Wp/cnr/Vojna konvencija između Crne Gore i Rusije 1910.
Da bi ograničila težnje crnogorskog dvora i obezbijedila status quo na Balkanu, Rusija je 1910. odlučila da vojno – političkim sporazumom veže Crnu Goru za sebe. Tako je došlo potpisivanja čuvene vojne konvencije, koja je po mnogo čemu predstavljala presedan u bilateralnim ugovorima koji su do tada potpisivani. Crnogorske potrebe za potpisivanjem konvencije, ogledale su se u nedostatku materijalnih i novčanih sredstava za opremanje crnogorske vojske, koja je bila jedini adut knjaza Nikola za planirana osvajanja. On je želio da ruskim novcem reorganizuje vojsku, i pripremi je za ofanzivna djejstva u śevernoj Albaniji, znajući da za takvu kampanju neće dobiti saglasnost Rusije. Vojnu konvenciju u ime Crne Gore potpisao je Ministar vojni, brigadir Ivo Đurović 17. novembra 1910. godine, a petnaest dana kasnije, u ime Rusije, Ministar vojni, Suhomlinov. Ugovor je rijedak, i vjerovatno jedinstven primjer međudržavnog ugovora, jer su njime, praktično sve nadležnosti nad vojskom jedne nezavisne zemlje, prebačene na drugu potpisnicu sporazuma, što sirovo pokazuje neravnorpravnost između ugovornih strana. Rusija se obavezala da nastavi napore ka modernizaciji crnogorske vojske, i u te svrhe godišnje izdvaja 1.600.000 kruna (perpera). Sa druge strane, Crna Gora se obavezala da na prvi poziv Rusije, stavi na raspolaganje sve svoje oružane snage, ali je njeno djejstvo bilo ograničeno samo na prostoru Balkana. Crnogorski vojni plan morao je biti usaglašen sa planovima ruskog Generalštaba. Kako bi se ograničile crnogorske aspiracije, u sadržaj sporazuma unešen je član 7, kojim se Crna Gora obavezala da ne preduzima ofanzivna djejstva bez saglasnosti ruskog cara, i ne zaključuje vojne sporazume sa drugim državama. Rusi su nastojali da ograniče trošenje subvencije samo u vojne svrhe, što je i uređeno ovim ugovorom, kako se ne bi ponavljala prethodna praksa, da se sredstva namijenjena vojsci troše za potrebe crnogorskog dvora i države. Ruski vojni agent imao je zadatak da sa crnogorskim vojnim zvaničnicima, usaglasi predlog budžeta za utrošak sredstava, a njegovo odobrenje zavisilo je direktno od ruskog Generalnog štaba. Crna Gora nije smjela dovoditi druge strane instruktore u svojoj vojsci, već samo ruske oficire, a dogovoreno je i otvaranje kadetske škole. Time je Crna Gora, odnosno njena armija, stavljena pod nepostrednom komandom ruske carevine. Ipak, i pored ovih ograničenja crnogorska država nije raskidala sa politikom teritorijalnog proširenja, rizikujući da Rusija obustavi isplaćivanje redovne vojne subvencije. Crna Gora priželjkivala je rat sa Turskom, ne bi li dobila šansu da prisajedini željene teritorije. Išlo se ka izazivanju provokacije u blizini turske granice, ili na samoj osmanskoj teritoriji. Često je dolazilo do incidenata na crnogorsko – turskom graničnom pojasu, ali oni nijesu poprimali sveopšti karakter. Crnogorska država predstavljala se kao zaštitnik pravoslavnog življa, nastanjenog na teritoriji Osmanskog carstva uz samu granicu sa Crnom Gorom. Pogranične čarke praćene su budnim okom ruskih predstavnika u Crnoj Gori, koji su vodili računa da crnogorski graničari ne izazovu sukobe većih razmjera. Nikola Petrović, dezavuisao je odredbe vojne konvencije i u toku Malisorskog ustanka 1911. godine, kada je uzeo aktivnog učešća, pomažući ustanike protiv Turke, ljudstvom, oružjem i finansijama. Iako je ruski novac bio od vitalnog značaja, cetinjski dvor nije mogao odoljeti egzotici osvajačkih ambicija. Vojna konvencija nije uspjela da spriječi Crnu Goru da vodi tajne pregovore sa Srbijom, Grčkom i Bugarskom i zajedno sa njima povede rat balkanskih naroda protiv Osmanskog carstva 1912. godine. Zbog narušavanja vojnog sporazuma iz 1910. godine, ruska vlada je, kao vid protesta, obustavila isplatu subvencije i prekinula rad na modernizaciji crnogorske vojske.
Poveznice[edit | edit source]
Izvori[edit | edit source]
- Škerović, Nikola, Iz odnosa Crne Gore i Rusije (Vojna konvencija 1910), str. 117.