Wp/cnr/Pad Žabljaka pod Turke 1478. godine

Nakon neuspješne opsade Skadra 1474. godine, Mehmed II Osvajač se vratio 1477. godine da bi iznova udario na taj grad. Prethodno je opsjeo Kroju, a dio turske vojske je tokom ljeta 1477. stigao u Gornju Zetu i učestvovao u obnovi Podgorice. Sultan je bio vrlo kivan na Ivana Crnojevića zbog onoga što je 1474. učinio pod Skadrom. Tih dana je pred jednom delegacijom Vlatka Kosače izjavio da bi se mogao izmiriti sa svim neprijateljima ali ne i sa crnogorskim gospodarom. Zbog toga je, uporedo sa operacijama oko Kroje, na njega poslao jake trupe. “Bilo je mnogo žestokih okršaja od ljeta do duboke jeseni 1477. godine”, piše Dragoje Živković. Crnogorski gospodar je neko vrijeme odolijevao turskim napadima. Otežavajuća okolnost za njega bila je i u tome što je dio ljudstva morao da drži prema Hercegovini, jer je postojala mogućnost sprege Vlatka Hercegovića s Turcima. Ivanbegovi odredi doživjeli su težak poraz u decembru 1477. ili u januaru 1478. Mehmed II je novu opsadu Skadra započeo u maju 1478. Nastupanje turskih trupa izazvalo je paničan strah među mletačkim podanicima zetsko - albanskog primorja. Nastalo je masovno bježanje naroda u Mletke i druga prekomorska mjesta pod vlašću Republike.

Beglerbeg Sulejman

Turci su brzo uspjeli da uspostave kontrolu s obije strane Bojane. Načinili su i dvije utvrde na toj rijeci. Na njenom ušću i u blizini Skadra su podigli mostove. Ivanbeg je tokom opsade iznenadnim noćnim napadima na turske logore unosio nemir među sultanove ratnike. Njegov sin Đurđe je u testamentu iz 1499. pisao da je Ivanbeg time „cara protiv sebe razjarivao i hranu mu otimao“ (Istorija Crne Gore 2, Titograd, 1970, 314). Sultan se na koncu preduzeo ključan potez. Krajem avgusta ili početkom septembra 1478. godine, dok je opsada Skadra još trajala, rumelijski beglerbeg Sulejman je doplovio „s janjičarima i azapima“ do Žabljaka, u kome se nalazio „neki Ivanbegov rođak s malo ljudi“. Marin Barlecije u vezi bilježi da „onaj gospodičić (Ivanbeg) nije tada bio u tvrđavi, već ju je ostavio na čuvanje nekom rođaku i drugim povjerljivim ljudima koji se ili iz straha ili na osnovu obećanja koja su dobili od Turaka, predadoše. Nakon predaje posada je izbačena napolje. Ostavivši u tvrđavi jaku stražu, paša se vratio u logor“ („Sazdanje Cetinja“, dokument br. 22). Ivan Božić smatra da „prilikom turskog napada na Žabljak 1478. u tom starom utvrđenju nije bilo ni Ivana Crnojevića niti neke jače posade, jer se on već prije tri godine preselio dublje u unutrašnjost zemlje. A staro ime Obod već je i u narodu bilo zamijenjeno novim – Rijeka. Pod tim imenom popisan je i čitav kraj u turskom defteru iz 1497“ (Istorija Crne Gore 2, 1970, 330).

Pad Skadra

Situacija sa odbranom Skadrom postala je bezizlazna krajem 1478. godine. Mleci su u tim danima već bili započeli sa pripremama za stvaranje nove odbrambene zone, sa središtem u Kotoru i isturenim Ulcinjem i Budvom. Uprkos tome su početkom 1479, na Ivanbegov predlog, pripremali flotu malih brodova radi prebacivanja kopnenim putem, preko brda, do Skadarskog jezera. Čak su i hrabrili crnogorskog gospodara „da bi iznova mogao ovladati Žabljakom“ (Istorija Crne Gore 2, 1970, 317). Uprkos tome, rasplet je bio potpuno drugačiji. Mletačko-turski pregovori okončani su u Carigradu u januaru 1479. potpisivanjem separatnog ugovora kojim je bila predviđena predaja Skadra Osmanlijama. Bio je to događaj koji će u bitnom odrediti Ivanbegov odnos prema Veneciji u narednoj deceniji. Ugovor o predaji Skadra realizovan je dva mjeseca kasnije. Sultan Mehmed II do tog momenta nije preduzimao korake prema Crnoj Gori. Nakon toga je mogao da krene u obračun sa Ivanbegom. Odmah po preuzimanju Skadra u martu 1479. godine, turske opsadne snage krenule su na Ivana Crnojevića, u sadejstvu sa vojskom iz podgoričke tvrđave. Prešli su Moraču i udarili na crnojevićka uporišta. Od tog trenutka počinje novo poglavlje. Tada je došlo do žestokih okršaja u kojima je možda poginuo Ivanbegov brat Đorđe (Istorija Crne Gore 2, 1970, 323).

Poveznice

• Dragoje Živković: IVAN CRNOJEVIĆ i njegovo vrijeme
• ISTORIJAMUSLIMANA CRNE GORE1455 – 1918

Izvori

• Istorija Crne Gore, Knjiga druga, Titograd, 1970.
• Sazdanje Cetinja, zbornik dokumenata, 1984.