ko ba.
- Bͻrͻ̀fͻyo nà zanŋεi di kuu, amma, à maana ba àfͻ su hͻnnε ǹ ga, ǹ su máa doori. Boroo kayo ǹ go zaŋεi (80% zaka) cin duu sͻͻci ka à mà ná cíi nnà baabuyo. Bͻrͻ̀ iddu (6) ka COFID-19 dìi gà, bͻrͻ̀ fͻ́ (1) ya cin zaŋεi à mà jaasà, hinazebu mo barà à sε gàabε.
- Bͻ́rͻ̀zeenͻyo, nnà boroo ka ǹ ga zanŋεi fͻ́ gono zaŋà tansiͻ̃, jεnε nna binεnze zanŋεi nnà sikiri zanŋεi, nŋayo ya go kariga ka zanŋεi laalͻ di tɛε. Boroo ka ǹ gonna gaakͻͻni, tͻkͻɔ ͻu hinanzebu gaabε mà kpee lokotoro[1].
Saana, au safari fɔ́ gono KOFID-19 Baabuyo ŋmεnὲ ?
[edit | edit source]Hali hɔ̃, KOFID-19 sinna saana au safari à baabuyo ŋmεnὲ. Amma, ǹ gono à safari cèejiyo siriya tutuuma gà, ko neesi wͻ̀rka à ba sawa. Ãduniya maraga beeri ka à go kulaayo nna ibunaadamyo baani hìnì ka ǹ go cεɛ OMS ba laabari tͻyanni haya ka ǹ dùu gà.
COFID-19 ŋmεnὲ màanayo
[edit | edit source]- Tͻkͻɔ
- Gaakͻnni
- Nunὲ lutuyo
- Jindekͻllͻ doori au soori
- Nunὲ ka à go fùllu
- Hinazebu gàabε
Koronafiris gànàyo au à seiyo kpaara KOFID-19
[edit | edit source]Wɔ̀ cεrε ziyaarayo, deweniyayo dͻyokpeiyo zobu ͻu wɔ̀ ǹ kεyanni
Hayayo nna nunŋuyo kͻtͻ ka ná kammε hinu, ka kàa ko mͻ̀ͻjinε, mεε, nunὲ, au mòo tatabuyo.
| kammε hinuyo ka toraa (ka yaara)
Wɔ̀ noo kammὲ hinu sãasãa nna safari ka à kuna alkͻͻlu gono au nna hari nna saafunu |
Mͻ̀ͻruyo nna cεrε
Mεɛtiri fͻ zakà wɔ̀ mͻͻrù nna cεrε, ka mɔɔru nna bͻ̀rͻ ka à go tͻkͻɔ au ka à go tisã. |
|---|---|
| Wɔ̀ laakari nna noo mɔ̀ɔyo, nunε nna noo mεε tatabuyo
Bͻrͻ kammὲ nunŋu tutuuma kͻtͻ ka zanŋεi nͻͻni gono ǹ gà. De kammεyo ka zaŋεi ku, ǹ ba hini ka nàm à mà tͻ noo mɔ̀ɔyo, noo mεε au nunε ga. Zǎ nunŋu di nͻ̀ zaŋεi di ba huro noo gaa kuna |
Wɔ̀ gͻrͻ fuu de noo su m̀a noo gaa kaanε
De noo gonna gaakͻnni, tͻkͻɔ nna hinazebu gaabε, wɔ̀ cε ka kpei diya lokotoro |
| Tͻkͻɔyo ͻu tisãyo jεsε guusu kuna
Wɔ̀ noo mεε nna noo nunε daabu, de noo go tͻkͻɔ au noo go tisã. Wɔ̀ noo nunε tuusu musuwaa au noo jεsε guusu à mà su ci noo kammὲ. | |
Tilà wͻ̀ hunudͻ́ : ãduniya mariga bèeri ka à go kulaa nna ibunaadamayo baani ka ǹ go cεɛ OMS.