Wp/dar/Хайдакьла район
| |||||
Улка | ![]() | ||||
Федерацияла субъект | ![]() | ||||
Районна бекӀ | Темирбулатов, ГIялим | ||||
Бай | Мажалис | ||||
ЧӀябар | 678,24 км² | ||||
ХӀербирути халкь | ![]() | ||||
Миллатунала цалабяхъ | Дарганти, Диркьаланти | ||||
Динна бяхIчибизуни | Бусурбанти | ||||
СягӀятла ири | UTC+3 |
Хайдакьла район - Дагъистайзибси муниципалитла район саби. Бай — Мажалис. Район тӀинтӀбиубли саб Дагъистала байлизиб. Шантала лугӀи 33 519 адам (2024, дус).

География
[edit | edit source]Район мерлабиубси саби Дагъистанна берхIи булхъунси-кьиблала шалилизиб. Шамалла шайчибад — Къаякентла, берхIи булхъунси шайчибад — Дербентла, кьиблала шали шайчибад — Табасаранна, кьиблала шалила-магърибла шайчибад — Агъулла районлизила ва Дахадаевла ва шамма-берхIи гIелабиркуси шали — Сергокъалала районтазиб дазуличиб мерлабиубли саби. Илини 678,24 квадратла километрла чIябар буцили саби.
Тарих
[edit | edit source]1928 ибил дусла ноябрьла 22-личибадси Дагъиста ЦИК-ла 4-ибил сессияла ХIукму хIясибли, гьалабла Хайдакьла-Табасаранна округла мер-мусаличиб акIахъубси саби. 1963 ибил дусла февральла 2-личибадси РСФСР-ла Верховный Советла Президиумла ХIукму хIясибли, уббяхъибси Дахадаевла районна ванза сунечил бархбяхъили шимала мер-мусаличибси Хайдакьла район акIахъубсири. РСФСР-ла ВСП-ла 1965 ибил дусла январьла 12-личибадси ХIукму хIясибли, гьаларла сунела дазулизиб район сагали акIахъубси саби.
ТIабигIят
[edit | edit source]Илар, халаси кьадарлизир, сугъатла къаркъа, дерцIес вирути, уркьли (черепица) дирути гIянжи, Мажалисла мягIдайзир химияла продуктуни, юртани лушути хьанцIа къаркъа лер. Район вацIурбачил давлачебси саби. ВацIурбазир имцIаливан дурхъати журала урца галгуби дашули сари.
ХIербирути халкь
[edit | edit source]Дус | 1939 дус | 2024 дус |
ХIербирути халкь | 18 970 [1] | 33 519 [2] |
Миллатунала цалабяхъ
[edit | edit source]Россияла 2021 дусла хIисаб касни хIясабли Хайдакьла районнизиб хIербирути сабри ишди миллатуни [3]:
Миллат | ЛугӀи | % |
---|---|---|
Дарганти | 30 277 | 90,86 % |
Диркьаланти | 2 646 | 7,94 % |
ЦархӀилти | 399 | 1,2% |
Адамти хIербируси мер
[edit | edit source]1. ГӀяхIмадлаша (1 466 адам) - Ирича - ЦӀурхачи - ЧяхӀдикӀна
3. ВарситӀ (398) - Бяжлуки - ВарситӀ - ЦӀурхавкент
4. ХӀулли (2 204)
6. ЧIибяхIни (2 308) - Кьулегу - Машатти - ХIядягъи
7. Жинаби (788)
8.ЖирабачӀи (1 747) - Гъулди - Дяхъниса - Лища - Сургия
9. ГъярацӀан (1656) - Кьярталай
10. Хъирхъи (389) - Турагъа - Шиланша
11. Кирцик (278) - Пиляхъи - Шурагъат
12. Мажалис (7 632) - Родниковый - Хунгъия
13. Санчи (1 922)
14. Чумли (1 805)
15. Шилягьи (2 307) - Адагъай - Жигай - Дуреги - Кьулижа - Мижгъели
16. Янгикент (1 892) - Маллакент - Сагаси Барша - Тумеллер