Wp/cnr/Savo Joksimović, general-pukovnik

Rođen je 25. marta 1913. godine u selu Buče, kod Berana u porodici Maksima Joksimovića.

Biografija

Osnovnu školu je završio u rodnom mjestu, a gimnaziju u Beranama. Nakon mature, 1931. godine je upisao Pravni fakultet u Beogradu.

Revolucionarni rad

Još kao učesnik gimnazije, priključio se omladinskom revolucionarnom pokretu, a dolaskom na Beogradski univerzitet aktivno se uključio u studentski revolucionarni pokret. Na univerzitetu je učestvovao u svim političkim akcijama revolucionarnih studenata, zbog čega je više puta hapšen i izvođen pred sud. Vojni rok je odslužio tokom 1934. i 1935. godine u Školi za rezervne oficire u Bileći. Nakon dolaska iz vojske, 1935. godine je primljen u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Pored političke aktivnosti na univerzitetu, aktivno je učestvovao u jačanju partijskih organizacija u Beranskom srezu. Početkom 1936. godine je uhapšen, pod sumnjom da je učestvovao u ubistvu žandarmerijskog podnarednika Pantovića, vođe patrole koja je pokušala da rašćera omladinu sa velikog revolucionarnog posijela u Pešcima. U istražnom zatvoru u Beranama ostao je do maja iste godine, kada je, sudskom presudom, oslobođen optužbe. Nedugo poslije puštanja na slobodu, došlo je do policijske provale u beransku partijsku organizaciju, pa je sa grupom drugova, da ne bih bio uhapšen, morao da emigrira u Albaniju, u grad Berat. Poslije povratka iz Albanije, ponovo je proveo mjesec dana u zatvoru. Tokom 1937. godine se spremao, da na poziv KPJ, ode u Španiju i da se u redovima internacionalnih brigada, bori protiv fašizma. Prilikom polaska, bio je uhapšen na željezničkoj stanici u Beogradu i proveo 15 dana u zatvoru Uprave grada Beograda poznatoj „Glavnjači“, đe ga je isleđivao zloglasni policijski agent Đorđe Kosmajac. Od 1938. pa do početka rata, kao apsolvent prava, bavio se profesionalnim političko-revolucionarnim radom, kako na univerzitetu, tako i u rodnom kraju. Kako se za vrijeme boravka u Albaniji, nije odazvao na vojnu vježbu, Vojni sud u Sarajevu ga je početkom 1939. godine osudio na tri mjeseca zatvora i oduzimanje oficirskog čina, a kaznu je izdržao u Beranama. Bio je jedan od učesnika velikih studentskih demonstracija u Beogradu, 14. decembra 1939. godine. Poslije antiratnih demonstracija u Zagrebu, 1940. godine, ponovo je uhapšen, s grupom drugova, i predat Državnom sudu za zaštitu države. Tada je izvjesno vrijeme proveo u zatvoru Uprave grada Beograda „Glavnjači“, a onda je upućen u novosadski zatvor, đe je sa grupom zatvorenika učestvovao u šestodnevnom štrajku glađu, tokom koga su zahtijevani bolji uslovi za političke zatvorenike, nakon čega je bio prebačen u zatvor na Adi Ciganliji, pošto mu je bilo suđeno u Beogradu. Zajedno sa grupom beranskih komunista, bio je optužen da je u demonstracijama 14. decembra 1939. godine, pored ostalog, tukao žandarma, ali je u nedostatku dokaza bio oslobođen.

Drugi svjetski rat

Za vrijeme Aprilskog rata, 1941. godine, bio je na čelu dobrovoljačkog odreda od oko 80 ljudi, koji je bio formirao Mjesni komitet KPJ za Berane i sa kojim je pošao na jugoslovensko-italijansko ratište u Albaniji. Poslije okupacije Jugoslavije, aktivno je radio na organizovanju ustanka u Beranskom srezu. Kao član Vojne komisije, organizovao je prikupljanje i čuvanje oružja, radio na formiranju gerilskih odreda, na obučavanju omladine u rukovanju oružjem. U borbama za oslobođenje Berana, od 18. do 20. jula, bio je komandir Bučkog gerilskog odreda. Poslije oslobođenja Berana, bio je imenovan za člana Vojnog komiteta, i u tom svojstvu je učestvovao u organizovanju ustaničkih bataljona i drugih samostalnih jedinica u Beranskom srezu. Na Skupštini narodnih predstavnika sreza beranskog, 21. jula 1941, aktivno je učestvovao u donošenju odluka i formiranju Sreskog narodnog odbora oslobođenja  ovo je bio prvi narodnooslobodilački odbor formiran u Jugoslaviji. Tokom druge polovine 1941. godine bio je izabran za člana Mjesnog komiteta KPJ za Kolašin, a nešto kasnije i za člana Okružnog komiteta KPJ za Kolašin. Tada je imenovan i za političkog komesara Komskog partizanskog odreda, sa kojim je učestvovao u bici na Pljevljima, 1. decembra 1941. godine. U ovoj borbi predvodio je grupu bombaša u jurišu na neprijateljska utvrđenja i bio teško ranjen. Potom je bio na liječenju u partizanskoj bolnici na Žabljaku, a tokom boravka u ovoj bolnici obavljao je dužnost njenog političkog komesara. Početkom marta 1942. godine, nakon oporavka ponovo se vratio u Kolašin. Tada je formiran novi Okružni komitet, a on je bio njegov sekretar. Od kraja juna 1942. do proljeća 1943. godine radio je na organizovanju partizanskih grupa u gornjem Polimlju i Potarju, u svojstvu organizacionog sekretara OK KPJ za Berane. Potom se u proljeće 1943, pred samu Petu neprijateljsku ofanzivu, probio do Vrhovnog štaba NOV i POJ, đe je referisao o političkoj situaciji na njegovom terenu. Tada je dobio zadatak da radi na organizovanju službi bezbjednosti, koje bi trebalo da zaštite narod od okupatorskih i kvinsliških jedinica, ali ga je početak Pete neprijateljske ofanzive omeo u ovom zadatku. Učestvovao je u formiranju Andrijevičko-beranskog udarnog bataljona i sa njim do jeseni 1943. godine učestvovao u borbama u neprijateljskoj pozadini. Oktobra 1943. je ponovo bio izabran za sekretara Okružnog komiteta KPJ za Berane i tada je aktivno radio na oslobođenoj teritoriji gornjeg Polimlja na organizovanju narodne vlasti, mobilizaciji novih boraca, stvaranju novih jedinica i dr. Aprila 1944. godine je postao komandant grupe novoformiranih bataljona, sa kojima se borio protiv Njemaca i kvinsliških jedinica – četnika i muslimanske milicije. Septembra 1944. je učestvovao u borbama za oslobođenje Andrijevice i Berana, od Njemaca i četnika, a oktobra 1944 je sa grupom oficira NOV i POJ bio upućen u Sovjetski Savez na školovanje. U Moskvi je završio Višu vojnu akademiju „Vorošilov“.

Poslijeratni period

Nakon povratka u Jugoslaviju, Joksimović je 1946. godine bio upućen u Makedoniju, đe je kao pomoćnik ministra unutrašnjih poslova Cvetka Uzunovskog, imao zadatak da organizuje razbijanje zaostalih balističkih ostataka. Za vrijeme boravka u Makedoniji, bio je član Gradskog komiteta KPM za Skoplje. U proljeće 1947. godine je upućen u Crnu Goru, đe se kratko vrijeme nalazio na dužnosti ministra pravosuđa, a od oktobra 1947. do septembra 1951. godine na dužnosti ministra unutrašnjih poslova u Vladi NR Crne Gore. Za člana Centralnog komiteta KP Crne Gore, bio je biran na Prvom, oktobra 1948. i Drugom kongresu, oktobra 1954. godine. Bio je biran i za člana Glavnog odbora Socijalističkog radnog naroda Crne Gore i Glavnog odbora Saveza boraca Crne Gore. U profesionalnu vojnu službu u Jugoslovensku narodnu armiju (JNA) prešao je od septembra 1951. godine. Završio je Višu vojnu akademiju JNA i Kurs operatike JNA i obavljao dužnosti pomoćnika komandanta za pozadinu u Skoplju i Zagrebu, načelnika uprave u Komandi pozadine JNA i dr. U čin general-pukovnika unaprijeđen je 1968, a penzionisan je 1973. godine. Napisao je dvije knjige – Plime i oseke (1971) i Bataljoni narodnih odbornika (1975), kao i više tekstova o NOB-u i revoluciji u beranskom kraju i Crnoj Gori.

Odlikovanja

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su Orden zasluga za narod sa zlatnom zvijezdom i Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vijencem. Ordenom narodnog heroja je odlikovan 27. novembra 1953. godine. Umro je 19. juna 1980. godine u Beogradu i sahranjen je u Aleji narodnih heroja na Novom groblju.

Poveznice

Izvori

Martinović, Srđa, Crnogorska vojna elita JNA ‎1943-1992, Matica, br. 70, Podgorica, 2017, str. 543-658.