Wp/cnr/Velimir Vujačić

Biografija[edit | edit source]

Odrastajući i živjeći na Cetinju u porodici puškara Janka Vujačića i majke Gospave rođene Nikač od rane mladosti bio je očaran pričama o crnogorskoj prošlosti, što je imalo presudan uticaj za njegovo opredjeljenje za studiranjem istorije.^[1]

Najvažniji doprinos proučavanju crnogorske istorije Duda Vujačić dao je kada je široj javnosti predstavio istoriju crnogorske pošte i poštanskih maraka na bazi petanestogodišnjeg proučavanja dostupne arhivske građe. Na sebi svojstven način uspio je da umnogome doprinese rekonstrukciji rada crnogorske pošte za vrijeme Knjaževine i Kraljevine Crne Gore i to od njenih prvih začetaka. U prvom dijelu svog samostalnog projekta publikovanog 2001. godine dao je osvrt na najstarije začetke poštanskih aktivnosti još od rimskog perioda do 1871. godine. U ovom dijelu predstavljena je rimska državna ustanova za prevoz putnika i poštanskih pošiljki, kao i počeci poštanske službe u državama prvih crnogorskih dinastija tj. u Duklji i Zeti . Vujačić je dao iscrpnu ulogu Cetinjske mitropolije kao riznice srednjovjekovne baštine Crne Gore u ativnostima vezanim za razvoj poštanske djelatnosti. Kao pedantan istoričar i savjesan proučavalac prošlih vjekova nije propuštio priliku da u ovom prvom dijelu svoje kapitalne knjige iznese i značaj Crne Gore toga doba kao važnog tranzitnog čvorišta puteva između istoka i zapada . Prema Vujačiću upravo ova činjenica koja se ogledala u povoljnom komunikacionom položaju imala je za posljedicu rani nastanak poštanske djelatnosti na teritorije Crne Gore. Stilom studioznog povjesničara sveobuhvatno razlaže razvoj i puteve poštanske službe na Crnogorskom primorju, zatim izlaže razvoj kurirske službe u XVII i XVIII vijeku . Ne zadržavajući se strogo samo na poštanskoj službi, Vujačić je ušao i u izučavanje širih poštanskih aktivnosti koje obrazlaže kroz objašnjavanje prenosa poštanskih pošiljki i službene korespondencije za vrijeme Petra I, Petra II i knjaza Danila Petrovića-Njegoša . Drugi dio Vujačićeve knjige “Crnogorska pošta i poštanske marke” daje nam detaljnu i dubiozu studiju o razvoju poštanske službe od 1871. do 1918. godino, odnosno od pristupanja poštanskoj organizaciji do nestanka Crne Gore . U ovom drugom dijelu na metodološki dobro postavljenim osnovama Vujačić je izložio organizaciju savremene pošte, kao i položaj Crne Gore u međunarodnom saobraćaju, potpisivanje međunarodnog ugovora, ali i način prevoženja pošte i putnika. Prva dva dijela knjige prate i fotografije prvih rukovodioca crnogorske pošte, prvog poštanskog automobile itd. Poljednji treći dio Vujačićeve knjige pored istorijografskog ima i filatelistički značaj jer su izložene sve poznate poštanske marke koje je koristila tadašnja crnogorska pošta . Treći dio prati kvalitetan kolorni i slikovni prikaz redovnih, prigodnih i serijskih izdanja crnogorskih poštanskih marki u upotrebi u Knjaževini i Kraljevini Crne Gore. Interesantno je da je Vujačić pored standardnih poštanskih marki, predstavio i marke dodatnih vrijednosti kao i falsifikovane poštanske marke sa likom knjaza Nikole . Na kraju su predstavljeni žigovi gradskih i mjesnih poštanskih stanica. Vujačić je ovim radom dao sveobuhvatan razvoj poštanske službe Crne Gore od najsatarijih vremnsa do 1918. godine, Međutim, nije se samo zadržao na ovom period već je u svojoj knjizi predstavio i poštanske marke u izdanju crnogorske vlade u emigraciji što ovom radu daje dodatan značaj. Takođe, predstavljene su i poštanske marke u izdanju austrijske, italijanske i njemačke okupacione vlasti u Prvom i Drugom svjetskom ratu . Sve ovo cjelokupno daje dimenziju svojevrsne studije o crnogorskoj filateliji što predstavlja prionirski posao ali i nesumljivo značajan doprinos proučavanju istorije Crne Gore. Ovaj njegov rad zaslužuje posebnu pažnju, obrada svih emisija poštanskih maraka doprinosi boljem upoznavanju crnogorske filatelije, naročito jer se većina njih prvi put prezentuje javnosti . Prije ovog djela objavio je samostalno “Crnogorske poštanske marke” .

Nekoliko godina kasnije (2005) u koautorstvu sa Anđom Kapičić publikovana je njegova knjiga “Strana odlikovanja u Crnoj Gori” . Tematikom stranih odlikovanja ozbiljnije se nije niko bavio do pojave rada autora Velimira Vujačića i Anđe Kapičić. Osim doprinosa proučavanju odlikovanja stranih država ova publikacija daje važan doprinos proučavanju vojne elite crnogorske vojske, jer su u njoj pored poimeničnog navođenja nosilaca stranih odlikovanja, dati kratki biografski podaci ovih lica. Ova knjiga dvoje poznatih muzejskih radnika i stvaraoca predstavlja nezaobilazan rad na temu vojne elite naročito sa aspekta njihovog dodira sa stranim misijama i državama preko kojih su dobijali visoka odličja različitih država. Prateći odlikovanja kojim su odlikovani može se pratiti i dio njihovih sudbina, značaj koji su imali u vojnoj nomenklaturi ali i funkcije koje su obavljali u trenutku kada su dobijali odlikovanja. Vujačićev koautorski rad je obimna i kolorno bogato opremljena publikacija koja sadrži sva odlikovanja koja su dobili državljani Crne Gore za vrijeme trajanja njene državnosti sa dostpunim podacima o stepenu odlikovanja, godini, mjestu i razlozima dobijanja stranih priznanja. Detaljno i tekstualno i slikovno prikazana su odlikovanja sa svim stepenima i rangovima, a dati su i podaci o osnivanju i značaju odlikovanja koja su imala u državama u kojima su nastali. Pionirskim poslom manifestovanim u izdanju enciklopedijskog karaktera o stranim odlikovanjima ostavlja dubog trag u proučavanju odlikovanja, ali i vojne elite i uopšte crnogorske vojske.

Pored proučavanja crnogorske pošte i poštanskih marki i stranih odlikovanja, Vujačić je ostavio neizbrisiv trag svojim radovima i publikacijama o svečanostima prilikom proglašenja Kraljevine Crne Gore avgusta 1910. godine. Kao najbolji poznavalac ove proslave u samostalnim ili u koautorskim publikacijama i izložbama predstavio je široj javnosti i tekstualni i slikovni pregled uzdizanja Crne Gore na stepen kraljevine. Ovaj njegov rad je važan i obiman izvor za proučavanje biografija ličnosti, kao i diplomatske istorije i protokola. Sadrži poimenično članove odbora za proslavu svečanosti, odbora za kićenje, obezbjeđenje smještaja itd. Interesantno je da je ovđe dat spisak lica iz okolnih mjesta sa brojem zvanica koje su smjestili prilikom svečanosti, kao i spisak odlikovanih lica, lica na obezbjeđenju, pomoćnog osloblja itd. Publikacije prati i interesantne fotografije sa dočeka pojedinih zvanica i sa samog čina proglašenja Kraljevine Crne Gore . U okviru ovog proučavanja objavio je i rad o učešću Rudolfa Valdeca na crnogorskim svečanostima 1910. godine kao i Hrvatski umjetnici u svečanostima 1910. godine .

Svojim koautorskim radom doprinio je proučavanju istorije crnogorskog teatra. Istražujući manje poznate istorijske događaje, osvjetljavao je razvoj pojedinih javnih institucija što predstavlja osnovu sistematskog proučavanja rada ovih ustanova. Vujačićeva naučna djelatnost imala je nespornu i kulturnu vrijednost koja se ogledala u njegovanju tradicije i pozicioniranju i utemeljenju društveno-kulturnih institucija Crne Gore. Svojim radovima doprinosio je uspostavljanju kontinuiteta između sadašnjih institucija sa njihovim pretečama i prethodnicima iz ranijih perioda. Kao zasebne publikacije objavljeni su: Stoljeće crnogorskog državnog teatra: repertoari tomovi I , II i III za period 1910-1912, 1931-1944 i 1944-1945 .

Za potrebe muzejske djelatnost kao koautor uradio je muzejski vodič kroz muzeje Crne Gore koji je objavljen na crnogorskom i engleskom jeziku . U skladu sa modernim evropskim i svjetskim muzejima koji baštine dugu tradiciji imaju napravljene vodiče ili tzv. muzejske informatore o muzejima i njihovim eksponatima kojima raspolažu.

Njegovo stvaralaštvo i interesovanje imalo je širok naučni dijapazon. Pored već navedenog bavio se proučavanjem nekih nepoznatih strana crnogorskih vladara Petra I Petrovića i Petra II Petrovića Njegoša . Između ostalog proučavao je crnogorsko-hrvatske odnose za vrijeme vladavine navedenih vladara , kao i proučavanje hrvatskih saradnika Petra II Petrovića Njegoša . Izučavajući crnogorsko-hrvatske odnose publikovao je i rad vezan za porijeklo dijela knjiga Njegoševe biblioteke . Osim svečanosti 1910. godine, Vujačić se bavio proučavanjem i drugih svečanosti u Knjaževini i Kraljevini Crnoj Gori, a u sklopu njih i jubilarnim medaljama i medaljama spomenicama koje su tom prilikom dodjeljivane. Tako je publikovao “Spomenica povodom proslave četrdesetogodišnjice vladavine kralja Nikole” , kao i “Medalja - spomenica povodom vjenčanja prijestolonasljednika Danila” .

Kao vjerni i predani bilježnih i proučavalac prošlosti otišao je tiho, mirno i nenametljivo, upravo onako kako je i živio među knjigama i istorijom dalekih dubina i vremena. Za sobom je ostavio svoje knjige i radove, ali i časno sjećanje na njegov plemeniti lik. Objavio je nekoliko značajnih knjiga i više članaka i radova u naučnim časopisima. Radni vijek proveo je u Narodnom muzeju Crne Gore obavljajući više dužnosti, a između ostalog jedno vrijeme bio je i direktor Istorijskog muzeja na Cetinju. Član je bio redakcije Arhivskih zapisa. Njegovim odlaskom na gubitku je muzej kao ustanova u kojoj je proveo najveći dio života, njegov grad kojem je bio posvećen ali i njegova Crna Gora čijoj prošlosti je posvetio čitav svoj život.

Najznačajniji radovi[edit | edit source]

Kao profesinalni istoričar nauci je ostao do kraja posvećen, svojim tekstovima i zasebnim publikacijama osvjetljavao je različite istorijske nepoznanice. Neki od njegovih važnijih samostalnih radova su: Crnogorska pošta i poštanske marke , Obnova crnogorskog kraljevstva i jubilarne svečanosti 1910 , dok je u koautorstvu objavio sljedeće radove: Strana odlikovanja u Crnoj Gori, Crna Gora, Vodič kroz muzej Crne Gore na našem i engleskom jeziku, Obnova crnogorskog kraljevstva i jubilarne svečanosti 1910: zbornik dokumenata : 100 godina od obnove Kraljevine Crne Gore, Stoljeće crnogorskog državnog teatra, Novac u Crnoj Gori kroz dokumenta, Crna Gora 1941. godine. Od objavljenih radova kao sastavnih djelova drugih publikacija značajni su: Jedan Hrvat - Njegošev saradnik (Arhivski zapisi), Njegoš i Crna Gora u dalmatinskoj periodici (Matica), Veze Crnogoraca i Hrvata u doba Svetog Petra i Njegoša (Matica), Pokloni iz Hrvatske za Njegoševu biblioteku (Arhivski zapisi), Spomenica povodom proslave četrdesetogodišnjice vladavine knjaza Nikole (Arhivski zapisi), Mauzolej vladike Danila na Orlovom kršu (Matica), Učešće Rudolfa Valdeca na crnogorskim svečanostima 1910. godine (Arhivski zapisi), Medalja - spomenica povodom vjenčanja prijestolonasljednika Danila (Arhivski zapisi), Jedan vrijedan otkup Narodnog muzeja na Cetinju (Glasnik narodnog muzeja Crne Gore) itd.