Wp/cnr/Praistorijska umjetnost

Praistorija je vremenski period koji traje do pojave prvih pisama. Za naša saznanja o ovom periodu zaslužna je arheologija, dok se kasnijim periodima umjetnosti bavi istorija umjetnosti. Krajnji datumi onoga što je obuhvaćeno terminom ''praistorijska umjetost'' razlikuje se u različitim djelovima svijeta.

Najstariji artefakti - dokazi izrade predmeta sa umjetničkom svrhom su tema nekih debata. Jasno je da je takva izrada postojala prije 40.000 godina, mada je sasvim moguće da je počela i ranije. U septembru 2018. godine naučnici su izvjestili o otkriću najranijeg poznatog crteža Homo sapiensa, za koji se procjenjuje da je star 73.000 godina - mnogo stariji od 43.000 godina starih artefakata za koje se ranije smatralo da su najstariji pronađeni crteži.

Pronađene su gravirane školjke koje je stvorio Homo erectus prije 500.000 godina, iako se stručnjaci ne slažu oko toga da li se ove gravure mogu klasifikovati kao „umjetnost“.

Paleolitska umjetnost se može podijeliti na dvije glavne kategorije:

• Male figurice, nosivi komadi i dekorisani predmeti
• Pećinska umjetnost

Kopija bizona Audoubert Tuc-a, u Nacionalnom arheološkom muzeju

Radovi u glini su pronađeni samo na Pirinejima. Pećinski umjetnici su modelovali bizona u reljefu u francuskoj pećini Le Tuc d'Audoubert, dok je u pećini Montespan (Francuska) trodimenzionalna skulptura medvjeda od 700 kg gline. Djela u niskom i visokom reljefu pronađena su samo u središnjim regijama Francuske, gdje se glina mogla oblikovati. Otkriveni su i tragovi crvenog pigmenta na većini zidnih skulptura što znači da su nekad bili obojani.Mnogi ostaci rezbarije od kostiju, rogova ili kamena nađeni su u Evropi, sjevernoj Americi i Sibiru.

Vilendorfska Venera

Pored prikaza životinja, pronađeni su i prikazi ljudskih figura, i to u formi malih nosivih figura. Ovo su bile figure ženskih tijela sa uvećanim grudima i trbuhom. Smatra se da su ove figurice simbolizovale plodnost. Najpoznatija pronađena figurica je Vilendorfska Venera, pronađena u Austriji.

Od pećinske umjetnosti najviše je pronađeno na području Španije i Francuske. To su crteži, slike i gravure na zidovima pećina. Figurativna paleolitička umjetnost se odnosi na prikaz čovjeka ili životinje, a nefigurativna na oblike znakova i simbola.

Crteži ima jake okvirnih linija, i uglavnom su ispunjeni bojom. Čovjek ponekad iskorištava i formu zida, tj. udubljenje i ispupčenja zida za oblikovanje životinja. Životinje su nabacane bez ikakvog reda, nema odnosa između figura, ponekad su čak oslikane jedna preko druge.

Postoji više teorija o potrebi tadašnjeg čovjeka da stvara umjetnost na zidovima pećina. Prvobitne teorije govorile su da je to iz čisto dekorativnih razloga, dok novije teorije govore o oslikavanju životinja i lova kao neke vrste prizivanja plijena i osiguravanja uspješnog lova. Neka istraživanja su pokazala i da su slike najraskošnije u pećinama sa najboljom akustikom, pa neki smatraju da se ovdje radilo o obredima u kojima je važan dio predstavljao i zvuk (muzika).

Mezolitska slika čovjeka koji sakuplja med, Cuevas de la Araña en Bicorp.

Značajan broj umjetnina iz perioda mezolita pronađen je na obalama Španije. Ova umjetnost se uglavnom sastoji od malih naslikanih ljudskih figura uz koje su često slikane i životinje. Najčešće su scene lova, a smatra se da su pronađeni su i prikazi plesa, bitaka, obavaljanja poljoprivdrednih zadataka, kao i sakupljanja meda.

Najznačajniji pronalazak iz doba neolita je Stounhendž (Stonehenge). Niko ne zna ko je izgradio Stounhendž ili zašto su ga izgradili. Tokom ljetnjeg solsticija, izlazak sunca se na poseban način poklapa nekim od kamenja, pa se pretpostavlja da je služio kao neka vrsta kalendara. Neki naučnici vjeruju da su tadašnji ljudi mogli da predvide pomračenje sunca i mjeseca na osnovu njihovih pozicija u odnosu na ovaj kameni spomenik. Lokalitet je možda služio kao opservatorijum gdje su se rani rituali ili vjerske ceremonije održavali određenim danima u godini.